In een tijd die lijkt te draaien om stijgende getallen en belangrijke percentages, moeten we wat D66 betreft juist bij een begroting beseffen dat besturen meer is dan boekhouden.
Geloof in de eigen kracht van mensen. Geloof in de eigen kracht van Limburg. Dat is voor D66 het antwoord op de vragen van onze tijd en de houding waarmee we een nieuwe tijd tegemoet zien. Vertrouwend op ons eigen vermogen de toekomst vorm te geven. Vastberaden de onzekerheid van morgen tegemoed. Zelfverzekerd een stap voorwaarts te zetten, in de wetenschap dat het geloof in eigen kunnen de ultieme voorwaarde is voor succes. De vraag is niet waar we achterlopen maar waar we koploper in kunnen zijn. Waar beginnen we vandaag mee? Hup, Limburg: die toekomst tegemoet!
Algemene Beschouwingen Begroting 2021
De allermooiste provincie. Weerbaar, gezond, klaar voor de toekomst. Waar iedereen er mag zijn en niet waar je vandaan komt maar waar je heen wil bepalend is voor waar je kunt komen. Een gezonde economie die draait om waarde, niet alleen winst. Een samenleving waar we samen kunnen blijven leven. Waar we groot durven dromen en klein blijven doen, met cultuur, sport. ontmoetingen en interacties die ons uitdagen te blijven verwonderen en tegelijkertijd dichtbij elkaar brengen. Dat is voor D66 Limburg. En dat is een opdracht aan ons allemaal, juist vandaag. Het is immers niet de sterkste die overleeft, evolutionair gezien, maar diegene die het snelst kan reageren op verandering.
1. Begroting & afwijkingenrapportage
Voorzitter,
Complimenten over de centen. De begroting sluitend en met structureel evenwicht. Goed! We zien echter financiële keuzes in de begroting die doorslaggevend kunnen zijn voor ons beleid, bijvoorbeeld waar het gaat om het OV. Dat voelt unheimisch, is lastig te doorzien of we niet per ongeluk een vliegveld tot basisinfrastructuur bombarderen, met alle consequenties van dien. Wilt u D66 beloven dat u dit ‘vernieuwend verdoezelen’ niet tot extraparlementair uitgangspunt verheft, College?
In de afwijkingenrapportage zien we dat de kerstboom aan constellaties der Chemelot Campus een magnesiumprinter van € 494.000 aanschaft. Moet dat hier? Moet dat zo? Moet dat nu? Wat D66 betreft niet per afwijking, we hebben er beleid en kaders genoeg over. Kunt toezeggen dat als onze Staten een kader met bijbehorende middelen vaststellen, de voorstellen voor overschrijding van dat kader of die middelen dan vooraf ter goedkeuring aan de Staten worden voorgelegd?
Voor de Regiodeal Noord-Limburg kreeg u eerder onze complimenten. Met afwijking 317 en 320 worden met deze afwijkingenrapportage in totaal over 5,5 miljoen euro beslist. De befaamde enveloppen blijven, nadat we er geld instopten, inhoudelijk gezien wel erg dicht. Vindt u niet dat volksvertegenwoording zich hierover uit zou moeten spreken? Kunt u toezeggen dat u onze Staten in stelling zult brengen over de besteding van middelen in het kader van de Regiodeals?
Dan de inhoud, voorzitter.
De begroting is als een deken in de winter, als de een ‘m naar zich toetrekt, dan ligt de ander in de kou. De constatering van wijlen Hans van Mierlo bekruipt D66 sterk als we kijken naar onderwijs, sociale agenda en zorg. Wat voor provincie willen we, nu er een koude winter op ons afkomt, zijn?
Het budget voor onderwijs wordt deze periode afgebouwd naar nul, op de sociale agenda en zorg ‘boeken we een reductie van 43% op de lasten’ binnen 3 jaar tijd. Mogen we dan trots zijn op onszelf?
Nee, wat D66 betreft niet.
We navigeren naar een toekomst met een coronamonitor die ‘brede economische ontwikkeling’, ‘consumentenvertrouwen’ en ‘trends op financiële markten’ verkent. Heeft juist deze tijd ons nu niet geleerd dat welvaart niet alleen om cijfers gaat? Dat een economie abrupt tot stilstand kan komen als hij alleen op winst en niet op waarde is gericht? Dat in huizen vooral mensen wonen en precies het samen is wat iedereen nu zo mist?
Het pleidooi van de taskforce over ‘brede welvaart’ is D66 uit het hart gegrepen. We moeten breder kijken om het scherper te zien. Onze provincie gaat over Limburgers, niet over Limburg als economie. Wat Limburgers samen delen, kunnen worden, daarin krijgt onze toekomst vorm. Daarom dienen we een motie in om het in kaart brengen van de brede indicatoren over welvaart in kaart te brengen, als startpunt voor ‘het centrum voor brede welvaart’ dat we onszelf zo wensen.
2. Onderwijs, kansen & sociaal
Voorzitter, dan first & foremost, onderwijs, kansen.
We snakken naar verlichting, verlangen naar een perspectief. Daardoor doen we vaak alsof maatregelen van voorbijgaande aard zijn. Maar deze tijd komt niet meer terug. Namens D66 vraag ik daarom allereerst aandacht voor de toekomst van Limburg. Voor de kansen van onze kinderen, onze jongeren, hun perspectief.
Het nieuwe is niet normaal. Meer dan de helft van de leraren merkt dat leerlingen slechter in hun vel zitten. De problemen het grootst bij pubers. Uit onderzoek van de Educatieve Agenda Limburg blijkt dat jongeren steeds minder vertrouwen hebben in hun toekomst, of in zichzelf. Dat is onmisbaar voor hun succes! Jongeren missen praktijkonderwijs, stages, onderling contact. Dit heden kan hun toekomst bepalen. We hebben een generatie ‘coronials’, die kansen dreigen te missen. We vragen het College dan ook met een motie te onderzoeken wat de provincie kan doen om belemmeringen weg te nemen, in stage- en leerwerkplekken maar vooral in de brede ontwikkeling van jongeren.
Voorzitter,
D66 ziet in het ontsluiten van een steeds digitalere wereld ook risico’s. Niet iedereen kan het, of heeft het. Juist daar kunnen bibliotheken en maatschappelijke organisaties helpen, in het versterken van de zelfredzaamheid, de eigen kracht van mensen. Hoe ziet uw College dit, voorzitter, juist nu veel van de voorzieningen dicht zijn en bijeenkomsten niet mogelijk? Wat kunnen we anders doen?
Als we het hebben over zorg, missen wij een perspectief op de Maastricht Health Campus. Wat kan de beste zorguniversiteit gaan betekenen voor Limburg? Wat D66 betreft vullen we ons deel van de triple helix veel nadrukkelijker in. Met positieve gezondheid als uitgangspunt, onderzoeken hoe we samen telkens een nieuwe balans kunnen vinden, ondanks veranderende omstandigheden.
3. Groen, energie, klimaat
Voorzitter,
Onbereikbare doelen.. Die gaan zo lekker lang mee. D66 maakt zich zorgen. We hebben de warmste oktober ooit achter de rug. We blijven leven alsof er nog tien planeten zijn. Verrassing: die zijn er niet.
Willen we in 2050 nog leven in een leefbaar Limburg, dan hadden we gisteren al verder moeten gaan dan we morgen zijn. Terwijl onze keuzes alsmaar fundamenteler zouden moeten zijn, wordt nog steeds incrementeel gedacht. We hakken kaders op in stukjes, verruilen ambities voor KPI’s maar dat maakt de urgentie niet minder. Daarom dienen we vandaag een motie in om de impact van onze investeringen vanaf nu jaarlijks te monitoren in een klimaat en energieverkenning op Limburgse schaal.
Maar eigenlijk wil D66 helemaal niet meer beleid, of cijfers. We willen actie! De transitie naar nieuwe energie en een gezond klimaat wordt juist op ons bestuursniveau concreet. We moeten gaan kiezen, wat gaan we doen en belangrijker nog: wat gaan we laten? De vraag van D66 is om het niet als een risico of alleen ‘moeilijk moeilijk moeilijk’ te zien maar als kans. Waar kan Limburg koploper in zijn?
Als het over energie gaat, zegt D66: gebruik de zonneladder niet om te bepalen waar we van de zon af moeten blijven, maar om te bepalen waar we hem moeten pakken. Hoe ziet u dat, College? Wat kunt u nog actiever doen?
Energie-opslag. Verevening en opslag zijn keihard nodig om te zorgen dat het licht niet uitgaat. Limburg heeft een majeure kans: OPAC. Wat is er nodig om die te pakken?
Limburg kent relatief weinig nieuwbouw. Hoe kunnen we koploper worden in het verduurzamen van onze bestaande woningvoorraad? Welke propositie kunnen we bouwen om de middelen die in Europa nu worden klaargelegd, in te zetten om Limburg te stutten?
De meest circulaire wijk van Europa, vind je straks ‘gewoon’ in Kerkrade, bij SUPERLOCAL. Welke andere best practices gaan we hier ontwikkelen waar de rest van Nederland likkebaardend naar kijkt?
De provincie is de laag waar inhoudelijke ambitie fysiek moet worden ingepast. Hoe maken we het mogelijk, geven we verandering vorm? Wat D66 betreft zet de provincie in op actiever grondbeleid. Niet om projectontwikkelaar te worden, of om puur financiële redenen vastgoedposities in te nemen, maar om de ontwikkeling die nodig is, actief mogelijk te maken. D66 hoopt dat naast verstandig investeren, ook de inzet van vastgoed en actief grondbeleid tot de gereedschapskist van de provincie gaat behoren. Kan de provincie Limburg met een actief grondbedrijf meer mogelijk maken? Hoe ziet het College dit? Kunt u ons toezeggen dit bij ons pacht- en grondbeleid actief te verkennen?
In september maakten duizenden Limburgers de oevers van de Maas en haar beken schoon. De samenleving is er klaar voor, wat doet de provincie? De taskforce BEST adviseert ons ‘de moed om maatschappelijk verantwoord ondernemen voor bedrijven als norm te hanteren, zonder vrijblijvendheid’. Hoe gaan we onze brede gereedschapskist, waaronder ons VTH-beleid inzetten om economie daadwerkelijk meer circulair te maken en juist die bedrijven die niet het beste van maar het beste voor Limburg willen zijn, maximaal te ondersteunen om zo de Limburgse economie van binnenuit te veranderen? Kunt u ons toezeggen hierin met het nieuwe beleid echt op terug te komen met concrete ambities en een visie om deze gereedschapskist te gebruiken om onze grote verbouwing te begeleiden?
Hoe maken we Limburg weerbaar, wapenen we ons tegen droogte of oprukkend water? D66 mist het lonkend perspectief. Laat het stromen!
Hoe sluiten we de kringloop van de landbouw echt? Hoe dragen onze investeringen daaraan nu bij? Kunt u ons daar een overzicht van geven? Waar staan we met het 1 miljoen bomenplan?
D66 waardeert de versnelling die de provincie wil inzetten. Maar bij erfgoed vragen we ons af hoe verstandig het loskoppelen van herbestemming van restauratie is? Verwachten we dat investeerders dit soort panden dan zomaar over kunnen nemen? Wat is uw inzicht of doorberekening achter dit plan? Kunt u dit uitleggen, onderbouwen?
4. Mobiliteit
Voorzitter, dan mobiliteit.
Hoe bewegen we ons voort richting een nieuwe tijd? Terwijl e-bikes sneller de winkel uit vliegen dan batterijen ingevoerd kunnen worden legt de provincie, volgens deze begroting, in totaal, houd u goed vast: 0,8 kilometer fietspad aan. Van Raaiend naar Venlo.
Limburg zet koers, stapt Op de Pedalen. Wat doet de provincie?
Wat D66 betreft zet u de doortastendheid die u bij autoroutes zoals de Buitenring aan de dag heeft gelegd, nu ook écht in voor de fiets. Wat kunnen we doen voor meer fiets?
Kunt u ons toezeggen dat middelen voor fietsinfrastructuur bedoeld zijn ook daadwerkelijk voor fietsinfrastructuur worden besteed? Als projecten niet doorgaan, zitten we voor het weten weer in de auto. Fysiek én financieel, omdat middelen terugvloeien naar de algemene mobiliteitspot.
Deze crisis laat zien hoe kwetsbaar personenvervoer via Maastricht Aken Airport is. Is dit nog steeds niet het moment om de toekomst te heroverwegen?
Klopt het dat er gedwongen ontslagen gaan vallen in het OV? De businesscase van de consessie staat niet op zichzelf, het hangt samen met de werking van Limburg. De kansen van jongeren om op een stageplek te kunnen komen, de manier waarop zorgverleners naar huis gaan. Hoe behouden we die basis voor onze economie en samenleving, en houden we het tegelijkertijd betaalbaar? Een fraaie opdracht, vindt D66, we leggen hem met plezier bij u neer, College.
5. Grens
“Het virus houdt geen rekening met landsgrenzen, dus moeten wij het wel doen.” Belgisch minister Annelies Verlinden zag het scherp en toch lukt het in communicatie en maatregelen nog steeds vaak niet over de grens te denken én handelen. De D66-groepswhatsapp stroomde over van frustraties en onduidelijkheid de afgelopen weken. Want wat mag er nou? Volgens de Veiligheidsregio iets anders dan de Euregio. Hoe zorgen we ervoor dat we duidelijk communiceren naar burgers wat zij mogen, binnen en over de grens?
Wat D66 betreft zet de provincie alles in haar gereedschapskist in, waaronder het gouvernement. Kan ons thuis, dat zo’n plek heeft in de historie, dat ook krijgen in de toekomst, als thuis voor PANDEMRIC?
En tot slot, voorzitter, wordt ons Gouvernement gemist. Het is dicht voor publiek, bezoek. Maar dat zou niet moeten betekenen dat er niets van geleerd of gezien kan worden. Van buiten, als je langs de Maas wandelt, zie je echter niets van dit bijzondere gebouw en haar geschiedenis. Hoe verbinden we ons thuis met de wereld en deze stad? Daar dienen we een motie over in, om met bordjes of digitale oplossingen ervoor te zorgen dat de schoonheid van het Gouvernement niet alleen van binnen zit.
Voorzitter,
Wie naar het verleden blijft kijken, staat met zijn rug naar de toekomst toe. D66 gelooft heilig in de eigen kracht van Limburg en haar vermogen de toekomst vorm te geven. Daarom roepen we u en onze Staten vandaag op een grote stap voorwaarts te zetten en tegelijkertijd om te blijven kijken naar alle Limburgers en ervoor te zorgen dat zij mee en samen kunnen blijven komen. Juist in een tijd van stijgende cijfers, is de menselijke maat en aandacht voor brede welvaart en welzijn onmisbaar. Verandering niet analyseren maar de toekomst actief vormgeven vanuit ons eigen vermogen van richting te veranderen. We hoeven niet te wachten op morgen, begin, vandaag.
Wij Limburgers zijn samen tot grootse dingen in staat. Laten we ons vizier op morgen blijven richten, zodat we ook in de toekomst het glas weer kunnen heffen op de toekomst met elkaar.