Algemene Beschouwingen bij de begroting voor 2020

Allereerst een woord van dank aan onze raadsgriffie, het college en de ambtelijke ondersteuning voor de ontwerpbegroting en beantwoording van onze vragen.

Vanuit de oppositierol heeft D66 -zowel de vorige fractie als de huidige- kadernota’s en begrotingen gesteund. Motto: roepen is gemakkelijk, maar mede verantwoordelijkheid dragen voor financiële en beleidsmatige kaders is veel moeilijker. Niettemin deden we het.

Maar eerlijk gezegd valt het D66 bij dit college het steeds zwaarder om de goede moed erin te houden. Dit heeft te maken met:

Een andere partij merkte het bij de kadernota ook al op: de kans is reëel dat wij tegen gaan stemmen. Bij D66 is een stem vóór deze ontwerpbegroting geen uitgemaakte zaak.

Heldere, tijdige en gerichte communicatie tussen gemeente en inwoners is belangrijk. Om inwoners vroegtijdig te betrekken en te informeren. Om onduidelijkheid, onbegrip en misschien zelfs weerstand te verminderen of voorkomen. Bovendien is het een goede investering: heldere communicatie vooraf betekent vaak minder bezwaren, tijd, geld. De afdeling Communicatie doet haar uiterste best en verzorgt de communicatie op heldere en effectieve wijze. Maar de capaciteit is beperkt en het college maakt er zelfs melding van in de risicoparagraaf.

En toch…. meldde wethouder Marchal namens het college dat “de communicatie over windmolens bij Goyerbrug beter had gekund”. Ook de communicatie over Wijk gasloos verliep moeizaam. En de heer Marchal gaf in het AD commentaar op een veronderstelde motie van CDA en SP over de Bosscherwaarden. In de krant! D66 had die motie nog niet eens binnen.

Communicatie. Het moet echt beter, vindt het college. Maar D66 constateert: we kachelen achteruit. Het college probeert communicatie en participatie binnen de bestaande budgetten te vergroten en te verbeteren, schrijft het college in antwoord op onze vragen. D66 had op meer gehoopt en had meer verwacht. Het college schrijft in de ontwerpbegroting dat het nu al lastig is om facilitaire, communicatie- en financiële functies in te vullen. D66 maakt zich heel grote zorgen over de haalbaarheid van de plannen en over de participatie van en communicatie met onze inwoners. Dit kan toch zo niet doorgaan? Een amendement dus om extra ruimte te maken voor communicatie met onze inwoners van D66.

Het college kan niet meer terug verwijzen naar beleid van het vorige college. We zien heel veel voorstellen van individuele wethouders. Samenwerking, integrale beleidsafstemming en plezier tussen beleidsterreinen en tussen portefeuillehouders ontbreekt vaak. Voorbeeldje: Enerzijds is de organisatie-visie geëvalueerd en is er een bezuiniging van € 150.000 ingeboekt. Anderzijds kan het college vacatures -facilitair en communicatie- niet of slechts met moeite invullen en is er zelfs in de risicoparaaf hiermee rekening gehouden . Dat heeft voor D66 op zijn minst iets tegenstrijdigs.

Ander voorbeeld. Enerzijds investeert deze ontwerpbegroting in onderwijsachterstanden en stelt het college voor om een taalklas (pag. 12) voor statushouders in stand te houden (HULDE!). Anderzijds constateert het college in eerste instantie dat het lerarentekort toch vooral een probleem is van schoolbesturen. Pas na aandringen van D66 komt er een inventarisatie van de problemen, dat zou na de zomervakantie komen. Hoe ver staat het daar eigenlijk mee?

Zomaar een paar voorbeelden. Het duizelt D66 regelmatig, want de onderlinge samenhang tussen beleidskeuzen van dit college is vaak ver te zoeken. Dat leidt tot prangende vragen: Wat is nu eigenlijk de koers van dit collegiale college? Waar gaat de gemeente naartoe? Soms neemt het college ook gewoon geen standpunt in: bij het hijsen van de regenboogvlag. Geen collegestandpunt. En laatst nog bij de motie verhuurdersheffing: niet echt een collegestandpunt. Voorzitter, ik word geacht met mij collega-raadsleden het college te controleren, maar hoe kan ik die verantwoordelijkheid waar maken als het college geen standpunt inneemt over belangrijke kwesties. Als het college geen standpunt inneemt, kan ik mijn controlerend werk niet doen. Kan dat niet anders?

In 2018 kozen de kiezers VVD als grootste partij. De kiezer beloonde ook collegepartijen GL en PCG. VVD-belofte: Er komt cameratoezicht! Verkiezingsbelofte VVD. In deze ontwerpbegroting valt op dat het ANPR-cameratoezicht niet alleen is afgezwakt tot onderzoek. Maar dat het ook nog maar de vraag is of een proef van Neder-Betuwe en Buren überhaupt gaat starten, want er zijn nog geen afspraken gemaakt, noch over geld noch over plaatsing. Geen samenwerking, geen resultaten. Wat vinden de VVD-kiezers hiervan?

In 2023 is 16% van benodigde energie die deze gemeente opwekt duurzaam, in 2030 (10 jaar sneller dan gemeente Houten!) is alle energie duurzaam. Het college gaat een beleidskader voorleggen om 60 hectare (maar liefst 60 hectare!!) Wijkse grond op te offeren en verwacht met een doorlooptijd van 2 jaar die doelstelling te behalen. Nog even afgezien van het feit dat we dat pas in 2025 in de statistieken kunnen meten: wishful thinking. Wethouder Marchal gaf al aan: “Bij zulke enorme zonnevelden trek ik zelf een geel hesje aan en ga ik op de publieke tribune zitten.” D66 heeft alvast een geel hesje voor de wethouder meegenomen, maar vraagt zich af: waarom nou niet serieus werk maken van duurzaamheid? Best available techniques? Prima! Zonnevelden: ook prima. Het liefst een gezonde mix. Maar 60 hectare zonnevelden. Really?! Wat doet dit collegebeleid met het mooie Cothense, Langbroekse en Wijkse landschap? Windmolens: zeker bespreekbaar wat D66 betreft. D66 heeft er een hard hoofd in en treurt over het uitblijven van voldoende resultaten. En draagvlak. Denkt het college dat er voldoende maatschappelijk draagvlak voor 60 ha. zonnevelden te organiseren is? Daar nog bovenop: D66 denkt dat met dit kader 16% in 2023 gewoon niet haalbaar is. Het college neemt een vlucht. Een grote vlucht. Kiest voor de zonnevluchtheuvel…

Ander voorbeeld: wonen. De gemeente heeft minimaal een dubbele opgave: nieuwbouw en daarnaast verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Over dat laatste is D66 positief: daar worden stappen gezet. Maar wat is de voortgang met nieuwbouw? Waar moeten onze kinderen straks wonen? Wat is het resultaat van de raadsbrede motie betaalbaar bouwen? We kunnen simpelweg de resultaten niet benoemen. Daarnaast maken wij ons grote zorgen over de nieuwe wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg en het Beschermd Wonen, die ook nog op ons afkomen. Hoe gaan we dat als gemeente tot een goed einde brengen?

Zeker: D66 heeft ook veel om dankbaar voor te zijn. Een impuls onderwijshuisvesting (v.d. Mark/v. Asperdt), een -zij het met een onttrekking- sluitende begroting, het afslepen van de bunkerboot, een verbeterde risicoparagraaf: ik noem ook nog even voorbeelden die ons aanspreken, want die zijn er ook. Maar de zorgen over de huidige manier van besturen van deze gemeente overheersen.

Ik zei al: roepen is gemakkelijk, mede verantwoordelijkheid dragen is veel moeilijker. Toch probeert D66 een gezamenlijk steentje bij te dragen. We hebben een amendement klaar liggen dat communicatie versterkt. We hebben een amendement klaar liggen dat bezuinigingen op onze ambtelijke organisatie verzacht. We hebben een amendement klaar liggen dat kleine vergissingen uit de ontwerpbegroting haalt. Tot slot hebben we een motie voorbereid met het onderwerp informatieveiligheid. Mochten er vragen zijn, dan beantwoord ik deze graag.