Onzekerheid en kwetsbaarheid

Beschouwing van Kees van Galen namens D66 bij de Begrotingsvergadering van 11-11-2021. U kunt zijn betoog hier ook terugkijken. Hier kunt u de hele Begrotingsvergadering terugkijken.

“We zien die onzekerheid ook op allerlei plekken in de begroting. Ja. Hij sluit positief, maar wel met diverse aannames en plannen die nog niet zijn doorgerekend.

Over onzekerheid gesproken. Drie weken geleden kreeg ik mijn testuitslag: positief! Dat viel tegen! Ik wist wel dat vaccins geen 100% garantie bieden. Maar ik had er toch op vertrouwd. Corona heeft ons doen beseffen hoe kwetsbaar we zijn. Maar ook dat de overheid ons lang niet altijd kan beschermen. Dat achter zogenaamde daadkracht een grote onzekerheid schuilt. Dat heeft geleid tot tegenstellingen. Tot de misvatting dat mijn vrijheid absoluut is, ook als die jouw vrijheid aantast.

Het besef van kwetsbaarheid kan ook een impuls geven tot omdenken. Ook in gemeenteland. Klopt wel wat altijd logisch leek. Zitten in ons beleid geen onrealistische aannames over zelfredzaamheid. In de zorg, bij arbeidsparticipatie, bij inburgering. Dat leidt tot tunneldenken en focus op regels en beheersing van kosten. Niet op hoe het beleid wordt ervaren en hoe het uitpakt.

Zijn we niet te veel een overheid die wantrouwend is naar burgers? Dat leidt tot controle en regeldrift. Maar wat als vervolgens die overheid zelf niet te vertrouwen is, zoals o.a. blijkt bij toeslagenaffaire? Dan wordt die inwoner, terecht, wantrouwend naar de overheid. Is er op allerlei terreinen niet te veel een denken vanuit managers en te weinig een denken vanuit waarden? Wat is het sociale contract dat wij als overheid hebben met onze inwoners?
Wat mogen zij van ons verwachten, wat wij van hen? Welk sociale bescherming willen we burgers bieden? Wat willen we bereiken en wat willen we voorkomen?

Die discussie hebben we ook in Wijchen veel te weinig gevoerd. Tegelijk was zij op de achtergrond wel aanwezig. En gelúkkig hebben we daarin ook stappen gemaakt. Ik ben pósitief over de ontwikkelingen in het sociale domein. In 2017 waren we als D66 nog een roepende in de woestijn. Na de implosie van Rondom Wijchen neemt de gemeente weer meer de regie. Er is meer aandacht voor de impact op inwoners. We zien dat bij schuldhulp, bij kwetsbare zzp-ers, en bij de inburgering die we anders gaan organiseren.

En ‘never waste a good crisis’. Corona heeft er ook toe bijgedragen dat we zijn gaan omdenken. Naar boven kwam de kwetsbaarheid van ouderen. Maar ook die van jongeren, die in een sociaal isolement kwamen en zich niet op school konden ontwikkelen. Het is daarom goed dat we een deel van de coronagelden voor die doelgroep hebben ingezet. Het is zeer belangrijk de juiste hulp op het juiste moment te geven. Het uitgangspunt in welzijn en zorg moet altijd zijn: preventie voor curatie. Maar in de huidige begroting doen we dat deels incidenteel, na 2022 houdt die extra inzet op.

Wij willen meer structurele aandacht voor jongeren in een kwetsbare positie. Daarom dienen wij de motie ‘Vroegtijdige signalering jeugdhulp’ in. We willen de extra inzet voor schoolmaatschappelijk Wij willen meer structurele aandacht voor jongeren in een kwetsbare positie. Daarom dienen wij de motie ‘Vroegtijdige signalering jeugdhulp’ in. We willen de extra inzet voor schoolmaatschappelijk werk, voor jongerenwerk en voor de specialistische ondersteuning voor jeugd-GGZ bij huisartsen in de loop van volgend jaar evalueren en dan besluiten of die (al dan niet deels) vertaald moeten worden naar een structurele inzet.

Dit college, deze wethouder, zegt te onderschrijven dat voorkomen beter is dan genezen. Maar dan moet je dat ook handen en voeten geven. Doen wat je zegt. Niet alleen in beleidsstukken preventie vooropstellen, maar ook in praktijk. Kiezen voor welzijn om zorg te voorkomen.

En dan is het opvallend dat de welzijnspartner van de gemeente al En dan is het opvallend dat de welzijnspartner van de gemeente al sinds 2012 wordt gekort. Voor de gemeente zelf en als het gaat om andere verbonden partijen worden de bijdragen jaarlijks geïndexeerd. Bij MeerVoormekaar niet. Dus ieder jaar minder ruimte voor welzijnswerk. En misschien geldt die korting ook voor anderen. Wij willen een betrouwbare overheid. Daarom dienen we de motie ‘Prijscompensatie bij subsidie’ in.

Onzekerheid is er ook over de toekomst. We leven in een wereld van hedonistisch denken op de korte termijn. Lange termijn-denken wordt ook in de politiek niet gewaardeerd. Dat is te abstract, daar scoor je niet mee. Toch is die lange termijn-visie van groot belang als het gaat om duurzaamheid en de energietransitie. Die bredere blik sluit ook nauw aan op de motie ‘Global Goals‘, die we mede indienen. Daarmee hanteren we duurzame ontwikkelingsdoelen als leidraad.

En over korte termijn-denken. Er is in Wijchen veel gedoe over zonneparken en windmolens. Je kunt het krengen vinden, maar nu ze zijn nodig! Anders gaat het niet lukken met de energietransitie. En je bent een Don Quichote als je met de heilige graal van de Tegenwindcode alles probeert tegen te houden. Dat werkt als een boemerang, dan verlies je als gemeente de regie. Want er moet wel wat gebeuren. De urgentie is hoog!

Jongeren beseffen in toenemende mate dat hun toekomst echt op het spel staat. Dat zagen we zaterdag bij de klimaatmars in Amsterdam. Op een van de borden stond: ‘Toekomstdromen? Ik wil niet overstromen’. En om te laten zien dat je ook dicht bij huis kunt beginnen, dienen we de motie ‘Bevorderen hergebruik hemelwater’ in. Daarmee willen we dat inwoners gestimuleerd worden om de regenpijp af te koppelen en het dakwater op te vangen in een regenton.

Bij een goed klimaat hoort ook een gezonde leefomgeving. We willen dat Wijchen snel energieneutraal wordt en dat we geen last meer hebben van schadelijke uitlaatgassen. Maar we willen ook dat er wordt gestimuleerd dat mensen meer bewegen en gezonder leven. Dan moet je zo af en toe ook als overheid laten zien wat je niét wilt. Na rookvrije schoolpleinen en sportvelden dienen we nu de motie ‘Rookvrije terrassen’ in. Zowel om het roken te ontmoedigen, om mensen te beschermen tegen hinderlijke rook, als vanwege de voorbeeldfunctie richting jeugd.

Het is nu bijna een jaar geleden dat de fusie met Druten werd afgeblazen. Bij sommigen was de Pavlovreactie om niet te willen terugkijken en een gebrek aan reflectie. Gelukkig hebben we wel een evaluatie laten uitvoeren en moeten raad en college aan de slag met een nieuwe democratische agenda.

We moeten ons beseffen dat onze democratie fragiel is. Een nieuwe bestuurscultuur begint met een nieuw sociaal contract tussen overheid en burger (kortom, een geheel aan geschreven en ongeschreven regels). Er moet consensus zijn over verwachtingen. Helderheid over de representatieve democratie. Inwoners hebben recht op een betrouwbare overheid en de terugkeer van de menselijke maat.

Wij pleiten voor het hanteren van het begrip ‘brede welvaart’ als richtinggevend kader voor overheidsbeleid; het streven naar langdurend welbevinden. Het gaat om keuzes voor nu en later, over een gezonde leefomgeving, duurzame economische groei, kansengelijkheid en democratie. Durf te definiëren wat algemeen belang is en zorg dat je weet wat burgers drijft. Durf je als overheid en politiek ook kwetsbaar op te stellen. Zorg voor een dialoog met je burgers, zoals we nu doen met het Strategisch kompas. Maar blijf dat doen over verwachtingen en haalbaarheid van beleid. Dat is de kern van een nieuwe bestuurscultuur.

Vertrouwen in de waarden van de democratie, betekent een overheid die als rechtvaardig wordt gezien en een raad die het belang van het volk vertegenwoordigt. Dat is politiek die wordt gedragen in de samenleving. Tijd om aan de slag te gaan met een inclusieve en duurzame samenleving!”

D66 was de tweede in rij, van 7 partijen die hun algemene betoog hielden (links naar videofragmenten): CDA – D66 – GSW – WL – K8W – VVD – PvdA. Daarna reageerde het college. Vervolgens werd er (na een lange schorsing) in de tweede termijn in omgekeerde volgorde) door de partijen op elkaar gereageerd. En daarna werden de amendementen en moties achter elkaar behandeld, waarbij de fracties hun woordvoerders konden kiezen. Daarna volgden de stemmingen, over de amendementen, over de moties en tenslotte over de Begroting als geheel. 

De begrotingsstukken en de amendementen en de moties

Hier kunt u de hele Begrotingsvergadering terugkijken.