Wat er de afgelopen anderhalf jaar gebeurde: een terugblik (deel 2/3)

Laten we het een en ander eens wat nauwkeuriger bekijken. Te beginnen met de beschikbaarheid van water. Die staat om verschillende redenen onder druk. Zoals: de landbouw gebruikt te veel water in periode van droogte, en voert te veel water af als het nat is. Zeker in ons steeds onstuimiger klimaat is dat een steeds groter probleem. En dat, terwijl bijvoorbeeld bodemdaling toch al een probleem was. In het westen van onze provincie klinkt de veenbodem al decennialang in, omdat de landbouw niet van natte voeten houdt en dus steeds het waterpeil verlaagt door het kunstmatig af te voeren. Dat kunnen we ons steeds minder goed permitteren. We hebben dat water hard nodig.

Ook in onze steden en dorpen is waterbuffering en -berging een issue. We moeten dus toe naar een waterhuishouding die spaarzamer is, en beter bestand tegen klimaatverandering. De provincie heeft er net een nieuwe aanpak voor – die overigens over veel meer gaat dan water alleen.

In ons coalitieakkoord hebben we ook opgeschreven dat we meer moeten doen met ‘grijs water’ – water dat wordt hergebruikt. Bijvoorbeeld in de woningbouw kan dat een enorme waterbesparing opleveren – en aan de andere kant juist leveringszekerheid. Ik hoop hier de komende tijd meer aandacht aan te besteden.

Dan de kwaliteit van ons water. Die staat onder druk. En dat is de voornaamste reden waarom Nederlandse boeren van de Europese Unie steeds minder mest mogen uitrijden. De bodem kan al die mest niet opnemen en de overtollige mest komt uiteindelijk in het water terecht. Door die ‘vermesting’ gaan planten en dieren dood. En uiteindelijk vormen de meststoffen ook een bedreiging voor ons grondwater en ons drinkwater.
Boeren rijden niet alleen mest uit, ze gebruiken ook veel bestrijdingsmiddelen. En hoeveel die middelen veelal toegestaan zijn, vormen ze toch een bedreiging voor ons water – en dus voor ons. Bovendien zijn ze vaak heel moeilijk uit het water te zuiveren, zoals ons werd verteld tijdens een werkbezoek aan het waterwingebied van Vitens in Soestduinen. Naar aanleiding van dat bezoek heb ik trouwens een aantal schriftelijke vragen gesteld. Specifiek over het gebruik van bestrijdingsmiddelen binnen ‘grondwaterbeschermingsgebied’ – het gebied dat als een schil ligt rond waterwingebieden – stelde ik al eerder vragen.

En dan is er nog PFAS. Gelukkig hebben we geen Chemours binnen de provinciegrenzen, maar toch vormt PFAS ook bij ons wel degelijk een probleem. Bij de voormalige vliegbasis van Soesterberg zit het bijvoorbeeld in de grond. In zulke hoge concentraties zelfs, dat de provincie op dit moment bezig is met een grote saneringsoperatie die dik 20 miljoen gaat kosten. Het hoe en wat van die operatie konden we zelf zien, tijdens een werkbezoek dat op ons initiatief werd georganiseerd. Op de site van de provincie lees je hoe de operatie in zijn werk gaat.

De PFAS in Soesterberg zit op een plek waar huizen gebouwd moeten worden. Je kunt je voorstellen dat dat niet wenselijk is. Een moestuintje is bijvoorbeeld een slecht idee als er PFAS in de grond zit. Al die PFAS komt bovendien uiteindelijk in het water terecht. En het is heel duur – als het al kan – om het daar weer uit te halen en het water geschikt te maken voor consumptie. Het is dus al met al niet voor niks dat we vorig jaar een motie indienden om een verbod van PFAS te bepleiten in Brussel.

Recent riepen de Waterschappen het Rijk op om PFAS harder aan te pakken. Onze provincie steunt die oproep.

Veel van de problemen rond water komen samen in Europese regelgeving: de Kaderrichtlijn Water (KRW). Die stelt dat het Nederlandse oppervlakte- en grondwater in 2027 aan bepaalde eisen moet voldoen, qua kwaliteit en kwantiteit. En je voelt ‘m misschien al aankomen: Nederland voldoet er aan geen kanten aan.

Onze gedeputeerde Has Bakker doet er alles aan om de situatie in onze provincie te verbeteren, door bestaande vervuiling aan te pakken en het beleid rond beschermingsmiddelen aan te scherpen bijvoorbeeld. En ook vanuit de portefeuille Natuur en Landbouw van Mirjam Sterk gebeurt van alles; de verduurzaming van de landbouw en de versterking van de natuur hebben natuurlijk ook direct effect op de kwaliteit van ons water.

De problematiek laat trouwens eens te meer de kortzichtigheid van het kabinet zien. Het NPLG en het Transitiefonds waren ook als het om water gaat keihard nodig.

We spreken in de Staten binnenkort verder over de KRW, als het Handelingsperspectief op de agenda staat. Aan de KRW valt in elk geval niet te tornen – en dat is misschien wel de belangrijkste reden waarom die ‘vuist op tafel’ van Caroline Van der Plas rond de afbouw van de derogatie (de uitzondering die Nederland had om meer mest te mogen uitrijden) tot nu toe zonder resultaat bleef.

Overigens zegt de KRW niks over PFAS. Dat soort stoffen komen pas in een toekomstige herziening van de ‘stoffenlijsten’ aan bod. Kun je nagaan…

Tot zover voor nu. De volgende keer wil ik het hebben over een dier dat als geen ander symbool is komen te staan voor hoe wij in onze provincie omgaan met de natuur: de wolf.