Debat over taalvaardigheid: “Stille ramp dat 1 op de 4 Hagenaars laaggeletterd is”

Inleiding  
1 op de 4 van de Haagse inwoners is laaggeletterd. Het is een ramp dat een kwart van de inwoners niet de taal heeft om zich te uiten. Met alle problemen van dien: niet kunnen lezen van belangrijke brieven. Minder kansen op het werk.   
 
Zoals het actieplan zegt: we moeten de cyclus doorbreken. We mogen niet accepteren dat 1 op de 4 inwoners niet volwaardig mee doet.  
 
Om de cyclus te doorbreken is D66 ervan overtuigd dat we zo jong mogelijk moeten beginnen en zo dichtbij mensen mogelijk.  
 
Doelen 
Voorzitter, ik mis een concrete doelstelling. We hebben nu te maken met 1 op 4 laaggeletterden. Durft de wethouder te stellen dat over 5 jaar we naar 1 op 5 gaan?  
 
Zo jong mogelijk beginnen.  
D66 ziet een grotere rol voor consultatiebureaus, het Centrum voor jeugd en gezin.  

Nu is er veel aandacht bij het CJG voor mediagebruik, zoals schermtijd etc. Kan hier taalontwikkeling aan toegevoegd worden? En dan als concreet voorstel: kunnen  boekjes meegegeven worden die passen bij de leeftijd en te wijzen op de gratis voorschoolse opvang?   
 
Daarbij is het krijgen van een kind zo een levensveranderend moment, dat ouders op zo een moment besluiten om hun taalniveau te verbeteren. Dit kan gesignaleerd worden bij het consultatiebureau en ouders kunnen daar gewezen worden naar initiatieven om taal te verbeteren. Gebeurt dit al? Ik zie alleen maar taalles voor moeders via CJG.  
 
Meertaligheid omarmen 
We hebben veel meertalige kinderen in Den Haag. Kinderen die thuis een andere taal spreken dan op school. Uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek blijkt dat hoe sterker de moedertaal, hoe makkelijker het is om de Nederlandse taal te leren.

We zien dat daarom op scholen steeds meer experimenten zijn om ook de moedertaal thuis te stimuleren, door bijvoorbeeld voorleesboekjes in andere talen aan te bieden. Als er meer aandacht is voor de moedertaal thuis, wordt op school vervolgens meer aan Nederlandse taalontwikkeling bereikt. Wat is de visie van de wethouder op meertaligheid? 

Tegelijk moet aandacht blijven voor de ouders om de Nederlandse taal te leren, daarover later meer.  
 
Taalvaardigheid bij kinderen en jongeren 
We hebben het al eens eerder gehad over de teleurstellende resultaten aan leesvaardigheid. Kinderen en jongeren lezen steeds minder en slechter. We moeten het tij echt gaan keren. Daarvoor moet anders leesonderwijs worden gegeven (minder op strategieën en trucjes, meer kennisrijke teksten). 

In hoeverre hebben we als gemeente hier wat over te zeggen? Gaat de wethouder hierover in gesprek met de schoolbesturen? 

Ik wil daarnaast een groot compliment geven dat we als Den Haag aan de slag gaan met bibliotheken op school. Geweldig dat op veel scholen  een actuele en uitgebreide collectie aan kinderboeken komt te liggen, heel mooi initiatief. Ben heel benieuwd naar de resultaten. 
 
Nog een vraag/suggestie: We zien dat jongeren door social media wordt verleid om wel te lezen, denk aan booktok. Op welke manier gebruikt de gemeente of bibliotheken dit soort communicatiemogelijkheden die dichter bij belevingswereld van jongeren staan?  
 
Volwassenen, 
We verstaan elkaar steeds slechter op straat. En dat moet echt anders.  

We scoren het slechtst van de G4 en de wethouder verklaart dat aan grote hoeveelheden migranten. Hoe kan dit nu eens echt gekeerd worden?  
 
Wat zou helpen volgens D66 Den Haag, is taalles dichter bij mensen te organiseren. Op plekken waar mensen al vaak komen, om zo de drempel zo laag mogelijk te houden. Op school, op werk, bij het buurthuis. Is dat ook de insteek van de wethouder? Dit zijn vaak mensen die in lang verleden in een klassikale setting hebben gezeten, zijn de taal aanbieders voldoende op afgestemd?  
 
Daarbij zet ik vraagtekens bij de focus op stappen zetten naar een volgend taalniveau, bij de inburgering is dat wettelijk verplicht, maar bij bijvoorbeeld NT1’ers of arbeidsmigranten kunnen er andere taaldoelen zijn. Zoals beter kunnen communiceren op straat of op werk.  

En als we dan wel streven naar B1 taalniveau, hoe staat het met de inspanning van de gemeente om op B1 niveau te communiceren met inwoners? 
 
Complimenten voor scholen waar in de ochtend of middag taalles wordt geboden aan de ouders. De school is een plek waar jonge ouders al komen en we weten over bijvoorbeeld arbeidsmigranten die kinderen hebben, dat zij vaak langer in Nederland blijven. Zoals op de Jeroenschool in Laak. 

Er worden nu meer groepen gestart, ook in combinatie met kinderopvang, dat is echt heel mooi. Complimenten. Ik heb tijdens de technische vragenronde al gevraagd en antwoord gekregen dat om 160 ouders en 160 kinderen hiermee wordt bereikt. Is dit een aanzienlijk aantal?  En de vraag: is het plan om dit verder uit te bouwen? Het zou mooi zijn als het cjg ook zal doorverwijzen naar deze mogelijkheid, kan dat? 
 
Taalles bij de werkgever.  
Kan de gemeente een meer aanjagende rol spelen om werkgevers meer te bewegen naar Nederlands taalles op de werkvloer? Zeker voor werkgevers die grotendeels arbeidsmigranten en expats in dienst hebben. Zou het niet verplicht moeten zijn voor deze werkgevers? Zou de gemeente een lobby willen starten? Bij hoeveel werkgevers in Den Haag wordt al taalles gegeven?  

Hoe is de samenwerking hierop met gemeente Westland, waar veel van de werkgevers van onze inwoners zijn. Is er samenwerking en hoe ziet die er concreet uit?  

En er al langer een wens voor taalles bij status houders op de werkvloer, hoe wordt dit ondersteund en gefaciliteerd?  
 
PiAAC-onderzoek 
Wanneer volgen de resultaten van PIAAC onderzoek? Zal dan een herindicatie komen of we in Den Haag nog steeds met 24% laaggeletterden te maken hebben? En hoe we presteren in G4 opzicht?  
 
Vervolg 
Hoe blij ik ook ben met de aandacht vandaag voor taal in deze taalnota vind ik de nota nog niet helemaal concreet (op een enkel punt na), daarom ben ik benieuwd naar het vervolg.   
Hoe is de samenwerking met andere domeinen zoals inburgering en werk en inkomen?  

Wat willen we over 2-3 jaar bereikt hebben en hoe?  Komt er nog een concreet uitvoeringsplan? En gaan we in jaarrapportages en in de jaarrekening- en begrotingscyclus geïnformeerd worden? Ik ben namelijk elk benieuwd naar de verdeling van het geld over de taal samenwerkingspartners. Komt daar inzicht in? 

Voorzitter, dank u wel.  
 
Deze inbreng is tot stand gekomen met hulp van de Haagse D66 werkgroep Onderwijs.  Ook lid worden van de werkgroep onderwijs?Mail dan [email protected]