Grondrechten van Amsterdammers gewaarborgd bij aantasting grondrechten TOOI

Het Team Openbare Orde Inlichtingen (TOOI) is een onderdeel van de politie dat zich landelijk en regionaal richt op het inwinnen van informatie over dreigingen van maatschappelijke onrust en ernstige verstoringen van de openbare orde. De burgemeester ontvangt de ingewonnen informatie, en kan op basis daarvan de openbare orde handhaven. Als de politie de openbare orde handhaaft vallen zij onder het gezag van de desbetreffende burgemeester.

De politie heeft verschillende wettelijke bevoegdheden om de rechtsorde te handhaven. Als de politie hiervan gebruikmaakt worden er soms grondrechten aangetast, zoals de persoonlijke levenssfeer van burgers. De politie kan dit niet zomaar doen. Bij strafrechtelijke handhaving zijn de voorwaarden hiervoor wettelijk vastgelegd en de officier van justitie toetst het politieoptreden hieraan. Het probleem bij TOOI is dat een toetsings- en controlemechanisme ontbreekt. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de burgemeesters, maar het is een herculestaak – als ze al op de hoogte zijn van hun verantwoordelijkheid – om zonder kaders deze waarborgen te bieden. 

Het ongecontroleerd inwinnen van informatie door TOOI kwam begin vorig jaar in opspraak. De demissionair minister van justitie is toen een inventarisatie gestart naar de waarborgen bij de openbare-ordetaak van de politie. Deze wetgeving laat al een tijd op zich wachten en ondertussen blijft het TOOI opereren in een grijs gebied. Hofland stelt voor om in Amsterdam een kader te ontwikkelen waarin toezicht en waarborgen worden opgenomen bij de inzet van TOOI, onder meer door de inzet van methoden te toetsen aan de doelmatigheid ervan. Ook wil hij dat de burgemeester bij de inzet van TOOI op de hoogte wordt gesteld, en in sommige gevallen ook de gemeenteraad.