Aanleiding
Wat D66 betreft was het een zeer ondoordachte en onverantwoordelijke keuze van de VVD om het kabinet te laten vallen. Want het is duidelijk dat het de VVD is geweest met haar opstelling dat als enige verantwoordelijk is geweest voor de breuk.
Weliswaar waren er van het begin af aan uiteenlopende standpunten tussen de coalitiepartners over diverse onderwerpen. Maar dat is nu eenmaal een gegeven in coalitieland Nederland. Iedere partij heeft wat moeten inleveren en heeft wat kunnen binnenhalen in de onderhandelingen na de vorige verkiezingen. En ongeacht de latere ‘framing’ is dat een eerlijke uitkomst geweest naar de verhoudingen na de toenmalige verkiezingen.
Het is opmerkelijk dat een partij die in het verleden altijd wees naar coalitieafspraken om andere partijen gedurende een zittingsperiode ‘klem te zetten’ waar zij bij de coalitieonderhandeling de sterkste partij waren geweest (denk aan de meloen van Segers), er dit keer uit wezelen als hun schoentjes te nauw worden. Een veeg uit de pan is tegen die achtergrond op zijn plaats!
Inmiddels is de grote schoonmaak bij de VVD begonnen en worden alle lijken tegelijkertijd uit de kast gegooid; Rutte zat er bij nader inzien toch te lang (dus D66 en CU hadden gelijk en de VVD heeft hem de laatste keer er toch onbehoorlijk doorgedramd) en een imagotechnisch moeilijk individu wordt nog even snel bij het oud vuil gezet. En Dilan Yesilgöz volmaakt haar ruk van links naar rechts door eventueel wel ruimte te zien voor een coalitie met de PVV.
Tegelijkertijd wordt er al een voorschot gegeven voor aangekondigde ontrouw; woordvoerder asiel Ruben Brekelmans geeft aan dat als er binnen een coalitie, voor of tijdens de rit, geen afspraken over asiel gemaakt kunnen worden die de VVD bevallen “een coalitie niet heilig is”.
Dit terwijl het nu wel duidelijk is dat asielverlening niet het grootste probleem is bij het migratievraagstuk (waarbij het uiteindelijk met name draait om huisvesting). En dat de VVD tot op de dag van vandaag geen oplossing heeft voor het door hen gesignaleerde probleem (en dat de huidige breuk dus ook niet voor een ‘oplossing’ gaat zorgen).
Nu Rutte aangeeft dat hij komend voorjaar wel zin heeft in de positie van secretaris-generaal bij de NAVO is de optelsom wel heel eenvoudig – en cynisch. Een paar meloenen voor de VVD, een opstandig smaldeel aan de authentiek-conservatieve kant en een gelukkig moment van Ruttiaanse timing levert op dat de toekomst van Nederland maar even stil moet worden gezet.
Het partijbelang gaat immers voor het landsbelang. ‘Landsbelang’ is iets wat je anderen voor de voeten werpt en niet iets waar je je zelf te veel aan dient te storen.
Dat een -naar objectieve maatstaven redelijk goed functionerend- kabinet, dat eindelijk een paar urgente knopen aan het doorhakken was, bij het grof vuil wordt gezet is goed als dat de VVD ten goede komt. Wanneer dit kabinet wordt ingewisseld voor een nieuw kabinet dat met precies dezelfde dilemma’s zal moeten gaan worstelen maar ongetwijfeld weer voor een vorm van uitstel zal kiezen is het goed als dat de VVD ten goede komt.
Maar het is een gegeven dat we opnieuw naar de stembus gaan. En laten we dus terugkeren naar een positieve blik richting toekomst. Er blijft immers genoeg aan te pakken de komende jaren en de mogelijkheden zijn legio om daar iets moois van te maken. Wat dat betreft is er niets veranderd. En gezien het bovenstaande is D66 kennelijk de enige echte (sociaal-)liberale partij van Nederland. En dat alleen al brengt een verantwoordelijkheid met zich mee.
(Sybrand de Vries)