De gemeente(n) die we wíllen

‘Je kunt het pas zien als het is bedacht.’

Hoe willen we in Nederland omgaan met mensen die in armoede leven, of op straat? Met jonge mensen in de wachtrij bij jeugdzorg? Hoe kijken we eigenlijk naar de relatie tussen gemeente en inwoners? Welke energietransitie willen we graag vormgeven? Welke huizen willen we bouwen, voor wie en op welke plek? En over die plek gesproken, hoe willen we daar eigenlijk samenleven?

In maart 2026 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. De Mr. Hans van Mierlo Stichting stelde zich daarom de vraag: met welke ideeën kunnen we Nederland vrijer, gelijker en democratischer maken? Het lijkt nog ver weg, maar in de komende tijd werken lokale politieke partijen aan hun verkiezingsprogramma’s en bereiden ze zich voor op hun prioriteiten voor 2026 tot 2030. In de aanloop naar de verkiezingen verzamelden we daarom verfrissende geluiden en innovatieve ideeën voor de gemeente die we wíllen. Dat deden we vanuit de overtuiging dat sociaal-liberale, progressieve politiek alleen kan inspireren als ze toekomstgericht is. Onze politiek draait om een visie op de toekomst, om onze waarden en prioriteiten. Of simpelweg, over wat we graag wíllen en waarom we dat willen – veel meer dan over wat we niet willen.

Maar liefst 22 mensen uit de praktijk en de theorie – en vaker nog: een combinatie van die twee – wilden meedoen en hadden een idee voor de gemeente die zij zouden willen. Elk idee bestaat uit een korte beschrijving van de situatie vandaag (‘vandaag’), van de acties of doelen die nodig zijn voor een betere situatie (‘onderweg’), en van waar we dan uit zouden kunnen of moeten komen (‘morgen’). Want, zoals historicus Eva Vriend het eens mooi verwoordde in september 2024 in NRC: ‘Als niemand een vergezicht schetst, blijven de mogelijkheden uit. Je kunt het pas zien als het is bedacht.’

Afke Groen is directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting