Inbreng Voorjaarsnota

Opeens hadden we een gemeenschappelijke vijand. Een die nu eens niet door retoriek en vooroordelen werd bepaald. Toen het virus zich in mijn omgeving manifesteerde, was ik boven alles bang om de mensen van wie ik zoveel houd, te verliezen. Voor sommige mensen is die angst waarheid geworden. We hebben mensen verloren, de afgelopen periode, mensen van wie we hielden te lang niet mogen zien of kunnen vasthouden.  Nu maatregelen langzaam versoepeld worden, lijkt het al bijna ver weg. Maar het heeft ons allemaal geraakt. Niet alleen ‘de economie’: ons als mensen.

Laat ik daarom beginnen met zeggen hoe blij ik ben hier weer met jullie te kunnen zijn. Dat ik me erop verheug dat onze collega Anne-Marie maandag weer naar het Gouvernement komt, gebracht door haar Jos. Dat ik hoop dat jullie gezond zijn en het goed met jullie gaat en dat het met de mensen van wie jullie houden. Want als er één ding is, dat deze crisis ons geleerd mag hebben, is het dat dat het allerbelangrijkste is.

Dat we hier vandaag kunnen zijn lijkt al bijna gewoon maar is niet vanzelfsprekend. Namens D66 spreek ik dan ook allereerst mijn dank uit aan iedereen die dat mogelijk heeft gemaakt, want het heeft wat energie gekost. Dankjewel: griffie, de bodes, de fractiemedewerkers, het college, de gouverneur, de voorzitter van het presidium, de ambtelijke organisatie en iedereen die het mogelijk maakt dat wij met kwaliteit kunnen vergaderen.

Een andere toon in een nieuwe tijd.. We bevinden ons niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk. Dit virus laat ons zien dat verdergaan op hetzelfde spoor een doodlopende weg is. We komen zo niet verder, we zullen het anders moeten doen.

Deze voorjaarsnota heet: “Rolvast, koersvast en met versterkte slagkracht voor Limburg”. Voorzitter, rolvast is deze provincie nog nooit geweest en daarom hou ik er juist zoveel van. Dit is niet het moment om rolvast te zijn, wél om de juiste koers in te zetten naar een gezonde toekomst. Politiek is een kwestie van keuzes. ‘Haalbaar, betaalbaar en met draagvlak’ volstaat niet meer. Koersvast is niet genoeg: het is nu tijd voor ‘de kunst van richting te veranderen’. In dit geval is er wat D66 betreft maar één richting: vooruit.

We moeten de keuzes maken die nodig zijn, niet die gemakkelijk zijn. Waar geen draagvlak is, moeten we samen het gesprek aan om dat te creëeren. Dit is het moment om de keuzes te maken die onze toekomst nodig heeft. Die ervoor zorgen dat de planeet niet verder opwarmt en dat iedere Limburger mee kan blijven doen en erbij zal blijven horen. Deze crisis heeft de kwetsbaarheid van onze samenleving en van mensen laten zien. We moeten juist nu een extra stap zetten om ervoor te zorgen dat iedereen vrij kan zijn maar we niemand laten vallen.

Ook na de gisteren aangekondigde versoepelingen, blijft het deze zomer voor ondernemers in cultuur, evenementen, festivals en sport en horeca moeilijk of onmogelijk een normaal verdienmodel te hebben. Juist dit zijn de plekken waar we in Limburg samen komen, geïnspireerd en geroerd raken en leren te geloven in iets wat groter is dan onszelf. Het zijn die plekken die we zo ontzettend gemist hebben, en waar we juist nu zuinig op moeten zijn, zodat we er straks weer écht samen kunnen zijn.

Om ervoor te zorgen dat er in Limburg ook deze zomer iets te beleven is en al die ondernemers en vele, vele ZZP-ers die in deze sectoren werken, ook deze zomer in aangepaste vorm mooie dingen kunnen maken, dienen we een motie in om subsidieregelingen open te stellen voor makers en om nieuwe manieren van samenzijn, sport en vieren, dit jaar, mogelijk te maken.

D66 blijft aandacht vragen voor cultuur. In de voorjaarsnota wordt benoemd hoe anderhalf miljoen uit de vrije ruimte wordt ingezet als cofinanciering voor de Rijksbijdrage. Wat betekent dat? In de stukken naar het IPO zien we dat elke provincie een noodfonds heeft. Wij benoemen 34 dingen die we doen, maar doen dat niet. Waar is ons loket, College? De Limburgse poppodia lijken hierin bij de Rijksregelingen buiten de boot te vallen, onder andere omdat ze niet zijn aangemerkt als ‘kernpodium’. Herkent u dit signaal?

Om ervoor te zorgen dat er straks nog cultuur is, dat makers Limburg mooier blijven maken, zullen we een stap extra moeten zetten. Kunnen we hiervoor middelen uit 2021 naar voren halen? Waar kunnen we ruimte maken en wat kunnen we bestendigen, in bijvoorbeeld onze begroting?

De Jan van Eyck is een van de meest bijzondere en tegelijkertijd vaste waarden in Limburg. Toch moeten ze ieder vier jaar opnieuw in beoordeling om cultuurplaninstelling te blijven. Kunnen we ze niet onderdeel maken van onze begroting? Philharmonie Zuid staat in onze begroting, Opera Zuid is een cultuurplaninstelling. Wat zouden we kunnen doen om Opera Zuid de keten van koren in LImburg te laten versterken? Hoe bieden we ruimte voor talent en zorgen we voor een aanzuigende werking, zoals bij de Philharmonie al het geval is? Graag een reactie van de gedeputeerde.

Alles wat je aandacht geeft groeit. Wat D66 betreft is het tijd voor een verwarming van het culturele klimaat aan de bovenkant van Limburg. Ook in Noord en Midden Limburg kunnen de mooiste dingen groeien maar dan moeten we wel een stap extra zetten. Door Odapark en Zomerparkfeest te blijven ondersteunen als onderdeel van de infrastructuur. En door te werken aan een makersklimaat, juist waar dat een beetje extra water nodig heeft. Wat gaat het College doen om ervoor te zorgen dat overal in Limburg gemaakt kan worden? Hoe staat het met de Oranjerie? Waar vele theaters reeds zijn opgeknapt met ruime steun van de provincie, loopt het precies hier spaak, waar juist nu versneld zou moeten worden. Een echte culturele infrastructuur kan alleen werken met een podium van formaat. Wat gaat u doen, College, om dit mogelijk te maken?

In deze voorjaarsnota is er één alinea over arbeidsmarkt en onderwijs, waar vervolgens letterlijk niks wordt gezegd over scholen. Hoe kan dat nou? Hoe kan het nou dat we het MBO in Limburg, waar de mensen die we keihard nodig hebben om duurzamer te gaan wonen en gezond te leven, nu worden opgeleid? Die onmisbaar waren in het bevoorraden van supermarkten, verzorgen van mensen en handhaven van orde? Spreekt u met hen?

Klopt het dat de enige investeringen in onderwijs via de Sociale Agenda zijn in het uitrollen van de gezonde basisschool van de toekomst naar 30 basisscholen en iets met het terugdringen van vroegtijdig schoolverlaten? Hoe ambitieus vindt u die uitrol zelf, gelet op het feit dat er 350 scholen zijn in Limburg? Hoe en waar maakt u de ambities in het coalitie-akkoord over Gelijke Kansen en maximale talentontwikkeling dán waar?

Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis voor het HBO en de universiteit in Limburg? Bent u met de relevante instellingen in contact, ook met het oog met de problemen die de coronaproblematiek met zich meebrengt voor studenten voor kamerhuur, stageplekken, ruimteproblematieken voor colleges? Welke impact heeft deze ontwikkeling op de campussen? Hoe ziet hun nieuwe realiteit eruit ten aanzien van onderwijs en het opleiden van talent?

In de voorjaarsnota benoemt u dat ‘het bestaande netwerk van de sociale agenda versneld zal worden verstevigd door een organisatie voor veteranen toe te voegen’. Kunt u ons heel concreet maken hoe dit bijdraagt aan de doelstellingen van de sociale agenda? Voor welk probleem is deze organisatie precies een oplossing? Wat draagt dit bij aan Limburg?

Lucht, lucht, ik wil lucht… Zong Rowwen Heze al. Onze luchtkwaliteit heeft gevolgen voor het leven van mensen. Een op de vijf kinderen krijgt astma vanwege luchtvervuiling. We gaan er gemiddeld allemaal 9 maanden eerder door dood… Wat D66 betreft absoluut een reden om meer werk te maken van lucht voor Limburg. Gaat de provincie Limburg het schoneluchtakkoord nog ondertekenen? Waarom wel of niet? Wat weten we eigenlijk van de luchtkwaliteit? Ik vraag u dit terwijl er in Maastricht een SMOG-waarschuwing van het RIVM geldt.

We dienen een motie in om luchtkwaliteit beter en gerichter te monitoren, aanvullende meetpunten in te richten met het RIVM en ook te verkennen of we burgermeetpunten mogelijk kunnen maken.

Dan landbouw en natuur. ‘De koers naar de toekomst is ingezet’, schrijft u vol trots in de voortgangsnota. Joah? Is dat zo? Behalve dat we met ons kader onder andere meer investeren in kringlooplandbouw: wat is er veranderd? De vragen van mevrouw Mertens en mijzelf over een mestverwerker zijn nog altijd niet beantwoord. Hoe zorgen we voor gezonde kringlopen? Behalve investeren is mijn vraag aan uw College: wat gaan we nou echt anders doen, bijvoorbeeld in vergunningverlening maar absoluut ook handhaving? Wat bedoelt u precies met lobbyen voor andere wetgeving? Op grond waarvan brengt u welke signalen waar over? We dienen tevens een motie in over ondermijning, een van die ontwikkelingen die vitale bedrijvigheid met name in de buitengebieden bedreigen.

‘Streven naar zowel natuurontwikkeling en -behoud, alsmede naar het mogelijk maken van maatschappelijke als economische ontwikkelingen’ klinkt geweldig maar als er iets is wat de afgelopen periode ons met de PAS op de plaats die we hebben gemaakt, heeft geleerd, is dat het zo niet kan. We zullen het anders moeten doen. Ruimte voor Ruimte leidde weliswaar tot het slopen van stallen maar niet tot een verlaging van de dierenaantallen, of de gewenste verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied. We dienen daarom vandaag een motie in met de vraag: wat kunnen we hiervan leren, zodat het ons straks wel lukt met het aanvalsplan stikstof?

‘Energie zit dwars’: zo begint het stuk in de Voorjaarnsota. Dat vond ik treffend. Die illustere Provinciale Energiestrategie waar we al zo lang over praten, blijkt lastig werkelijkheid te worden. De vraag van D66 aan de gedeputeerde is dan ook: “Hoe vindt u het zelf gaan?” Wat ons betreft is het uiteindelijk het resultaat dat telt. Hoe zit het met het zon op dak, in Limburg? Waar staan we in het realiseren van onze ambitie? Zijn er nog werklocaties ontwikkeld gedurende deze periode zonder zon op dak? Wat heeft dit College nodig om te zorgen dat er overal zon op dak komt? Welke aanknopingspunten biedt ons ruimtelijk instrumentarium? We dienen in ieder geval een motie in over zonneweiden op de afgewerkte stortplaatsen en gaan ervanuit dat u deze voortvarend ter hand zult nemen.

Kom ik op een hellend vlak.. Omhoog, hopelijk. Op de Pedalen! De fiets, de fiets, de fiets.

Zijn er concrete voorstellen/plannen om invulling te geven aan energieopwekking via zon langs lokale wegen of fietspaden? Bent u bereid hier meer op in te zetten? Kunt u daarnaast toezeggen dat u zult streven, waar mogelijk, naar het meenemen van circulariteit als factor bij besluitvorming over provinciale wegen en in het provinciale wegbeheer?

We waren verheugd met het antwoord op onze vragen over fietsen ten tijde van corona. Mooi dat ook Limburg kijkt naar deze ultiem gezonde mobiliteit. Het maakt ons gezonder, de lucht schoner en levert lokaal winst op. Hoe kunnen we met onze fietsinfrastructuur, fietserstunnels, bruggen maar ook het gebruiksgemak van de elektrische fiets in de provincie Limburg, bijvoorbeeld waar het gaat om oplaadpunten, grensoverschrijdende snelfietsroutes, nóg verder verbeteren?

Grensoverschrijdend zien we u sowieso graag aan de slag gaan. Samen met het CDA hebben we een motie voorbereid om toch vaart te zetten achter de intercity verbinding naar Aachen. We dienen deze motie samen in met CDA, Forum, VVD, GroenLinks, Lokaal Limburg, 50+, …. Wij zullen deze motie in stemming brengen, voor u als college om mee te nemen als enthousiast signaal van deze Staten naar de stuurgroep en staatssecretaris.

In de voorjaarsnota lezen we hoe met het kader kwaliteit Limburgse centra een versnelling wordt aangebracht, zodat er gebouwd kan blijven worden aan Limburg. Kunt u ons vertellen welke gemeenten hebben tot dusver een samenwerkingsovereenkomst ondertekend? Wat staat er in deze agenda’s over wonen? Welke concrete versnelling is er mogelijk?

Verstening, verdorring, hittestress… Ons veranderende klimaat, vraagt erom dat we onze omgeving gezonder gaan inrichten. Meer ruimte voor groen, voor water, meer aandacht voor de grond waarop we leven en waarop leven ontstaat. Hoe staat het met het natuurinclusief bouwen, zoals we per motie hebben gevraagd bij dit kader? Landt dit in deze overeenkomsten? Hoe? Welke mogelijkheden ziet uw College om onze omgeving gezonder in te richten en groener te maken, bij de versnellingsmogelijkheden die u schetst?

Rolvast, koersvast en met versterkte slagkracht voor Limburg? Het is tijd voor de kunst van richting te veranderen. Vandaag vraag ik namens D66 dit College om ambitie en een visie op de toekomst van de allermooiste provincie van Nederland, juist nu het lastig wordt. Weet dat u D66 bij dappere en doordachte keuzes als redelijk alternatief altijd aan uw zijde kunt vinden. Er is maar een weg, ook uit deze crisis: vooruit.