Klimaat en energietransitie

De energietransitie is in volle gang. De ontwikkelingen in Oost-Europa en de effecten daarvan op de energie- en grondstoffenmarkt maken meer dan ooit duidelijk dat verandering onvermijdelijk is. D66 loopt hierin graag voorop, maar is zich bewust van de maatschappelijke kosten die de energietransitie met zich meebrengt. De ruimte in onze provincie verandert ingrijpend en D66 vindt het daarom noodzakelijk om burgers nog beter te betrekken bij de keuzes die we moeten maken. Te lang hebben we deze keuzes voor ons uitgeschoven en de effecten daarvan op het klimaat zijn inmiddels overduidelijk. D66 grijpt de transitieopgave met beide handen aan, maakt samen met de burger heldere keuzes en biedt perspectief op een robuust, leefbaar en duurzaam Groningen.

Regel de energietransitie van onderop

D66 is voorstander van deliberatieve democratie, een aanvullend alternatief voor zowel directe en vertegenwoordigende democratie. Het is een vorm van publieke besluitvorming waarin informatieverwerking, overleg en uitwisseling van argumenten centraal staan. Bij heikele kwesties kan een geloot burgerberaad een nuttig hulpmiddel zijn. D66 wil daarom de energie- en regietafels, zoals die nu bestaan, vervangen door een democratischer systeem. Onze aangenomen motie voor de inzet van burgerpanels bij de Regionale Energie Strategie (RES) moet dan ook uitgevoerd worden. In dorpen en wijken organiseren we bewoners, zodat men, onder eigen regie, invulling kan geven aan de energietransitie. We willen het mede-eigenaarschap van energieprojecten goed regelen, waarbij de lokale gemeenschap voor tenminste de helft eigenaar is van het project. Coöperaties geven de enthousiaste burger de kans om zelf mee te doen in de energietransitie. Daarom is er een fonds ontwikkeld waarmee energiecoöperaties vroegtijdig mee kunnen doen in energieprojecten. Zo wordt hun positie ten opzichte van de projectontwikkelaars versterkt. Verder moet de energiebespaarlening voor inwoners met een smalle beurs, waarmee zij hun woning kunnen isoleren, beter onder de aandacht worden gebracht. D66 vindt dat alle Groningers een warm en tochtvrij huis verdienen.

In 2022 is de energierekening van veel Groningers sterk gestegen. Een belangrijke oorzaak is de achterstand in de verduurzaming van veel Groningse woningen. De provincie neemt het initiatief, samen met de Groningse gemeenten, om de verduurzaming van de woningen in Groningen te versnellen. Dat doet ze door met bespaarcoaches bij de mensen thuis pasklare plannen te maken met behulp van de bestaande en nieuwe subsidieregelingen van Rijk, provincie en gemeenten. De woningen gebruiken daardoor minder energie en de energierekening daalt.

Groningen is goed op weg haar ambities waar te maken op het gebied van de energietransitie. D66 wil hiermee doorgaan, want de actualiteit maakt duidelijk dat we onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen snel moeten afbouwen. Grootschalige windparken komen er op zee, en op land alleen binnen de concentratiegebieden. Kleine molens op boerenerven hebben nu een maximale hoogte van 15 meter. Het is dus nu kiezen tussen mini en mega. D66 wil onderzoeken of er ruimte is voor een ‘middenmolen’ voor coöperatieve windprojecten. Er moet meer zonnepanelen komen op daken van bedrijfspanden en publieke gebouwen, maar D66 is niet tegen zonneparken op land. Dit wordt bij voorkeur gecombineerd met gebruik voor meerdere functies, zoals een parkeerplaats. Wij vinden dat we elke kans moeten aangrijpen om de energietransitie waar te maken.

De energietransitie brengt met zich mee dat energie decentraal en minder constant wordt opgewekt. In Duitsland was de elektriciteitsprijs in 2020 al ruim 3% van de tijd negatief. Groningen en Drenthe zetten daarom samen in op waterstof als een van de benodigde energiedragers van de toekomst. Met grootschalige projecten komt naast elektriciteit ook waterstof aan land in de Eemshaven. Dit biedt tal van economische kansen in de duurzame chemie, Europese waterstofinfrastructuur, duurzaam transport en strategische energieopslag. De waterstofeconomie voorziet in uitdagende technische banen. Deze vervangen de weggevallen arbeidsplaatsen ten gevolge van het stoppen van de gaswinning. D66 wil ruimte maken voor het produceren, aan land brengen en industrieel gebruiken van waterstof. In de vergunningverlening voor de Eemshaven geven we voorrang aan duurzame bedrijven en waterstofindustrie.

D66 ziet kansen in Europa voor een goed doordachte energie- en industriepolitiek. Het is van belang om daarbij de verschillen tussen de regio’s niet plat te slaan, maar juist optimaal te benutten. Groningen is in dit Europese perspectief een dichtbevolkt gebied met een hoog kennisniveau. D66 wil daarom de energietransitie als kans aangrijpen om hoogwaardige maakindustrie naar Groningen te halen. De druk op de ruimte in Groningen is erg groot. Daarom is de onbeperkte garantie dat er overal en altijd energie geleverd kan worden niet meer vanzelfsprekend. Deze situatie dwingt ons tot het maken van strategische keuzes. De energie-intensieve industrie van de toekomst is gevestigd op plekken die geschikt zijn voor grootschalige opwekking van duurzame energie. Niet alle soorten bedrijvigheid passen in deze visie.

Er bestaat geen wondermiddel voor de energietransitie. Helaas is biomassa wel als zodanig gebruikt in het verleden van de Nederlandse energietransitie. Biomassa is in theorie hernieuwbaar, omdat de geoogste plant op den duur weer teruggroeit en daarbij CO2 vastlegt uit de atmosfeer. Echter, zonder duurzame aanplant heeft stook van houtige biomassa een averechts effect voor het klimaat. D66 maakt zich zorgen over bijstook van biomassa in de Eemshaven. Daarom wil D66 duidelijkheid over de herkomst en een life cycle assessment van deze biomassa alvorens een vergunning voor bijstook af te geven.

De langdurige droogte van afgelopen zomer is helaas geen unieke gebeurtenis. Droogte, hittegolven en perioden van hevige neerslag zullen in toekomst vaker voorkomen. D66 wil in de provincie samen met de gemeenten en waterschappen werken aan een klimaatrobuust Groningen. Dit zal betekenen dat op sommige plekken de waterstand omhoog moet om veenoxidatie tegen te gaan. Er komen meer bomen bij en de diversiteit van verbouwde gewassen gaat groeien. In de bebouwde omgeving komt er groen bij en we creëren nieuwe, natte natuur. Meer groen in woonkernen is gezond, stimuleert de opvang van water en dempt extreme hitte.

Wat gaan we concreet doen?

Regel de energietransitie van onderop
▪  Tenminste 50% van het eigendom van alle nieuwe energieprojecten op land wordt van de lokale gemeenschap.
▪  Blijf investeren in het fonds ‘Nieuwe Doen’ om de coöperatieve ambities waar te maken.
▪  Breng de energiebespaarlening beter onder de aandacht.

Bestrijd de energiearmoede
▪ Neem samen met gemeenten het initiatief om de verduurzaming van woningen te versnellen.

Blijf wind en zon benutten
▪  Bouw grootschalige windparken binnen de concentratiegebieden en op zee.
▪  Verruim de maximale hoogte voor ‘kleine’ windmolens naar 40 meter en creëer zo ruimte voor een ‘middenmolen’.
▪  Ga door met de aanleg van zonnepanelen op dak en op land waar mogelijk, bij voorkeur met meervoudig gebruik van functies.

Maak Groningen de ruggengraat van de Europese waterstofeconomie
▪  Blijf investeren in de kennisinfrastructuur rondom waterstof.
▪  Land groene stroom en waterstof, gewonnen ten Noorden van de Wadden, aan in Groningen.

Kijk voor energie en industrie over de grens
▪  Voer een helder industriebeleid en geef voorrang aan duurzame maakindustrie in plaats van energie-intensieve bulkindustrie.
▪  Blijf investeren in de technische kennis en scholing van de Groningers ten behoeve van de energietransitie.

Gebruik biomassa verantwoord
▪ Betrek de verantwoording van de herkomst van biomassa in vergunningverlening.

Maak Groningen klimaatrobuust en tegelijkertijd leefbaarder
▪  Houd meer water vast, ook in de bebouwde kom.
▪  Plant meer bomen en groen en maak daar structureel geld voor vrij.
▪  Creëer ruimte voor water om overstromingen bij hevige regenval te voorkomen.