Voorzitter,
Dank aan het College, de griffie en iedereen die hem mede mogelijk maakt voor deze begroting. Voor het inzichtelijker maken van middelen en stromen. Tegelijkertijd zijn we er nog niet dolgelukkig mee.
Dit College wekt, als eerste in vele jaren, de indruk dat hun pinpas op 16 maart 2023 geblokkeerd wordt en de geldautomaat dan tot op de bodem leeg is. We sluiten ons volledig aan bij de woorden van het CDA over de blik op onze opdrogende middelen. En zelfs als er minder middelen zijn betekent het niet dat deze provincie geen ambitie meer mag hebben, of nu maar op zijn handen gaat zitten.
We mogen met verkeerde zuinigheid nu geen hypotheek leggen op de toekomst. Dus moeten we, oog in oog met een recessie, durven te blijven investeren. Laten we stoppen met rekenen aan de indexatie van de immunisatiereserve en ons collectieve vermogen te benutten om te doen wat écht telt. Als we willen dat Limburg niet tot stilstand komt maar vooruit gaat, zetten we niet het slot op de schatkist maar de schouders eronder. Hup! Limburg!
Algemene Beschouwingen Begroting 2023
1. Stikstof
Waar geen keuze meer te maken is, is stikstof. We moeten. De vraag is alleen hoe. Concreet zou D66 naar aanleiding van de uitspraak van deze week, graag een korte reflectie van het College horen: waar moeten we ons écht zorgen om maken. Welk probleem is voor als provincie het meest urgent en waar zijn de gevolgen het grootst?
Naast onze eigen projecten maken we ons ook zorgen om de vergunningverlening.
We sluiten ons aan bij de vele zorgen en vragen over stikstof.
Iedere bouwactiviteit moet vanaf nu aangeven hoe er met stikstof wordt omgegaan tijdens de bouwfase. Hebben wij of onze omgevingsdiensten überhaupt capaciteit voor die beoordelingen? Bij de behandeling van de begroting van de RUD Zuid-Limburg werden we gewaarschuwd dat er een personeelstekort is of dreigt. Ook gemeenten hebben dit probleem. Kunnen wij als provincie dit aan? Zijn er oplossingen? Graag een reflectie van het College.
Hoe zorgen we ervoor dat er huizen gebouwd kunnen blijven worden voor Limburgers? Welke ambitie hebben wij eigenlijk? Zijn we niet gewoon te braaf: Zeeland en Groningen plannen veel meer woningen dan demografisch zou moeten. En dat terwijl het in Limburg echt veel beter en fijner wonen is! College, vraag: zijn we niet te braaf? Hoe kunnen we sneller en meer bouwen we voor Limburgers?
2. Los wat fout op met wat goed is
Hier ligt, wat D66 betreft, niet alleen een gigantische opgave maar ook een kans. Om wat fout is op te lossen met wat goed is. Ons middenbestuur zou, behalve de pinautomaat uit het verleden, vooral een architect voor de toekomst moeten willen zijn.Ooijen-Wanssum is een fantastisch voorbeeld van hoe we van de uitdagingen van onze tijd een kans hebben weten te maken. Limburg is er sterker, mooier én gezonder van geworden. Omdat we lef hadden, omdat we wilden, omdat we durfden.Wat D66 betreft is dat de houding van de provincie de komende jaren. Samen naar een waterrobuust Limburg én investeren in en sturen op ruimtelijke kwaliteit. Onze provincie is meer waard dan een investering in de zoveelste logistieke blokkendoos langs de snelweg. Laten we investeren in wat Limburg mooier maakt!
3. Als niet alles kan, doe dan wat zin heeft.
Voorzitter,
Het pleidooi van D66 is er vandaag een van lef en liefde voor Limburg. Van koers kiezen en richting geven, van verder gaan dan beleidsarme begrotingen vaststellen. Dat betekent niet dat we alles doen of bankroet willen. We moeten vooral keuzes maken.
Een Oud-Tsjechisch spreekwoord luidt: ‘waar in de portemonnee vroeger het geld zat, zit nu een foto van de kinderen’. In het geval van de provincie Limburg geldt, kijkend naar deze begroting: ‘waar vroeger de beleidsintensiveringsmiddelen stonden, staat nu een foto van ons vliegveld.’
D66 maakte zich bij het besluit al zorgen en doet dat nu naar aanleiding van de stikstofuitspraak nog meer. Hoe haalbaar is de baanrenovatie waarvoor wij 100 procent verantwoordelijk zijn nog? Graag een reflectie vanuit het College: lopen wij een risico? Hoe waterdicht is onze aanbesteding?
Een keuze die al gemaakt is, is die voor VDL Nedcar. Onze vraag aan de gedeputeerde is: en noe? Het Sterrenbos is gekapt. En verder….? De infrastructuur moet klaar zijn voor 2025 voor de verbreding van de A2. Het go/no go moment was in oktober. We kennen deze gedeputeerde als een echte regelaar. Is het geregeld, nu? Hoe? Graag een reactie.
4. Klimaat
Voorzitter,
D66 vraagt zich soms af: wie moeten wij vastlijmen aan de GS-tafel om te zorgen dat we nog veel meer en sneller gaan dóen voor ons klimaat?
D66 is en blijft kritisch als het gaat om de energietransitie. Want ook deze periode is er te weinig gerealiseerd. Met alle begrip voor de complexiteit der dingen… Dat zit ons echt niet lekker.
We vroegen naar het aantal megawatturen die zijn opgesteld en kregen als antwoord het beleid dat is opgesteld en de afspraken die zijn gemaakt. Daar krijgen we geen lamp mee aan.
Concreet is onze vraag aan het College dan ook: wat hebben we nou echt gerealiseerd of laten starten? Welk initiatief hebben we als bevoegd gezag na Windpark Greenport Venlo nog genomen? Hoe trekken we de stroef lopende projecten vlot? Alleen ‘dat er in de regel van deze bevoegdheid wordt afgezien’ kunt u aan D66 niet meer verkopen. Limburgers merken het nu al in hun energierekening. Gedeputeerde: wat doen we?
Iets positiever, dan op dit punt. Minister Jetten maakte gisteren bekend dat de provincie Limburg in 2023 én in 2024 1,7 miljoen krijgt voor de uitvoering van het Klimaatakkoord en daarna zelfs 2,4 miljoen.
En noe? Wat gaan we doen met die middelen? Zijn we er klaar voor? Hoe zorgen we voor de handjes, hoe maken we het waar? Graag een reflectie van het College op hoe ze komend jaar 1,7 miljoen versneld en goed gaat investeren.
Het hoopvolle deel is, dat we in Limburg met de vakmanschapsagenda en een sterk MBO goud in handen hebben. De Limburgse instellingen hebben sterke plannen om vakmensen op te leiden en Limburgers te ondersteunen bij juist deze opgave.
Concreet is onze vraag aan het College: welke middelen zijn er om de projecten waarin de mensen die gaan verduurzamen op te leiden? Wordt er met en niet alleen over het MBO gepraat? Welke mogelijkheden om dit te versnellen hebben we?
En: hoe zorgen we samen dat we niet alleen praten maar vooral juist in die wijken waar dat het hardste nodig is aan de slag gaan met het verduurzamen van woningen?
D66 heeft alvast een keuze om voor te leggen. Minister Jetten heeft aangekondigd dat warmtenetten wettelijk in overheidshanden moeten komen. Dat is onze kans om Limburgse warmtebronnen zoals industriële restwarmte, mijnwater en wellicht toch nog geothermie versneld ten goede te laten komen van de Limburgers. Daarom dienen we een motie in: haal die warmtenetten naar Enexis.
5. Alles van waarde is weerloos
Voorzitter,
Dan tot slot het deel wat voor mij op de eerste plaats komt. De reden was om de politiek in te gaan. Dat was onze provincie Limburg maakt. Waar we trots op zijn, waar we samen leven, wat ons verder brengt. Sport, cultuur en onderwijs.
Dat iets geen provinciale kerntaak is, betekent niet dat het onze inzet niet waard is of geen geweldige investering in Limburg is. Wij blijven staan en gaan voor een provincie die verbonden én verbindend is. Voor onderwijs, cultuur en sport.
I. Onderwijs
We stelden veel vragen en kregen weinig antwoorden. We lazen de beloofde mededeling portefeuillehouder, en hebben nog altijd geen idee of de provincie missiegedreven behalve in bedrijventerreinen ook nog een beetje in de toekomst van haar inwoners investeert.
Klopt het dat de provincie geen enkele inspanning meer levert waar het gaat om Euregionaal onderwijs? De subsidieregeling is gestopt, wat doen we nog wel? Aan de gedeputeerde de vraag, dan maar mondeling, om een lijstje: wat doet de provincie nu aan euregionaal onderwijs? In welke concrete projecten in het primair en voortgezet onderwijs investeren we?
Met het CDA dienen een motie in om de Limburgse bijdrage aan Interreg-projecten gestand te doen.
Vorige begroting diende D66 een motie in voor het vergroenen van schoolpleinen. Kan de gedeputeerde ons vertellen hoe het ervoor staat met de uitvoering? Zijn er aanvragen gedaan, hoeveel en waar?
II. Cultuur
We moeten al onze middelen kritisch durven bekijken. Wat D66 betreft is cultuur onverminderd belangrijk. We pleiten al drie jaar voor kwalitatief aanbod in de gehele provincie en een sector die nog altijd herstellende van twee hele zware jaren. We hebben hart voor cultuur. Tegelijkertijd betekent dat niet dat hier geen keuzes mogen maken. Het grootste deel van onze middelen gaat op aan de drie provinciale musea. Moeten we niet nog eens heel kritisch durven kijken naar onze rol en naar hoe de musea er voor staan en wat het perspectief is? Zijn we nog in gesprek met het Rijk over een rijksstatus voor het Bonnefanten?
III. Sport
Tot slot, voorzitter,
In onzekere tijden kan veel vertragen of tot stilstand komen. Laat dat, juist in onze nog altijd niet zo gezonde provincie na een periode waarin we alleen maar ongezonder zijn geworden, niet de Limburger zijn!
Een van de meest rendabele investeringen die we kunnen doen, is die in sport. Elke euro betaalt zich niet alleen 2,51 keer terug, het maakt ons ook sterker, aantrekkelijker en beter.
Waar we MKBA’s van vliegvelden aan alle kanten kunnen betwisten, is die van sport heel eenvoudig: het levert ons geld op. En dus is het een verstandige investering in Limburg.
We hebben in Limburg een sterk fundament gelegd om op verder te bouwen. De onzekerheid van de flauwekul van de nieuwe financiële werkelijkheid dreigt die af te laten brokken. Daarom dienen we vandaag een motie in. Maak een einde aan de onzekerheid. De staten spreken uit dat we blijven investeren in gezondheid en in talent, in de toekomst van onze provincie.
Want wat er ook beweegt in Limburg, laat het vooral de Limburgers zijn.
Tot zover in eerste termijn.