Perspectief voor een Groningen zonder gas

Gaswinning in Groningen moet stoppen. Het is niet veilig en veiligheid is een mensenrecht. Alleen als de veiligheid van anderen méér in gevaar is, bijvoorbeeld als ziekenhuizen niet meer verwarmd kunnen worden, kan worden afgewogen of gaswinning in Groningen gerechtvaardigd is. Daarom blijft het Groningenveld in 2023 nog operationeel op de ‘waakvlam’, en daarna wordt de gaswinning in uiterlijk 2024 gestopt. Wij houden het kabinet aan deze afspraak. Andere energiebronnen, maar ook besparingen door industrie en huishoudens, moeten worden aangewend om in de Nederlandse energievraag te voorzien. Het Groningse gas mag daarvoor niet meer worden gebruikt.

Aardbevingsschade moet worden vergoed en hersteld. De versterking van woningen, zodat het wonen weer veilig wordt, moet binnen redelijke termijn worden uitgevoerd. Ook nu de gaswinning wordt afgebouwd. De aardbevingen zullen namelijk niet stoppen. De verantwoordelijkheid voor schadeherstel en versterking ligt bij het Rijk. De rechten van de bewoner zijn wettelijk vastgelegd en vanuit Groningen zien we erop toe dat bewoners krijgen waar zij recht op hebben: een vlotte afhandeling van schade en versterking van de woning, snel beoordeeld en uitgevoerd zodat de bewoner zeggenschap houdt over het tempo en de wijze van voorbereiding en uitvoering. De praktijk is vaak anders. Daarom zitten we er bovenop, samen met de Groningers en de belangenorganisaties, met de mensgerichte aanpak van het ‘Sociaal Handvest Groningen’, als uitgangspunt. De afhandeling van aardbevingsschades, het compenseren van waardedaling en immateriële schade én het versterken van woningen, bedrijfsgebouwen en monumenten zijn voor D66 van groot belang. De bewoner staat op één en mag niet lijden onder procedures bij de overheden en oliemaatschappijen.

Naast de gaswinning in het Groningenveld hebben we te maken met gasopslag in Grijpskerk, gaswinning in kleine velden en met zoutwinning rond Veendam en Winschoten. De oorzaak van schades aan woningen en bedrijven is vaak lastig te bepalen. We hebben vaker gehoord dat schades niet ‘kunnen’ optreden en er wordt
bij gestapelde mijnbouw naar elkaar verwezen. Uiteindelijk is het altijd de bewoner die met de brokken blijft zitten. D66 vindt dat niet aanvaardbaar. Naar onze mening moeten de rechten van bewoners zo sterk mogelijk zijn, met een omkering van de bewijslast en een informatierecht voor de bewoners waaraan de mijnbouwbedrijven
en de overheidsinstanties moeten voldoen. Dit is voor ons, naast uiteraard de veiligheid van bewoners, een randvoorwaarde bij alle vormen van mijnbouw, inclusief zoutwinning, en de ondergrondse opslag van gas. Gaswinning in kleine velden en onder de Waddenzee bieden op langere termijn geen oplossing en moeten dus worden beëindigd.

Met het Nationaal Programma Groningen wordt perspectief geboden voor en door Groningers. Het democratische project Toukomst heeft bewezen dat het goed is hierbij regie te geven aan inwoners. De focus van het Nationaal Programma Groningen moet liggen op de Groningse thema’s landbouw, gezondheid en energie. Waarbij onderwijs en digitalisering als aanjagers helpen om een nieuwe Groningse toekomst te realiseren. De overheden doen, samen met het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en Groningers, mee als gelijkwaardige partners in de vormgeving van toekomstgerichte en structuurversterkende programma’s en projecten. Dit kunnen grote projecten zijn die de hele provincie vooruithelpen, maar ook kleine projecten voor de leefbaarheid van de dorpen zoals een meent of dorpsrandpark voor ieder dorp. Door te investeren dragen we bij aan de leefbaarheid en het economisch perspectief voor onze provincie en nieuwe werkgelegenheid voor inwoners, ook voor degenen die nu nog werken in sectoren gerelateerd aan de gaswinning. De oplossingen voor wereldwijde problemen op het gebied van klimaat, gezondheid en digitalisering liggen in Groningen. Met Europese, landelijke en regionale middelen wil D66 een ‘Groninger Toekomstfonds’ creëren om aan deze ambities te blijven werken. Dat de inkomsten net als bij een ‘en/of-rekening’ van verschillende kanten komen, betekent immers niet dat we ze niet gezamenlijk kunnen benutten. Wat ons betreft is het Nationaal Programma Groningen dan ook slechts een startkapitaal, dat in de loop van de komende jaren na succesvolle initiatieven verder wordt uitgebreid.