Nieuwe coalitie in Overbetuwe

D66 vindt dat het programma ambitie mist en de urgentie van een aantal actuele thema’s. Bovendien mist het een concreet voorstel om in gezamenlijkheid tot een strategische agenda te komen.
Dit programma is niets meer en niets minder dan het beschrijven van wat er al door onze raad in het verleden is vastgesteld, het voegt bijna niets toe aan wat er al was. Op een paar uitzonderingen na waar we zo op terugkomen.

En misschien is dat terecht, misschien vindt de coalitie dat het -gegeven de omstandigheden- verstandig is een pas op de plaats te maken: de oorlog in Oekraïne, de in te lopen achterstand op de ambities om de klimaatdoelen te behalen, de structurele gevolgen van corona, als we corona al achter ons kunnen laten, een torenhoge inflatie, toenemende schuldenproblematiek bij onze inwoners, de schrijnende woningnood en de toenemende kansenongelijkheid voor onze inwoners en vooral onze kinderen. En dan hebben we het nog niet over onze middelen: we hebben moeite om aan goed en voldoende personeel te komen en onze structurele lasten zijn hoog, waardoor we relatief weinig armslag hebben als gemeente.
Wij zien weinig van deze uitdagingen benoemd in het programma: misschien denkt het nieuwe college alles op te lossen met het staande beleid. Wij zijn in elk geval van mening dat er een aantal urgente wijzigingen op staand beleid nodig zijn om de uitdagingen van vandaag het hoofd te bieden.

Dan komen bij de uitzonderingen op staand beleid: extra aandacht voor participatie, waaronder ‘de raad aan zet’, nog eens 1000 woningen extra bouwen en proeven met bijstand waaronder een basisinkomen.
U wilt extra aandacht besteden aan participatie en heeft daarvoor een aantal uitgangspunten geformuleerd, prima voorstellen, die wij graag onderschrijven. U gaat echter voorbij aan de grootste uitdaging voor het nieuwe college: participatief zijn als gemeente. Aan alle kanten merken inwoners en wij als raad wel de goede wil, maar vaak ook het onvermogen om te handelen naar de al geformuleerde uitgangspunten, getuige ook het gisteravond nog besproken rekenkameronderzoek naar de Dorpsprofielen. En dan is nieuw beleid lang niet altijd de goede oplossing, maar zit het in het voldoende uitrusten van medewerkers om participatie ook echt inhoud te geven. Daar gaan wij als Raad niet over, maar daar gaat het college straks wel over.
Verder stelt u dat “De Raad aan zet” is. Ook dat uitgangspunt onderschrijven we. We willen ons graag inzetten voor een sterkere en dualistische Raad, een goede balans tussen college en raad en een raad waar het debat op de juiste plek wordt gevoerd met een constructieve grondhouding om de juiste beslissingen te nemen voor Overbetuwe. Maar daarbij moeten we oog houden voor elkaars rollen: de raad is en blijft een lekenbestuur en u kunt als college niet verwachten dat wij als raad alle ‘witte vlekken’ van het college gaan invullen met initiatiefvoorstellen. We zullen dus goede afspraken moeten gaan maken over hoe we dan tot goede besluiten gaan komen. Wat ons betreft is onderdeel van deze afspraken dat er meer aandacht wordt besteed aan het BOB model, niet te verwarren met onze fractie BOB.
Met name het goed informeren van de raad vooraf, zodat later in het proces een weloverwogen besluit kan worden genomen. En vaker vooraf kaders stellen, bijvoorbeeld bij grote bouwprojecten. Daarnaast willen we graag samen tot een strategische agenda komen, waarbij we kritisch kijken naar welk staand beleid in welke volgorde aangescherpt of gewijzigd moet worden de komende vier jaar. We hebben bij de inspraakavond op het programma dit al gemeld, maar helaas hebben we geen aanvulling gezien in het programma naar aanleiding van onze opmerking. Is deze gemist of vond u het niet nodig hier iets mee te doen? Ik herhaal dus nog maar even: we denken graag mee over de aanpak en vinden het belangrijk hier samen heldere afspraken over te maken op korte termijn.

Aanscherpen woonagenda
De noodzaak tot het verder aanscherpen van de woonagenda. Hebben we daar wel duidelijk wat we van elkaar verwachten vragen wij ons af: verwacht het college van ons een agendering of gaat u zelf met een voorstel komen? En als helder is dat er veel woningen bij moeten komen, terwijl er materiaaltekorten en enorme prijsstijgingen, personeelstekort en gebrek een ruimte en grondpositie is, is het dan niet zinvol om samen te kijken naar hoe realistisch het is om 4000 woningen te willen bouwen en als we dat ook echt willen hoe we dat dan voor elkaar moeten krijgen en en passant ook nog eens echt ruimte bieden voor inbreng van inwoners.

Voorkomen van schulden en inzet op armoedebeleid
Ook de omstandigheden die ik eerder noemde leiden er toe dat we bijvoorbeeld snel moeten kijken naar herziening van de aanpak van schuldenproblematiek en experimenten met bijstandsuitkeringen. Jammer dat u meteen de eerste kans die zich voordeed op dat vlak in de vorm van een motie van PvdA niet met open armen ontvangt. We zijn benieuwd hoe u dat dan wel gaat doen, anders dan alleen ‘kijken naar hoe het gaat bij de buren’.

Plannen windmolens A15 en stappen maken op realiseren duurzaamheidsdoelen
Tot slot de plannen voor windmolens rondom de A15: er is in december op initiatief van de raad een Ronde Tafel Gesprek (rtg) geweest met de participanten. Dit was een verhelderend gesprek, maar daarna werd het stil. Er is een notitie met conclusies en adviezen, maar het college is van mening dat de Raad hier zelf verder mee moet. Wat ons betreft de omgekeerde wereld.

Tot slot: wat we node missen in het programma is jeugdbeleid. Sterker nog: in het overzicht van de portefeuilleverdeling en in het coalitieprogramma staat de term onderwijs of jeugd niet genoemd. De jeugd heeft de toekomst en er zijn omstandigheden zoals de invoering van gratis kinderopvang en de inmiddels bewezen effecten van vroeg en voorschoolse educatie op de ontwikkeling van kinderen die als ze goed ingezet worden voor elk kind in Overbetuwe een eerlijke kans bieden op een goede toekomst. U kiest er in het programma voor om alleen uit te gaan van de wettelijke taak om onderwijs te huisvesten. Onderwijsachterstanden zijn echter ook een wettelijke taak van de gemeente. Een enorme gemiste kans wat ons betreft. Wij denken dat door intensieve samenwerking veel meer bereikt kan worden voor de jonge kinderen van Overbetuwe. En we denken dat iedere euro die in deze jonge kinderen wordt geïnvesteerd zich terugverdient, zowel in sociaal opzicht als in harde euro’s.

We kunnen het met dit programma op hoofdlijnen niet oneens zijn, maar missen de ambitie en serieuze aanpak op beleidsterreinen die geraakt worden door de snel veranderende omstandigheden en een handvat om samen tot goede afspraken te komen. Ons voorstel om tot een strategische agenda te komen wordt gelukkig overgenomen door de coalitie.
Vertrouwen
Tot slot willen we graag dit nieuwe college heel veel succes wensen, we hebben vertrouwen in de goede intenties, de open en constructieve houding en de wil om er wat moois van te maken. We hopen dat we een goede samenwerkingsmodus vinden, ons vizier kunnen richten op de juiste dingen voor onze inwoners en dat we samen veel goeds kunnen doen voor ons mooie Overbetuwe in de vier jaar die voor ons liggen.