Woordvoering commissiedebat kabinetsreactie PEGAS

Voorzitter,

Afgelopen januari was ik op bezoek bij Leen. Leen woont al 45 jaar in Appingedam in het huis waar ook zijn opa en oma in woonden. Het is het huis van zijn jeugd en ook zijn dochters groeiden er op. Het huis van Leen moet worden versterkt en ook de schade aan zijn muren moeten worden hersteld. Leen heeft in 2018 een eerste melding gedaan bij het toenmalige Centrum Veilig Wonen. In maart 2019 krijgt hij van de Nationaal Coördinator Groningen te horen dat zijn woning wordt meegenomen in de versterkingsopgave. Na fysiek onderzoek van de schade in de muren komt er ook een adviesrapport van het dan te noemen Instituut voor Mijnbouwschade Groningen. Rond de zomer van 2019 wordt er een schadevergoeding uitgekeerd. In september 2019 komt er een brief met de mededeling van de NCG dat de woning een licht verhoogd risico heeft bij aardbevingen, maar dat er geen indicatie te geven is over de planning.

Leen vraagt zich net als vele andere Groningers af wat te doen met het uitgekeerde schadebedrag? Alvast schade herstellen, wetende dat de woning in de toekomst versterkt moet worden? Of wachten op de planning van de NCG en alles in 1x goed aanpakken?

Leen belt in 2020, in 2021 en in 2022 meerdere keren met de NCG om perspectief te krijgen voor versterking van zijn woning. In juni 2022 ontvangt hij het beoordelingsrapport van de NCG. Hier staat onder andere vermeld dat er binnenkort een gesprek plaatsvindt met een bewonersbegeleider en een aannemer en dat Leen er van uit moet gaan dat hij in een wisselwoning terecht kan.

De gezondheid van Leen is niet al te best, waardoor de initiële afspraak in september 2022 niet door kan gaan. Leen maakt zich zorgen over het gesprek met de NCG en de aannemer. Wanneer moet ik verhuizen? Waar is de wisselwoning? Wat gaat er gebeuren met mijn spullen? Moet ik door 45 jaar van persoonlijke spullen neuzen? Wat als mijn geplande operatie anders uitpakt dan gedacht? Er leven veel zorgen en zijn dochters proberen hem te helpen met de stress waar het kan.

Het is inmiddels januari 2023 als Leen eindelijk het beoordelingsrapport met de NCG en de aannemer bespreekt. De jonge bewonersbegeleider komt samen met een ervaren aannemer aan de keukentafel zitten. Leen is murw en met een Groningse ondertoon maakt hij zijn hoogopgelopen emoties kenbaar. Toch heeft hij de verwachting dat het nu toch opgelost gaat worden en vraagt Leen wanneer hij zijn spullen kan gaan pakken.

Nou meneer, dat zit zo….. Wij verwachten een projectleider aan te stellen in 2024 die waarschijnlijk tot 2025 de tijd nodig heeft om alles voor te bereiden. Als alles meezit, start de versterking dan rond de zomer van 2025 en zal het ongeveer aan het einde van 2025 gereed zijn…..

En hoe zit het met de schade? Het rapport van de schade is van 2019 en er zijn inmiddels behoorlijk wat scheuren bijgekomen? Daarvoor kunt u contact opnemen met het IMG.

En wat als ik de woning wil verduurzamen? Is daar subsidie voor? Daarvoor kunt u contact opnemen met het SNN.

En wat als ik de woning levensloopbestendig wil maken, zodat ik lang en gezond hier kan blijven wonen? Daarvoor kunt u contact opnemen met de gemeente.

Wat is dan de eerstvolgende actie die u onderneemt? Ik zal u een gespreksverslag sturen…

Voorzitter,

Het verhaal van Leen illustreert de aanbevelingen van de commissie. Maak schadeafhandeling voor bewoners milder, makkelijker en menselijker en geef bewoners snel duidelijkheid over de versterking. Met andere woorden; los het op! Maak tempo en behandel iedereen eerlijk en gelijk. De maatregelen die het kabinet voorstelt lijken allemaal goed, maar zoals al vaker is gesteld, eerst zien, dan geloven. D66 is tevreden dat er extra steun komt voor ondernemers met schade en vergoeding van waardedaling aan bedrijfspanden en dat het erfgoedprogramma wordt voortgezet. D66 kan begrijpen dat het Rijk in haar begroting bedragen moet opgeven om boekhoudkundige redenen. Het mag echter nooit leiden tot een vastgesteld maximumbedrag dat beschikbaar is voor de schadeafhandeling of versterking. Het Rijk heeft de zorgplicht dat alle toekomstige schades en versterkingen worden betaald.

D66 omarmt de ambitie van het kabinet om woningen in Groningen met voorrang te verduurzamen, maar vraagt zich wel af of de beschikbare financiële middelen voldoende zijn om deze ambitie te halen.

Voorzitter,

Het kabinet erkent de psychosociale impact van de gaswinning en de afhandeling van de gevolgen. D66 is tevreden dat er bijzondere aandacht is voor het welzijn en de onderwijskansen van kinderen, jongeren en jongvolwassenen.
De voorgestelde maatregel dat gemeenten een eigen knelpuntenbudget krijgen om mensen met sociaaleconomische, psychosociale of gezondheidsproblemen te helpen, vinden wij een goede maatregel. Het is juist de gemeente die vanuit haar lokale rol, dicht bij inwoners, deze kerntaak kan uitvoeren. De maatregel dat jongeren een stem krijgen in een jongerenraad vinden wij een uitstekend voorstel.

Voorzitter,

Tijdens Koningsdag is er in Usquert een traditie; de priegeltjesmarkt. Een prachtig voorbeeld van een kleinschalig circulair economisch model; jouw priegeltjes koop ik voor een paar centen, om ze volgend jaar weer te verkopen aan de buurman.

D66 leest hoe het kabinet wil werken aan de toekomst en het economisch perspectief van Groningen. Het kabinet erkent dat sociale en economische groei nauw met elkaar verbonden zijn. Wat D66 betreft is er pas sprake van een economisch perspectief als er voldoende
vertrouwen is om in elkaar te investeren. Begin met het herstellen van vertrouwen door zichtbare resultaten te boeken. Geef vertrouwen aan inwoners om het eigen sociale kapitaal te versterken in hun eigen Groningse dorpen en gemeenschappen. Investeren in elkaar en organisaties vormt namelijk de basis voor duurzaam economische groei.

D66 ondersteunt de maatregel van het kabinet om van Groningen dé waterstofprovincie van Nederland te maken en dat tenminste 33% van de nog aan te leggen capaciteit voor Wind op Zee zal aanlanden in onze provincie.

Voorzitter,

Het kabinet zet in op hoogwaardige infrastructuur. D66 leest dat er 85 miljoen wordt vrijgemaakt voor de spoorlijn tussen Staskanaal en Veendam, maar we lezen geen commitment van het Rijk over het volledig realiseren van de Nedersaksenlijn en de Lelylijn. Wat D66 betreft komt het kabinet over de brug en worden deze treinverbindingen gerealiseerd. En over bruggen gesproken, laat het Rijk tempo maken met de kapot gevaren Paddepoelsterbrug en de Korrewegbrug.

Voorzitter,

D66 leest dat er vanuit verschillende perspectieven is nagedacht over de toekomst van Groningen. Wij lezen echter niets over de wijze waarop het kabinet Groningen gaat ondersteunen ten aanzien van het klimaat. De bodem is in Groningen door de gaswinning gedaald en we zien door de klimaatverandering nattere herfsten en winters en drogere zomers. Wij willen het kabinet oproepen om ook te investeren in maatregelen die ervoor zorgen dat Groningen ook in 2100 een fijne en leefbare provincie is.

Voorzitter,

Het kabinet heeft een staatssecretaris Mijnbouw aangesteld die zich tot doel heeft gesteld om er alles aan te doen om Groningers te helpen. Geen valse beloftes maken, maar resultaten boeken. Een staatssecretaris die niet vanuit Den Haag bedenkt wat goed is voor Groningen, maar daadwerkelijk in gesprek gaat. Iemand die luistert en vragen stelt en zijn uiterste best doet om het beter te maken. D66 leest dat de uitvoering van alle genoemde maatregelen een generatielange inzet én goede samenwerking van Rijk en Regio, samen met tal van andere partijen vraagt. D66 vindt daarom dat een generatielang er een staatssecretaris als deze beschikbaar moet zijn voor Groningen. Zo borgen we de bijzondere aandacht binnen toekomstige kabinetten dat Groningen verdient.

Voorzitter,

Tot slot,

Het kabinet beseft dat de overheid op dit moment te weinig levert voor een grote groep mensen. Het bericht van het CBS dat het vertrouwen van Nederlanders in het parlement niet eerder zo laag was trek ik mij ook aan als Statenlid van dit Groningse parlement. De parlementaire enquête was een intensief proces dat 60 jaar gaswinning in onze provincie
bloot heeft gelegd. Het is een reconstructie van de besluitvorming over de gaswinning. Dat het Groningerveld ons hele land en de staatskas ruim 363 miljard euro opleverde. Dat vervolgens leidde tot meer dan 1600 aardbevingen in Groningen, 267.000 schademeldingen en ruim 11.000 onveilige adressen zoals het huis van Leen, met alle stress en gezondheidsklachten als gevolg.

De commissie stelt dat onze regionale bestuurders niet bij machte waren de belangen van Groningers werkelijk te behartigen. Deze conclusie gaat over de bestuurlijke invloed die wij als Provinciaal Bestuur hadden richting het Rijk. Vanuit ons adviesrecht hebben we ons elke keer ingezet om de gaswinning zo snel mogelijk te stoppen. We hebben beroep aangetekend tegen gaswinningsbesluiten van het kabinet via de juridische route en dat had betrekkelijk succes. We deden dit in de volle overtuiging omdat de veiligheid van onze bewoners altijd voorop staat.

Ondanks onze bestuurlijke inzet richting het Rijk hadden we weinig invloed op de besluitvorming. Maar waar hadden we in onze eigen bevoegdheden wel invloed op? Wat hadden we als Provinciaal Bestuur anders kunnen doen in onze besluitvorming om het vestigingsklimaat te versterken? Wat hadden we anders kunnen doen om de ontwrichting van onze gemeenschappen tegen te gaan? En wat hadden we anders kunnen doen om het aanzicht van onze Groningse dorpen beter te beschermen?

Voorzitter,

Als gekozen volksvertegenwoordiger hoop ik samen met vele nieuwe collega’s een positieve bijdrage te leveren aan de toekomst van onze provincie. Om dit goed te kunnen doen, is reflectie op ons eigen functioneren als Provinciaal Bestuur, een middel om nog beter te worden. Om te leren hoe we het beste Provinciaal Bestuur kunnen zijn voor onze inwoners. D66 nodigt andere partijen uit om zich uit te spreken over de mogelijkheid om gebruik te maken van ons eigen Recht van onderzoek naar deze bijzondere gebeurtenis. Zodat wij voor mensen als Leen, zijn dochters en andere Groningers in onze besluitvorming over hun toekomst, het beste in ons naar boven halen om het goede te blijven doen.