Terugblik op financiën 2021: grote uitdagingen, grote inzet

Inleiding
Voorzitter, het behandelen van de programmarekening is altijd een bijzonder moment, vooral voor een beginnend raadslid. Deze programmarekening is extra bijzonder. In 2021 hadden we namelijk nog steeds te maken met een pandemie. De impact daarvan op onze stad, onze bewoners en onze financiën was groot.

Hoewel ik graag de hele programmarekening met u had doorgenomen, zal ik me houden bij drie belangrijke thema’s: kansengelijkheid, veiligheid en duurzaamheid.

Kansengelijkheid
Voorzitter, de coronacrisis heeft haarfijn blootgelegd hoe vernietigend kansenongelijkheid is. Uit de programmarekening blijkt dat de kansenongelijkheid door onderwijsachterstanden tijdens de coronacrisis groter is geworden. Terwijl onderwijs juist de sleutel is om jezelf te ontwikkelen, om je dromen waar te maken en om volwaardig mee te doen in de samenleving.

D66 vindt het daarom heel positief dat het grootste deel van het budget voor onderwijs in 2021 is besteed aan het onderwijsachterstanden en taal, zoals aan integrale kindcentra, voor- en vroegschoolse educatie en volwasseneducatie.

Maar leren doe je niet alleen als je kind bent, maar je leven lang. D66 vindt de uitbreiding van bibliotheken in de stad een grote winst voor de kansengelijkheid. In 2021 is de nieuwe vestiging van de bibliotheek in Bouwlust geopend en inmiddels ook de startup bibliotheek in Moerwijk.

Het lerarentekort in het onderwijs is voor D66 heel zorgelijk. We zijn verheugd dat in 2021 het stedelijke programma Zij – instroom is uitgevoerd en er op dit moment 185 fte zij – instromers werkzaam zijn. De grote tragiek is wel dat in kwetsbare wijken niet alleen de kansenongelijkheid het grootste is, maar ook het lerarentekort.

Daarom is het van belang dat leraren zich ook kunnen vestigen in Den Haag, maar dat kan alleen als zij een geschikte woning kunnen vinden in de huidige wooncrisis. Kansenongelijkheid in het onderwijs kunnen we alleen bestrijden met voldoende leraren in de stad. En dat geldt ook voor andere mensen die cruciale beroepen uitoefenen. Daarom is het van belang dat het bouwen van woningen wordt versneld en er ook goed wordt gekeken naar de voorzieningen die daarbij worden gebouwd. D66 zal hier de komende jaren voortdurend bij het college op aandringen.

Het programma onderwijs sluit met een positief resultaat van €500.000. En dat is niet omdat er een positieve meevaller is. In 2021 is er vanuit het Rijk extra geld gekomen om de toezicht en handhaving van kinderopvangorganisaties te intensiveren. Maar mede door corona is deze activiteit tijdelijk stil gevallen waardoor een voordeel van €700.000 is ontstaan. D66 maakt zich daarom zorgen om de kinderopvangorganisaties in de stad. Het is voor kinderen ontzettend belangrijk dat de kwaliteit en veiligheid van deze organisaties gewaarborgd blijven. D66 gaat hier de komende tijd scherp op toezien.

Veiligheid
Voorzitter, dat brengt mij bij veiligheid. Het afgelopen jaar is er flink geïnvesteerd in de veiligheid van Den Haag. De gebiedsgerichte aanpak en de integrale handhavingsacties juicht D66 toe. Er werd een grote hoeveelheid wapens, drugs en contact geld in beslag genomen. De ondermijningsaanpak werpt zijn vruchten af in en rondom de Weimarstraat.

De grote vraag is hoe we dit succes gaan uitbreiden naar andere wijken zoals het Oude Centrum, Laak en Transvaal. Want uit de programmarekening blijkt dat er een toename is van levensdelicten en dat heeft een grote impact op buurtbewoners. D66 zal er scherp op toezien dat het college hier bovenop zit, zodat iedereen in Den Haag zich veilig kan voelen.

Want in de stad van Vrede en Recht moet iedereen vrij en veilig zichzelf kunnen zijn.

Het is tragisch dat maar liefst 55% van de vrouwen en personen uit de regenbooggemeenschap te maken heeft gehad met straatintimidatie. D66 is daarom blij dat in 2021 het plan van aanpak Samen tegen Straatintimidatie heeft gelanceerd. Mijn fractie is blij dat de punten van ons actieplan grotendeels is overgenomen. We kijken uit naar de resultaten van deze aanpak, want er is nog een hoop werk aan de winkel.

Duurzaamheid, milieu en energietransitie
Voorzitter, dit brengt mij tot het derde punt. We bevinden ons in een wereldwijde klimaatcrisis. Dat betekent ook dat we in Den Haag al te maken hebben met de gevolgen van klimaatverandering. D66 vindt het positief dat er in 2021 stappen zijn gezet om de emissie-uitstoot in Den Haag te reduceren.

Maar D66 constateert dat dit niet genoeg is geweest ten aanzien van een klimaatneutraal Den Haag in 2030. Dit programma heeft in totaal €127,7 miljoen gekost. Maar liefst 70% van het geld is besteed aan afvalverwijdering en afvalstoffenheffing. En 15% aan energietransitie en duurzaamheid. Met deze bekostiging en verdeling van de gelden wordt het heel moeilijk om de klimaatdoelstellingen te halen. Er zijn stappen gezet, maar deze mogen wat D66 betreft nog veel groter: de emissie-uitstoot moet fors omlaag.

Financiën
Voorzitter, tot slot wil ik naar het totaalplaatje van onze financiën kijken. Het resultaat van €69,9 miljoen lijkt een mooi gegeven, maar zoals in de programmarekening al staat: dit komt door meevallers, waaronder werkzaamheden, activiteiten en uitgaven die vertraagd zijn vanwege de coronacrisis. De komende jaren gaan zullen financiële uitdagingen zich aandienen.

Neem de financiering van jeugdhulp en zorg als voorbeeld. In de programmarekening wordt terecht opgemerkt dat de financiering hiervan voor alle gemeenten een cruciaal vraagstuk is. We moet alles op alles zetten om de jeugd de zorg te kunnen bieden die zij nodig heeft.

In zijn algemeenheid is de financiële positie van de gemeente Den Haag kwetsbaar. D66 maakt zich hier zorgen over en vraagt extra aandacht voor de volgende twee kwetsbaarheden.

Allereerst de lage stand van het weerstandvermogen van de gemeente. Het wordt voor de gemeente moeilijker om tegenvallers en calamiteiten op te vangen. Met het oog op de structurele uitdagingen van de komende jaren is dat zorgelijk. Er is een herstelplan opgesteld om het weerstandsvermogen in 2022 en 2023 aan te vullen tot de benodigde omvang. D66 zou graag zien dat de raad via de reguliere planning en control producten wordt geïnformeerd over de resultaten van dit herstelplan. Kan het college dit toezeggen?

Als tweede maakt D66 zich zorgen over de projectcontrol en projectbeheersing van grote investeringsprojecten. De Gemeentelijke Accountsdienst vraagt om het versterken van deze twee aspecten zodat financiële risico’s zoveel mogelijk beheerst worden en verrassingen bij uitvoer van projecten worden voorkomen. Wij zien graag dat dit ontwikkelpunt het komende jaar de aandacht krijgt. Mijn fractie ziet ook hier graag dat de raad via reguliere project en control producten wordt geïnformeerd over de voortgang van deze verbeteringen. Kan het college dit toezeggen?

Afsluiting
Voorzitter, ik sluit af. Er rest mij nog een allerlaatste punt: een dank aan alle ambtenaren voor het opstellen van de Programmarekening 2021 en voor het beantwoorden van de honderden technische vragen die wij als raad hebben gesteld. Ook bedankt de fractie de Gemeentelijke Accountantsdienst en de Rekeningencommissie voor hun controlewerkzaamheden.

Dank u wel.