Terugblik Statenvergadering Juni 2022

Als samenleving moeten we daarom verschillig zijn, publieke waarden en grenzen definiëren en handhaven. Langer uitstellen maakt de problemen groter. Wij zijn de generatie politici die voor díe keuzes staan. Kiezen vóór klimaat, vóór natuur, vóór welzijn, vóór brede welvaart en een duurzame toekomst.

Maar keuzes maken raakt bestaande belangen en mensen. Dat roept weerstand op. Die weerstand is ook alom zichtbaar. We hebben dankzij sociale media meer stem gekregen. Dat is enerzijds een groot goed. Anderzijds zorgt het nu nog voor verharding, verwijdering en uitholling van het vertrouwen in instituten als wetenschap, journalistiek, media, politiek en rechterlijke macht. Voorzitter, houding, gedrag en ethiek zijn daarom belangrijker dan ooit. Waar het debat is gebaat bij rust, ratio en reflectie, eisen onrust, onderbuik en opinie vooralsnog het podium. Het vergt moed van bestuurders om ondanks die weerstand, mét vertrouwen in instituties, wétende dat onze eigen kennis áltijd tekort zal schieten, tóch besluiten te nemen in de richting van wat nodig is. Tijd te nemen voor een besluit, voor verdieping, voor reflectie. Tijd, voorzitter, die we vaak niet hebben, hijgend van het ene naar het andere onderwerp of agendapunt. Terwijl vandaag onze aandacht opeist, verliezen we morgen uit het oog. We zijn druk, te druk om elkaar te vinden. Doen we daarmee recht aan onze rol als volksvertegenwoordigers?

Voorzitter, natuurlijk gaat de provincie Utrecht de wereldproblemen niet oplossen. Maar we leveren wel onze eigen bijdrage. Onze ecologische voetafdruk overschrijdt vele malen het eerlijke aandeel. We hebben een voorbeeldrol en een verantwoordelijkheid. Als wij die niet pakken, hoe kunnen we dat dan wel verwachten van anderen?
De RESsen (Regionale Energie Strategieën) in onze provincie geven wat dat betreft te denken aan gevoel van urgentie. In de energietransitie bungelen we als provincie Utrecht onderaan. Daar zal de provincie wat D66 betreft de komende tijd regie moeten pakken.

Voor D66 is resultaat belangrijk. We hamerden de laatste jaren op het strak krijgen van onze financiën en de provinciale organisatie. Daarom zijn we blij met de groeisprong 2040 (ik corrigeer: kwaliteitssprong 2040), die laat zien hoe groot de opgave is en waarmee we af kunnen wegen hoe we onze ambities willen financieren. Wat D66 betreft zoeken we dat in steeds meer focus de komende jaren.

Voorzitter, dan urgentie. Het coalitieakkoord, de beleidsvoorstellen van de afgelopen jaren, de huidige kadernota geven kleur en richting. Maar de urgentie mag wat ons betreft omhoog. Van richting en visie naar urgentie en actie. Naar scherper sturen op doelen én doelbereik, of het nou gaat om bereiken van klimaatdoelen, natuurdoelen of woningbouwdoelen. Afstappen van ambitie, zoals van 10.000 naar 8.000 woningen per jaar kan de bedoeling niet zijn.

Oplossen van grote vragen doe je niet alleen. Daar hebben we iedereen bij nodig, andere bestuurders, maar ook maatschappelijke organisaties, bedrijven en inwoners. Aan het begin van deze periode gooiden we de luiken open van het provinciehuis. Door corona is dat 2 jaar niet mogelijk geweest, maar D66 spreekt de uitdrukkelijke wens uit dit weer snel op te pakken, zodat we in verbinding blijven. En laten we dan samen duidelijke doelen nastreven zodat we naast gesprekken voeren ook acties samen vormgeven.

Ook het Rijk staat niet stil. Binnenkort kunnen we de regelingen verwachten voor klimaat en stikstof. Het lijkt erop dat het Rijk meters gaat maken. D66 verwacht van GS dat we vooraan staan met goede voorstellen!

In deze kadernota is aandacht voor het uitwerken van klimaatneutraal als concernbrede opgave. Daar zijn we uiteraard blij mee. Met de klimaatmonitor en de scenario’s van drawdown hebben we een goede basis om te sturen op onze klimaatopgave. Voor D66 is het belangrijk dat we het ook structureel borgen. Door klimaatbeleid, net als financiën, in een eigen Planning en Control cyclus onder te brengen. Klimaatminister Jetten heeft in het kabinet een regierol. D66 wil dat ook ónze Gedeputeerde Staten concrete afspraken maken over de reductie van broeikasgassen, in lijn met de afspraken voor 2030 en 2050. De gedeputeerde klimaat zou wat ons betreft die regierol moeten vervullen.

Maar voorzitter, reductie van CO2 is niet voldoende. Iets “niet doen” of “minder doen” is geen wenkend perspectief. De kunst is om het leven van de toekomst alvast vorm te geven, en in het nu te doen wat bijdraagt aan die toekomst. Paul Hawken, de auteur van Drawdown, kwam eind 2021 met een vervolg: Regeneration. Hierin staan voorstellen die laten zien hoe we als mensheid bij kunnen dragen en samen kunnen werken met de natuurlijke processen van onze planeet, zodat we herstellen wat we eerder kapot maakten. Onderliggende ambitie: oplossen van het klimaatvraagstuk in 1 generatie. In het najaar verschijnt de Nederlandse vertaling. Ik wil onze gedeputeerde klimaat en omgevingsvisie hierbij de Engelse editie overhandigen. (geeft boek aan Huib). D66 zal tevens een poging doen Paul Hawken uit te nodigen voor PS in het najaar; we komen hierop terug.

Voorzitter, collectief veroorzaakte problemen lossen we niet individueel op. Wie is verantwoordelijk voor collectief falen? Niemand? Of iedereen? Alleen de wet begrenst ons collectieve handelen en geldt als toetssteen voor het bevorderen van onze brede welvaart.
Samen optimaliseren we binnen de gedefinieerde grenzen. We kunnen er niet zonder meer op vertrouwen dat het wel goed komt als we ons alleen op onze eigen taak richten. Daarom hebben we ook de plicht om in onze rollen steeds opnieuw te betrekken wat we weten en ons uit te spreken als we twijfelen. Of je dat nou verantwoordelijkheid, rentmeesterschap, zorg, solidariteit of duurzaamheid noemt, ons individuele én collectieve handelen moet gericht zijn op regeneratie, op handelen in samenhang met de planeet waar we op mogen leven. We hebben een wens voor de organisatie: iedere dag opnieuw terugblikken op de vraag: in hoeverre heb ik vandaag vanuit mijn portefeuille bijgedragen aan een klimaatneutrale, circulaire en regeneratieve toekomst?

Voorzitter, tijd heelt doorgaans de meeste wonden, maar we kunnen niet álles voor ons uitschuiven. Als het gaat om de grote transities zijn we erbij gebaat te versnellen door integraal te werken, door alleen te doen wat positief bijdraagt, door te monitoren en sturen op resultaat, maar ook door soms simpelweg minder te doen. Less is more.
Met die insteek: integraal, regeneratief en resultaatgericht zal de D66 fractie de commissiedebatten in gaan.