Woord vooraf: Werk

Voor veel mensen geldt dat werk een essentieel onderdeel is van het leven. Er moet nu eenmaal brood op de plank, dus brengen we een groot gedeelte van ons wakend leven door met de kost verdienen op de werkvloer. Dit klinkt weinig inspirerend, en dus is er een generatie opgestaan die liever autonoom is. De huidige generatie ziet arbeid eerder als een vorm van zelfexpressie, en gaat liever met passie en gedrevenheid te werk. En als dat niet lukt, en iemand toch verzandt in een bullshit job met een taaie baas, dan is er altijd nog quiet quitting: het absolute minimum doen. Of gewoon stoppen natuurlijk – want werk is immers geen oplossing.

De auteurs in deze editie van Idee laten zien dat bovenstaand plaatje van ‘werk’ te makkelijk is. Werk draagt een wereld aan complexiteit met zich mee, en de werkvloer vormt een microkosmos van alle uitdagingen waar we als maatschappij voor staan: wat voor soort werk waarderen we? Zijn er wel genoeg mensen om dat werk te doen? Moeten we meer arbeidsmigranten aantrekken, of neemt kunstmatige intelligentie toch al ons werk over? Is werk een weg tot zelfontplooiing en emancipatie, of belemmert het juist onze vrijheid? En heeft iedereen wel gelijke kansen op de arbeidsmarkt?

Zo hamert Sophie van Gool in een interview op de voortdurende, hardnekkige ongelijkheid tussen man en vrouw op de werkvloer. Mark Levels schrijft dat de arbeidsmarkt van morgen misschien wel hele onverwachte vaardigheden en competenties van ons verwacht – en benadrukt dat we er niet zomaar van uit kunnen gaan dat we van mijnwerkers makkelijk dataminers kunnen maken. En in een essay van de redactie roepen we de vraag op hoe we om willen gaan met mensen die van buiten onze landsgrenzen hier komen om te werken.

Gelukkig vindt de lezer in dit nummer ook kansen en een meer optimistische blik. Als we dit in een slogan mogen samenvatten, dan zou die kunnen zijn: ‘geef mensen waardevol werk, met autonomie, en waardeer ze daarvoor op passende wijze’. Of eigenlijk inspireert Monique Kremer, medeauteur van een WRR-rapport over ‘Het Betere Werk’ tot een mooiere uitdrukking: werk geeft grip op leven en geld, dus geef mensen grip op werk.