Gemeente Leiden moet gebruik algoritmes in beeld brengen

Steeds vaker worden beslissingen door de overheid niet door mensen, maar door algoritmes bepaald. Deze geautomatiseerde keuzes kunnen de levens van mensen fundamenteel raken. De gevolgen van de toeslagenaffaire zijn hiervan het bekendste voorbeeld. D66 Leiden wil daarom dat de gemeente zo snel mogelijk start met een algoritmeregister. Zo worden mogelijke risico’s zoals discriminatie en onrechtmatige datagebruik zichtbaar en nog beter voorkomen. Het voorstel dat D66 hiervoor indiende kreeg steun vanuit de volledige gemeenteraad.
 
Duoraadslid Armin Zukanovic: “D66 zet zich in voor transparante en verantwoorde inzet van technologie, waaronder algoritmes, door de overheid. Een algoritmeregister is een belangrijke eerste stap om de rechten van inwoners te beschermen en het vertrouwen in de overheid te waarborgen.”

Leiden ontbreekt vooralsnog in Algoritmeregister

Algoritmes zijn computerinstructies die gebruikt worden om automatische besluiten te maken. Dan gaat het bijvoorbeeld over toekenning van subsidies, weigering van uitkeringen, fraudeonderzoek en het opleggen van boetes. De gemeente Leiden gebruikt ook algoritmes in haar dienstverlening. Dat is niet perse slecht, maar technologie kan grote impact hebben op het leven van inwoners. Daarom is het belangrijk dat de overheid transparant is over de gebruikte algoritmes in een register. Tachtig Nederlandse gemeenten hebben hun algoritmes al publiek gemaakt in het algoritmeregister van de overheid. Helaas ontbreekt de gemeente Leiden nog op deze lijst.

Risico’s algoritmes

Algoritmes hebben zeker voordelen zoals een efficiëntere overheid, maar er kleven ook grote risico’s aan. Recentelijk heeft de Autoriteit Persoonsgegevens gewaarschuwd voor het gebruik van onrechtmatige, discriminerende en ondoordachte algoritmes door overheidsinstellingen. De heftige gevolgen hiervan zijn bij de toeslagenaffaire aangetoond. Het is belangrijk dat de gemeente Leiden inzicht krijgt in het gebruik van algoritmes en deze informatie openbaar maakt. Zo zijn de risico’s bekend en kunnen ze onderzocht worden.

Oproep tot actie

D66 Leiden heeft nu de gemeente Leiden aangespoord om snel te beginnen met het inventariseren van de gebruikte algoritmes, met speciale aandacht voor algoritmes die veel impact hebben op het leven van Leidenaren. Deze algoritmes worden als eerste transparant gemaakt in het najaar van 2025.