Woordvoerderschap van een wethouder die weer zitting neemt in de raad

Afgelopen week heeft D66 in het presidium – dit is een overleg van alle fractievoorzitters onder voorzitterschap van de burgemeester – aandacht gevraagd voor het woordvoerderschap van oud-wethouders in de gemeenteraad

Slager die zijn eigen vlees keurt

Het is niet goed als een oud-wethouder het woord voert op onderwerpen waarvoor hij zelf verantwoordelijk is geweest: een slager die zijn eigen vlees keurt. Daarom is er een (ongeschreven) regel dat een oud-wethouder een jaar lang niet het woord voert op zijn voormalige portefeuille-onderwerpen. Na een jaar is het wel weer veilig om het woord te kunnen voeren.

De vraag is actueel of we deze regel ook binnen de gemeente Epe willen of moeten hanteren, omdat een oud-wethouder die dit voorjaar is afgetreden, zich weer in de gemeenteraad van Epe heeft laten benoemen.

De basis van deze regel heeft te maken met de informatiepositie tussen de raadsleden onderling en tussen raadslid en wethouder, met de controlefunctie van de raad en de regel kan ook raken aan de adviestaak en de daaraan verbonden regels omtrent openbaarheid van adviezen en opvattingen van ambtenaren.

Bezwaren tegen woordvoerderschap

Er worden meerdere bezwaren genoemd tegen het woordvoerderschap van een oud-bestuurder.

  • De informatiepositie binnen de raad is verstoord en uit balans. De oud-bestuurder heeft een kennisvoorsprong in het debat met andere fracties. Dat kan er toe leiden dat een debat inhoudelijk onevenwichtig is. Het kan als hinderlijk worden ervaren door collega volksvertegenwoordigers voor hun politiek functioneren en optreden.
  • De informatievoorsprong op de nieuwe bestuurder is ongewenst. De nieuwe bestuurder staat op een flinke achterstand wanneer het debat moet worden gevoerd. Daardoor kan de ongewenste situatie ontstaan dat de nieuwe bestuurder niet adequaat kan optreden in relatie tot de oud-bestuurder. College of kabinet, minister of wethouder, komen daarmee in ongewenste positie.
  • De controlefunctie kan niet goed worden uitgeoefend. De oud bestuurder die op zijn/haar eerdere portefeuilles het woord voert, komt daarbij deels onderwerpen tegen waarvoor hij/zij zelf verantwoordelijk is geweest als bestuurder. Daarmee ontstaat de situatie dat ‘een slager zijn eigen vlees keurt’. Dit is een ongewenste situatie.
  • Inzicht in actuele adviezen en opvattingen van ambtenaren. Optreden op eerdere portefeuilles past niet en kan leiden tot ongemakkelijkheid bij ambtenaren. Het wordt onwenselijk gevonden dat persoonlijke adviezen en opvattingen van ambtenaren openbaar zijn en worden gedeeld. De oud-bestuurder heeft wel kennis van persoonlijke adviezen en opvattingen.

De gemeenteraad van Epe gaat de regel ook hanteren

Op voorstel van D66 hebben negen van de tien fractievoorzitters van de gemeenteraad van Epe besloten dat de regel ook in de gemeente Epe gehanteerd zal worden. (Een fractievoorzitter was afwezig.)
De regel wordt door de fractievoorzitters beschouwd als een ‘zorgvuldigheidsnorm’, een ‘fatsoensnorm’, een ‘norm voor behoorlijk bestuur’.

De regel is beperkt handhaafbaar, maar wordt in het algemeen door fracties en oud-bestuurders gevolgd. Als een raadslid/oud-bestuurder zich niet aan de regel houdt kan diens fractievoorzitter hem/haar hierop aanspreken en kan de voorzitter van de raad hem/haar daarop aanspreken.

Zo wordt ons bestuur weer een beetje beter.