Algemene beschouwingen begroting 2026

Lees hier onze bijdrage voor de begrotingsvergadering van 2026 als reactie op de door de gemeente Voerendaal opgestelde begroting. Wij zien voldoende mogelijkheden en ontwikkeling om als gemeente, samen met onze inwoners verder te groeien! Dat betekent dat er verbeterpunten zijn ten aanzien van de uitvoeringskracht en de realisatie van projecten, regie op het masterplan wonen, verduurzaming in onze gemeente en de transparantie en communicatie naar onze inwoners over de besluitvorming binnen onze gemeente.

Allereerst dank aan het college en de organisatie. We zien een compactere en beter gestructureerde begroting die de raad helpt zijn kader stellende en controlerende rol te vervullen. 2026 kent een positief saldo van €183.000, en de begroting is meerjarig sluitend. Wij waarderen ook de inzet van Wethouder Leunissen en de doortastendheid waarmee hij aan de slag is gegaan om de noodzakelijke besluitvorming in de raad te brengen.  Tegelijkertijd is de boodschap helder: we moeten terughoudend zijn met nieuwe uitgaven, terwijl er veel toezeggingen en grote projecten richting 2030 op ons afkomen. Wij vragen ons dan ook af, of dit wel een wenselijke situatie is, als er niets meer bij kan de komende jaren. En of wij onszelf niet voor de gek houden, ook gebaseerd op onze ervaringen met betrekking tot de uitvoeringskracht van de afgelopen jaren.

We starten met het financiële plaatje. De algemene reserve blijft de komende jaren ruim boven de norm €8,4 miljoen euro per 31‑12‑2029. Maar de ruimte is niet onbeperkt en we zien stijgende renterisico’s én een oplopende leningenportefeuille. Voor 2026–2028 staat de uitgifte van drie nieuwe langlopende leningen (7,5 + 7,5 + 15 mln.) gepland; de bijbehorende rentelasten stijgen tot circa €1,6 mln. in 2029. Dit vraagt strak risicobeheer en scherpe keuzes. Daarom wil D66 een aantal heldere uitgangspunten voorstellen voor deze periode. We zijn benieuwd naar een reactie van het college hierop.

Faseren en realistisch ramen: van investeringen inclusief indexeringen, conform de geactualiseerde meerjarige investeringsplanning. Jaarlijks zal dit bewaakt moeten worden, wat meer inhoudt dan de constatering of iets wel of niet is uitgevoerd.

Transparantie: kwartaalrapportages met voortgang, risico’s en budgetten bij top‑10 projecten.

Focus op uitvoeringskracht: Wat is er nodig om ons beleid en onze projecten tot uitvoering te brengen. Stel hiervoor de juiste teams samen met onze interne medewerkers en waar nodig, externe inhuur. Waarbij een belangrijk aandachtspunt is dat de kennis binnen de gemeentelijke organisatie geborgd is en blijft.

Deze lijn sluit aan bij onze oproep in eerdere beschouwingen: geld is niet het grootste probleem; uitvoeringskracht en prioritering wel. Het verloop in onze gemeentelijke organisatie was de afgelopen jaren te hoog.

Risicobeheer en scherpe keuzes zijn noodzakelijk om te voorkomen dat wij als gemeenteraad verrast worden zoals bijvoorbeeld bij Voerendaal Oost, waar een project nu bijna 2 jaar aan de gang is, in de boeken staat voor 9 miljoen euro, en vervolgens meer dan het dubbele moet kosten. Verklaringen zijn er zeker voor te vinden, maar wij vinden dat het college de gemeenteraad hierover niet goed heeft geïnformeerd de afgelopen 2 jaren, voorafgaand aan de raadsvergadering van 2 oktober. Met als gevolg dat dit project nog verder naar achteren is geschoven voor besluitvorming in de Raad.

In het coalitieakkoord dat op 20 juli 2022 in de raad is besproken, is onderstaande alinea in de inleiding opgenomen. Een akkoord op hoofdlijnen waarbij een tweejaarlijks collegeprogramma gepresenteerd zou worden. Op 19 oktober 2022 is dit eenmalig op vrij chaotische wijze gebeurd en daarna hebben wij hier nooit meer iets van gezien. Te vaak moet eraan herinnerd worden dat afspraken nagekomen dienen te worden of moet informatie worden opgevraagd. D66 is van mening dat de raad onvoldoende wordt geïnformeerd over de stand van zaken betreffende de met het college gemaakte afspraken.

Afgelopen jaar is de crisisnoodopvang in Ubachsberg ontruimd en afgebroken, een gemeentegrens verder is deze in Vaals weer opgebouwd, naast de nieuwe locatie in Simpelveld.

We betreuren de gang van zaken rondom de besluitvorming over de verlenging van de CNO. Voerendaal heeft zich hier niet van zijn beste kant laten zien. Zeker bij besluiten die de gemeenschap direct raken, vindt D66 het essentieel dat ook de actuele mening van burgers gehoord én serieus genomen wordt.

Dit vraagt om een gedegen peiling en vervolgens een transparante terugkoppeling. Iets wat nu niet eens bespreekbaar was. D66 hoopt dat wij in de toekomst als gemeente Voerendaal constructiever en meer gedegen met dergelijke maatschappelijke vraagstukken om kunnen gaan. Niet in de laatste plaats voor de betrokken vrijwilligers die in grote getalen en met hart en ziel zich hebben ingezet voor deze tijdelijke inwoners van Voerendaal.

Het feit dat wethouder Braun in de laatste commissievergadering nog heeft meegedeeld dat de CNO-bouwgrond in 2026 en 2027 nog niet gebruikt zal worden, maakt de nasmaak extra wrang.

In datzelfde kader wil D66 Voerendaal haar verantwoordelijkheid nemen binnen de spreidingswet, die zorgt voor een eerlijke verdeling van de opvang van asielzoekers over Nederland. Ook in 2026 ligt er voor onze gemeente waarschijnlijk een taak om hieraan bij te dragen.

De begroting 2026 zet verder in op de uitvoering van het Masterplan Wonen en koppelt deze aan de Omgevingsvisie (ontwerp en vaststelling in 2026). D66 wil hiervoor een kwalitatief uitwerkingsplan, in het kader van de eerder beloofde uitvoeringsagenda: wat bouwen we, waar en voor wie, met nadruk op starters, senioren en doorstroming. Met per kern oog voor voorzieningen, bereikbaarheid en landschappelijke kwaliteit en vroege en structurele betrokkenheid van inwoners (burgerparticipatie). Wij vragen om per kern een openbaar projectenschema te publiceren waarbij uitgegaan wordt van het principe “eerst inbreiden, dan uitbreiden”. We moeten voorkomen dat projectontwikkelaars de krenten uit de spreekwoordelijke pap halen en straks 500 woningen in Kunrade realiseren, met het risico dat in de zeker zo grote behoefte in Ransdaal en Ubachsberg niet meer voorzien kan worden. We bouwen niet alleen huizen maar bouwen aan een gemeenschap!

Om die reden dienen wij ook een motie in voor duidelijkheid over de beloofde uitvoeringsagenda van het Masterplan Wonen, dat met een grotere meerderheid in de raad is aangenomen.

In 2026 wordt het plan van aanpak voor de nieuwbouw van de basisscholen in Ubachsberg en Ransdaal vastgesteld. D66 steunt dit plan maar vraagt tegelijk zekerheid om in de tussenfase tot de oplevering van de nieuwbouw kwaliteit, veiligheid en continuïteit van onderwijs te garanderen. De afgelopen jaren is niet meer geïnvesteerd in de school van Ransdaal en zoals het er nu naar uitziet zullen we toch nog enkele jaren van dit oude gebouw gebruik moeten maken. Die verantwoordelijkheid voor het onderhoud ligt bij Innovo, maar als gemeente Voerendaal zijn wij ook mede verantwoordelijk voor de vertraging die hier is ontstaan.

We waarderen dat 2026 heel concrete maatregelen bevat met betrekking tot het verkeer. Herinrichting Mingersborg,  Kerkstraat Ubachsberg: oversteekplaatsen en verkenning randweg/parkeeroplossingen, aanpassingen aan Putterweg/ Retersbekerweg en de start van het onderzoek Klimmenderstraat, waar onlangs nog een motie voor is aangenomen. De veiligheid van fietsroutes naar de scholen blijft ook een belangrijk aandachtspunt; met de nieuw aan te leggen infrastructuur rond de nieuwe scholen in Ubachsberg en Ransdaal, project Voerendaal Oost en de ontwikkelingen rondom de Open Club Klimmen zijn er voldoende kansen om dit in één keer goed op te pakken binnen onze gemeente.  D66 wil daarbij structureel aan de slag met 30 km per uur in de bebouwde kom (GOW30/het Nieuwe 30) waar dat past, veilige schoolroutes en een einde maken aan “sluiproutes” door woonstraten.

Mooi dat de verduurzaming en het groot onderhoud van De Joffer in 2026 tot een energiezuinig complex moet leiden. En dat er voor De Borenburg aan gewerkt wordt om deze in 2026 weer exploitabel te laten zijn. Daarnaast wordt het accommodatiebeleid begin 2026 aan de raad voorgelegd. D66 wil hierbij een multifunctionele benadering en een financiële doorkijk over 10 jaar zodat kernen sterke, gedeelde voorzieningen houden zonder telkens noodgrepen uit te hoeven voeren.

2026 wordt een werkjaar: herziening Transitievisie Warmte naar een Warmteprogramma, vervolg op isolatieproject Parkstad met doe‑het‑zelf en VvE‑aanpak, een aanbesteding voor een Soorten Management Plan om natuurbescherming te borgen, en afspraken met Enexis om netverzwaring te versnellen. Tegelijk geven netcongestie en trage realisatie van opwekprojecten druk op het halen van RES‑doelen.

D66 Voerendaal staat voor zon op (middel)grote daken eerst, zorgvuldig omgaan met landschap en kleinschalige, eerlijke inpassing waar dat toch nodig is, met lokale lusten en lasten in balans.

We vragen om een publieksvriendelijke stand‑van‑zaken per halfjaar: waar besparen we, waar wekken we op, en wat merken de inwoners? Zo kunnen ook we onze inwoners laagdrempelig informeren.

Daarnaast vragen wij uw aandacht voor een belangrijk project dat de gemeente Voerendaal zal raken en een grote positieve impact kan hebben op de leefomgeving van Klimmen. In de provinciale staten is een ‘Sonderend stuk inzake projectprocedure hoogspanningsverbinding Graetheide – Beek – Schoonbron’ opgesteld. In dit stuk wordt aangegeven dat Tennet op zoek wil gaan naar een alternatief bovengronds tracé voor de huidige hoogspanningsleiding door Klimmen.

De begroting kiest voor versterking van mantelzorgondersteuning, een duidelijke verordening jeugdhulp en het implementeren van aanbevelingen voor JENS. D66 onderschrijft dit, maar vraagt scherpte op de risico’s en op samenwerking met regionale partners (zoals GGD, Kompas, Omnibuzz). Ook hier geldt: tijdig bijsturen en heldere rapportages aan de raad over volume‑, prijs‑ en productontwikkeling. Concrete stappen worden gemeld per kwartaal, het is zaak dit ook waar te maken.

Vorig jaar vroegen we nadrukkelijk om betere informatievoorziening over grote projecten, vertragingen en financiële gevolgen. We zien verbetering in de opzet van de P&C‑cyclus en waarderen de compactere begroting inclusief toepassing van indexeringen. Maar wij blijven vragen om voorspelbare, proactieve communicatie naar raad én inwoners: projectupdates per kwartaal (als het mee- of tegenvalt). We hebben gezien dat dit nog voor verbetering vatbaar is, getuige de overschrijdingen binnen de projecten Voerendaal Oost en Open Club Klimmen.

Daarnaast vraagt de begroting in 2026 om regionale en intergemeentelijke samenwerking; D66 steunt dat, zeker met oog op uitvoeringskracht, digitalisering en informatieveiligheid. Werk aan de Toekomstvisie wordt voorbereid; benut de input uit de Omgevingsvisie en betrek inwoners en partners vroeg.

D66 blijft voorstander van bestuurlijke vernieuwing en participatie. Geef burgerberaad of een gerichte kern‑dialoog een plek bij keuzes in verkeer en woningbouw in de kernen; dat vergroot draagvlak en kwaliteit van besluiten.

Voorzitter, D66 Voerendaal kiest voor verantwoord vooruit: stevig in de kaders, maar met ambitie voor leefbare kernen, goed onderwijs, veilig verkeer en een duurzame toekomst.
De realiteit is dat we niet alles tegelijk kunnen. Maar met heldere prioriteiten, voorspelbare uitvoering en eerlijke communicatie kan het wél.

Namens de fractie van D66 Voerendaal, Ruud Keijbets (Raadslid D66 Voerendaal)