Gezonde lucht in Velsen door versnelling groen staal

De afgelopen jaren zijn er onafhankelijke onderzoeken geweest naar de luchtkwaliteit en gezondheidseffecten. De uitkomst van de onderzoeken over de luchtkwaliteit en gezondheidsrisico’s zijn pijnlijk, maar het geven ook inzicht en een bevestiging van hoe slecht de situatie eraan toe is en – als we dit onderzoek herhalen – hopelijk straks ook of maatregelen tot echte verbetering leiden van de luchtkwaliteit.

Wat is er gebeurd?
Uit eerdere onderzoeken van de GGD bleek dat bepaalde vormen van kanker significant vaker voorkomen in de IJmond dan in andere regio’s. Dit jaar bleek ook hart- en vaataandoeningen en een hoge bloeddruk vaker voor te komen bij omwonenden van Tata Steel dan bij mensen buiten de IJmond. Naast de GGD onderzoeken, heeft het RIVM een stofdepositie-onderzoek uitgevoerd. Dit is geen onderzoek naar emissies (wat komt er uit de schoorsteen?), maar naar immisies (wat komt er neer in de wijken?). Daaruit blijkt dat er te veel Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) in de omgeving terecht komen en meer dan mocht blijken uit de berekeningen van Tata Steel zelf.
Daarnaast heeft de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) onlangs een brief gestuurd aan het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om een aantal knelpunten te agenderen in de wet- en regelgeving. Dit gaat bijvoorbeeld over het ontbreken van maximale normen voor Zeer Zorgwekkende Stoffen, het handhaven op pieken in uitstoot in plaats van gemiddelden en mogelijkheden om eisen aan verouderde installaties aan te scherpen. Dit zijn volgens D66Velsen belangrijke verbeteringen en hoopt dat het ministerie die opvolgt. In het verleden was onvoldoende capaciteit bij de omgevingsdienst echter het probleem. De omgevingsdienst ziet het als haar taak om de leefomgeving te beschermen, maar loopt tegen interne en externe obstakels aan om dat optimaal te kunnen uitvoeren.

Waar zetten we op in?

De luchtkwaliteit moet flink verbeteren in de IJmond naar het niveau van de afspraak die we daarover gemaakt hebben door aan te sluiten bij het Schone Lucht Akkoord en staat in het Programma Tata Steel 2020-2050, voldoen aan de WHO norm in 2030. De transitie naar Groen Staal is daar cruciaal voor en Tata’s Roadmap+ moet daartoe leiden.

Wat is er gebeurd?
Tata Steel viert elke stap van hun Roadmap+ uitgebreid, maar de grootste zorgen bij omwonenden zijn er over de verouderde Kooksfabriek 2 en Hoogoven 6. Deze fabrieken zijn nodig om ruwstaal te maken en zijn het meest vervuilende onderdeel van het proces om staal te produceren. Daar komt bij dat deze installaties zwaar verouderd zijn. De schoorstenen hebben inmiddels allerlei filters om schadelijke uitstoot tegen te houden, maar er zijn veel zorgen over wat er ontsnapt buiten de schoorstenen en filters om bij zogenaamde incidenten. Stichting Frisse Wind.nu filmt de fabrieken daarom sinds afgelopen maart 24/7 met webcams vanuit het dorp en heeft al 425 incidenten gemeld bij de omgevingsdienst.

Het versneld sluiten van de verouderde installaties zou een flinke verbetering betekenen voor de luchtkwaliteit in de IJmond. De Roadmap+ mikt erop dat deze fabrieken pas in 2031 sluiten. Voor D66Velsen is dat veel te lang weg en bovendien is het veel te onzeker. Hierover hebben wij ook met de fracties in de Provinciale Staten en Tweede Kamer contact. Wij zijn daarom dan ook erg blij met de door de Tweede Kamer aangenomen motie van D66 om te onderzoeken of er al eerder milieu- en gezondheidswinst is te behalen, bijvoorbeeld door het eerder sluiten van de Kooksfabriek 2.

Waar zetten we op in?

De afgelopen tijd heeft het vertrouwen in Tata en hoe de overheid hiermee omgaat een behoorlijke knauw opgelopen. Het is hierdoor cruciaal dat de gemeenteraad, omwonenden en andere betrokkenen vanaf nu goed geïnformeerd worden over maatregelen, effecten en de voortgang om zo de luchtkwaliteit in Velsen zo snel mogelijk gezond te krijgen.

Wat is er gebeurd?
De onderzoeken van de GGD en RIVM – hoe pijnlijk de uitkomst dan ook is – zijn een belangrijke stap naar meer inzicht over bronnen van luchtvervuiling en de gezondheidsrisico’s. De ambitie om dit te verbeteren is bekrachtigd in het programma Tata Steel en het Schone Lucht Akkoord. Ook is de gemeenteraad in Velsen de afgelopen maanden proactief geïnformeerd over de ontwikkelingen o.a. over de brief van de OD NZKG. Het Tata dossier is complex door de vele betrokken partijen, (het ontbreken van) wet- en regelgeving, vergunningen en technische kennis over uitstoot en gezondheidseffecten. Het enige recept om het ontstane wantrouwen van omwonenden en spanningen in de omgeving tegen te gaan, is het vasthouden aan deze lijn en open communiceren.

Waar zetten we op in?

Onderstaand een impressie van een aantal werkbezoeken die we rondom dit dossier hebben afgelegd.