Voorzitter,
Er ligt een begroting voor ons. Ondanks alles en dankzij velen. Onze waardering en complimenten gaan daarvoor vandaag niet, zoals te doen gebruikelijk, aan het College, dat er pas kort zit. Maar aan iedereen die voor Limburg werkt, vanuit en met dit Gouvernement. Limburg is doorgegaan, dankzij u. Dank voor al het ambtelijk vakmanschap dat dat gevergd heeft, en aan onze tijdelijke CDK, namens D66.
Voorzitter,
Het water stroomde door onze straten, de ondernemer in de horeca en culturele sector hadden het al zwaar. Er gaan nog altijd teveel kinderen zonder ontbijt naar school en teveel ouderen zonder ook maar iemand gesproken te hebben naar bed.
Dit is de tijd van ongemakkelijke waarheden. We zouden ze misschien soms liever niet onder ogen zien maar daarmee verdwijnen ze niet. De kansen van onze kinderen staan onder druk. Klimaatverandering is hier en nu.
En dus is dit ook de tijd voor fundamentele keuzes. Voor D66 is daarbij de vraag van vandaag:
Welk Limburg willen wij nalaten aan de volgende generatie? En hoe zorgen we er dan voor hun toekomst werkelijkheid wordt?
U kent D66 als ambitieus. We hebben voor deze begroting dan ook wensen voor 4 provincies. De vier provincies die we willen zijn. Een provincie van kansen voor iedereen, weerbaar voor de toekomst, met ruimte voor wat er echt toe doet, in verbondenheid met ons land, de Euregio en elkaar.
Algemene Beschouwingen Begroting 2022
Limburg is de allermooiste provincie van Nederland. En België trouwens ook.
Normaliter zou ik onze algemene beschouwingen graag beginnen met een grote denker. Het lonkend perspectief. Vandaag citeer ik… Mezelf. Omdat eigenlijk precies dit geluid is wat ik zo ontzettend mis hier in in ons politieke debat.
Dat we trots zijn, op waar we vandaan komen. Omdat we bevoorrecht zijn, dit prachtige stukje Nederland met elkaar te mogen delen. En het bijzonder is dat wij daar met zijn 47 vertegenwoordigers van maar ook vooral VOOR mogen zijn. Dat maakt dat we ons bewust moeten zijn van onze impact en onze woorden zorgvuldig moeten kiezen, om dat voorrecht geen onrecht aan te doen.
Met de begroting die voor ons ligt, beginnen we aan een nieuw hoofdstuk, wat D66 betreft. Een hoofdstuk vol uitdagingen. Maar dat kunnen we ook. Want als er één ding is dat de geschiedenis heeft bewezen, is het dat wij, Limburgers, tot grootse dingen in staat zijn. We zijn een wendbaar volkje, gewend aan verandering. En wij zullen altijd onze weg weten te vinden, vooruit.
En zo zou ik deze beschouwingen dan ook graag willen beginnen. Vanuit het rotsvaste vertrouwen in de eigen kracht van mensen, en de Limburgers, mijn lievelingsmensen, het allermeest. Met het besef dat er veel gebeurd is en wat dat gekost heeft. Maar vooral vanuit de wil én wetenschap dat we samen vooruit kunnen, willen en zullen gaan.
1. D66 wil een provincie van kansen voor iedereen
Wie veel heeft, blijft het goed hebben. Maar wie het al moeilijk had, kreeg het nog zwaarder. Dit, in de sociologie ‘het Mattheus-effect’ genoemd, werd de afgelopen periode duidelijk zichtbaar in Limburg. In een wereld vol schermpjes werd soms pijnlijk duidelijk wat er in de werkelijkheid ontbrak.
Dat heeft gevolgen, voor iedereen maar zeker de jongste generatie. Die Limburger van morgen verdient onze aandacht, wat D66 betreft, om hun talent ten volle te ontwikkelen.
Motie Groene Schoolpleinen
Dat begint voor D66 letterlijk op het schoolplein. De gezonde basisschool ontwikkelt zich verder naar een groene basisschool. Van groen word je gelukkig én het maakt kinderen gezonder. En dan helpt het ook nog om verstening tegen te gaan en biodiversiteit te versterken. Voor D66 betreft is dit een onderwerp waar Limburg met een beetje extra inzet, een groot verschil kan maken. Daarom dienen we een motie groene schoolpleinen in.
Euregionaal
Limburg ligt misschien ver van de Randstad maar in het hart van de Euregio. Als het gaat over kenniseconomie wordt op pagina 62 gesproken over Limburgse kennis- en onderwijsinstellingen. En België/Duitsland dan? Waar zijn de Aachense en de Hasseltse en Luikse kennis- en onderwijsinstellingen en bedrijvigheid? Hoe zorgen we ervoor dat onze kinderen en jongeren juist de voordelen en niet de belemmeringen van onze unieke ligging gaan ervaren? Wij horen graag een concrete reactie van het College wat u hier gaat dóen. De subsidieregeling Euregionaal onderwijs is afgelopen. Wat doet de provincie nu concreet nog met het bevorderen van de kansen in de Euregio? Bevorderen we buurtalen, uitwisseling of…?
Kansrijk van start op de arbeidsmarkt
Uit onderzoek van ROA blijkt dat studenten in het hoger onderwijs vaak de provincie verlaten. En terwijl de arbeidsmarkt schreeuwt om vakmensen, blijft de provincie voor het MBO vooral kijken naar aanhaking op de campussen, of valorisatie van kennis. Daarmee doen we Limburg tekort. Het MBO leidt de essentiële beroepen op, die we zeker voor de uitdagingen van onze tijd, het verduurzamen van onze woningen bijvoorbeeld, van antwoord gaan voorzien.
Limburg heeft al het talent en vakmanschap nodig. Op de arbeidsmarkt én in de samenleving. D66 dient daarom een motie in voor een kansrijke start op de arbeidsmarkt. Allereerst om de knelpunten op ieder vlak die ervoor zorgen dat jong talent de provincie verlaat te inventariseren. En vervolgens om de allianties te smeden die nodig zijn om die knelpunten op te lossen. Zodat we behalve kennis, vooral ook de handen en hoofden hier hebben die er iets mee kunnen doen.
Talent ontwikkel je niet alleen op school. We missen in deze begroting de ambitie als het gaat om die andere gebieden. Sport, bijvoorbeeld. Waar is de aandacht voor de breedtesport, is onze vraag aan het College? En wat gaan we precies met wie doen.
Kansen voor cultuur en makers
Wij missen in deze begroting opnieuw de aandacht voor de culturele makers. We spreken volgende week over cultuur, maar de middelen die ooit vrij vielen door de Jan van Eyck structureel als begrotingsinstelling te bekostigen, zouden ingezet worden voor makers. In hoeverre is dat gebeurd? Hebben we in beeld in hoeverre makers nog in staat zijn actief te blijven? Zijn er specifieke plannen binnen de provincie (mogelijk ism gemeenten) om deze kwetsbare cultuurmakers extra te ondersteunen?
Film
Waarom, is hier onze simpele vraag in het College. Limburg investeert al jaren in het versterken van film. En nadat juist die positie zich uitbetaalde de afgelopen periode, toen alle podia sloten en CineSud en anderen onze Limburgse culturele instellingen kon helpen om via film en tv de Limburger alsnog te bereiken. En wij kiezen ervoor om precies daarmee te stoppen. Wat is de reden dat het College dat niet meer nodig acht?
2. D66 wil een provincie die weerbaar is voor de toekomst
Ons Gouvernement hoort AAN en niet IN de Maas te liggen, zoals afgelopen zomer. We zijn het hoogste punt van Nederland maar het laagste van onze omgeving.Hoe zorgen we ervoor dat ons stukje Nederland weerbaar is in een veranderend klimaat?
In deze begroting staat de vraag: wat merkt de Limburger ervan? Centraal. In dit geval is het antwoord duidelijk: als we niets doen, merkt de burger het meest, zoals deze zomer in Valkenburg al te zien was. 1Limburg kopte recent dat Limburgers zich zorgen maken om klimaatverandering.
Zorgen moet je niet maken, dat moet je doen. Voor ons stukje aarde en wie daar na ons op gaan wonen.
Water
Laat ik beginnen bij het water. Deze week werd het Actieplan aan de staatssecretaris overhandigd, waarvoor complimenten. Hoe gaat het nu verder, richting de 1,2 miljoen? We lezen in de begroting over een grensoverschrijdende wateraanpak. Hoe ziet die eruit en wat is daarvoor nodig, is onze vraag aan het College?
We lezen in de begroting over het Recovery & Resiliance Facility dat ‘Een volgend kabinet zal in oktober 2021 het Nederlandse aandeel van het RRF invullen’. Dat hebben we niet gehaald. Zetten we vanuit Limburg voor die middelen vol in op de verduurzaming van Chemelot en op aansluiten op het Europees hogesnelheids-spoor in Aachen en Liège? Wat gaat het College doen om dit goede verhaal in de tas van de informateur te stoppen? Hoe pakt Limburg een rol, om bij het Rijk de middelen die nodig zijn uit Europa naar Limburg te halen?
In de begroting lezen wij dat er in 2022 ‘invulling gegeven zal worden aan de voorbereidingen tot een uitvoeringsprogramma voor onze deelname aan het Schone Lucht Akkoord te komen’. D66 heeft hier in 2019 voor het eerst om gevraagd. Wat hebben we dan eind 2022? De voorbereidingen voor een programma of gaan we concreet wat doen?
Voorzitter,
Limburg is de allermooiste provincie van Nederland. Als we dat zo willen houden hebben we meer lef en liefde voor onze leefomgeving nodig. En aandacht voor onze rol om de ruimte samen goed en gezond te ordenen.
3. D66 wil een provincie met ruimte voor wat er écht toe doet
Natuur
Ten aanzien van natuur maakt D66 zich -zoals velen- zorgen. De Limburgse uitdaging is gigantisch en we zijn deze periode nog niet ver gekomen. We hebben er al eerder schriftelijke vragen over gesteld. Concreet vragen we ons bij het lezen van deze begroting over de SKNL-regeling af. Hoe kan het dat de regeling van het Rijk voor Subsidie Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap, in Limburg 2 jaar lang niet is opengesteld? We horen hier graag een concrete reactie van het College: wat is hier gebeurd?
Grond
Om de doelen voor Limburg te bereiken, zullen we alle middelen die er zijn nodig hebben. D66 is dan ook voorstander van actief provinciaal grondbeleid. De provincie heeft al grond en doet al anticiperende aankopen en dat gaat in de toekomst alleen maar groter worden. De grondmarkt is wat D66 betreft dan ook geopend. Maar niet voordat we inzicht krijgen in wat er eigenlijk op het schap ligt. Het stoort D66 gigantisch dat we niet weten welke grond we hebben, welke waarde die vertegenwoordigt (boekwaarde 0) en welke doelstellingen we ermee bereiken. Daarom dienen we een motie in, om de P&C-cyclus uit te breiden met informatie over deze soorten kapitaal, om de kaderstellende rol van PS beter uit te voeren.
4. D66 wil een provincie die verbonden met het land, de Euregio en elkaar
Limburg ligt in het Zuiden van Nederland maar boven alles in het hart van Europa. Onze mobiliteit is daarin van onmisbaar belang. We lezen in deze begroting over intercity Eindhoven Aachen dat er onderzocht wordt. Is dat onderzoek inmiddels in volle gang en mogen we dit kalenderjaar uitkomsten verwachten? Wij zijn ervan overtuigd dat er mogelijkheden zijn. Met een beetje goede wil. Is het college net zo positief over de mogelijkheden?
En op de fiets kom ik aan bij het einde van mijn betoog. De fiets, de fiets, en anders niets… Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de weg vrij wordt gemaakt voor de fiets? Moet de provincie daarin niet veel meer, gemeentegrensoverschrijdend gaan handelen? Welke rol ziet het College voor zichzelf weggelegd?
Voorzitter,
Het is tijd de rug te rechten voor Limburg. Er zijn dappere keuzes te maken, is ontzettend veel werk te doen. Maar dat kunnen we. Wij, Limburgers! Want juist voor de grote uitdagingen van onze tijd is één ding doorslaggevend. Het collectieve gedrag van mensen. Als er één volkje is die ik dat toevertrouw, zijn het de Limburgers wel. Want Limburg is niet alleen de allermooiste provincie van Nederland. De Limburgers zijn ook nog de beste verzameling mensen die er is.