Waar komt het tekort vandaan?

Op donderdag 29 april sprak de gemeenteraad voor het eerst in de openbaarheid over de structurele tekorten van 10 tot 20 miljoen euro die verwacht worden in 2025/2026. Tekorten die aan het licht kwamen in december 2020 toen er gezocht werd naar mogelijkheden om de tekorten in de jeugdzorg te kunnen oplossen.
In de afgelopen maanden heeft de raad een aantal besloten bijeenkomsten gehad waarin de laatste stand van zaken door het college is toegelicht. Maar een openbaar debat met elkaar over de oorzaken van dit tekort en hoe nu verder, dat was er nog niet.

Regeren is vooruitzien
Spraken we in december als raad nog over de oplopende kosten op het gebied van jeugdzorg en het sociaal domein tijdens de behandeling van de Najaarsrapportage, inmiddels is er de afgelopen maanden gebleken dat Haarlemmermeer een veel groter structureel tekort op de begroting heeft. En dat komt niet door de corona crisis, het wegvallen van parkeeropbrengsten of het mislopen van de toeristenbelasting.
Het gesprek van vandaag gaat oppeens over een hele andere orde van grote. Want het echte tekort, het echte pijnpunt, lijkt veel dieper te zitten in onze eigen organisatie. En laat zien dat we als gemeente enorm tekort zijn geschoten als het gaat om gezonde financiële keuzes maken voor de langere termijn.

Onzekerheden
Met een verwacht tekort van tussen de 10 en 20 miljoen in 2025/2026 wordt er de komende periode gevraagd om keuzes te maken. Schrappen en bezuinigen, terwijl nog niet alles inzichtelijk is. Dat doet D66 vandaag nog niet. Er zijn teveel onzekerheden die het financiële beeld omgeven, zowel aan de inkomsten als aan de uitgaven kant. Vandaag is dus een beetje “proefdraaien”.
Want in juni volgt meer informatie over de herijking van het gemeentefonds de komende jaren, en het rijk is afgelopen week al over de brug gekomen als het gaat om de tekorten in de jeugdzorg.
D66 ziet de sessie van 10 juni als een logisch moment om het gesprek  echt op de inhoud met elkaar te voeren. Vandaag staan we stil bij 2 zaken:
De oorzaak van deze tekorten
Het korte en lange termijn denken in Haarlemmermeer

Niet duidelijk waar het lek zit
Waar komt dit structurele tekort vandaan? Als belangrijkste interne factor wordt de groei van onze gemeente in het verleden genoemd. “Groei in het verleden zorgt voor tekorten in de toekomst” Dat lijkt me geen goede campagne slogan We hebben bij  investeringen de kosten gedekt uit incidentele inkomsten,  de grondopbrengsten, zonder daarbij de kapitaallasten in de begroting te verwerken. Nu is het niet zo dat we ons niet aan de wet hebben gehouden als gemeente, en inmiddels gelden er andere regels. Maar het getuigt zeker niet van lange termijn denken als er geen spaarpotje is gereserveerd om vervangingen of onderhoud te kunnen betalen. Want dat een weg na jarenlang gebruik onderhoud nodig heeft lijkt me geen verrassing.

De tekorten zijn voor onze gemeente natuurlijk wel een enorme verrassing.  Jarenlang was de sky the limit in Haarlemmermeer en leek eigenlijk alles mogelijk. Dit terwijl ondertussen de kosten aan de achterkant opliepen zonder dat er iemand aan de bel trok!
Waar is het lange termijn denken gebleven?
En per toeval komen we er dan in december 2020 achter dat we structureel geld tekort gaan komen door ons eigen handelen. Of in dit geval, het niet handelen. Het lijkt ons als gemeente allemaal maar overkomen te zijn. Financiële uitdagingen zijn uit de weg gegaan. En in een periode waarin we voldoende inkomsten wisten te genereren met de verkoop van gronden voor nieuwbouwwijken, was dit ook geen probleem. Maar nu luidt de noodklok. En moeten we aan strategische heroriëntatie doen.

En dat in een rijke gemeente als Haarlemmermeer. Al jarenlang lijstaanvoerder als gemeente met de sterkste economie in het land. Hoe valt dat te rijmen?
Onze fractie heeft dus nog veel vragen openstaan waar onvoldoende antwoorden op zijn. Het is aan het college om onze zorgen weg te neme en om ervoor te zorgen dat we als raad goed in positie worden gebracht voor het vervolg proces.

Geen overhaaste beslissingen
En dus pleit D66 nu voor temporisering in dit proces. Enerzijds om de onzekerheden over de tekorten weg te nemen, anderzijds omdat we ook niet onomkeerbaar de sloophamer door onze mooie gemeente willen zien gaan. Crisis is soms ook even pas op de plaats.

Geen overhaaste beslissingen door voorzieningen af te breken. Die kunnen misschien op de korte termijn een besparing opleveren, maar wat zijn de maatschappelijke effecten op de langere termijn van die afbraak? We moeten heel zeker weten dat die maatschappelijke effecten op de lange termijn niet juist duurder zijn dan het nu in stand houden van een voorziening.

Voor de zomer is er meer bekend
En als er in juni dan een duidelijk beeld is van de financiële situatie, dan zijn er voor D66 geen heilige huisjes waar niet over gepraat kan worden. En gaan we graag het gesprek aan. Want gezond financieel beleid vraag een gemeente die met open blik en volle overtuiging  naar de toekomst kijkt.

Regeren is vooruitzien.