Goede gezondheid en goede toegang tot zorg zijn van fundamenteel belang voor ons allemaal. D66 ziet dat Europese samenwerking onze gezondheid kan verbeteren. De Europese Gezondheidsunie vormt daarvan de basis. Want we staan voor veel gezamenlijke opgaves, zoals grote gezondheidsverschillen tussen mensen, overgewicht en ongezonde leefomgevingen en obstakels in de toegang tot zorg. Een verenigd Europa staat sterker dan individuele lidstaten – dat heeft ook de gezamenlijke inkoop van vaccins tijdens de pandemie laten zien. We leren van ervaring en van elkaar om voor elke Europeaan goed te kunnen zorgen.
Een toekomstige crisis bestrijden we samen
• De pandemie heeft ons geleerd dat samenwerking nodig is om onze volksgezondheid te beschermen. De Europese Unie moet solidair en daadkrachtig kunnen optreden. Niet alleen in tijden van crisis, maar ook voor preventie, detectie en steun. Daar horen ook nieuwe competenties bij. D66 wil een Europese gezondheidsvisie, waarin veel aandacht is voor sociale gezondheidsverschillen en voor de samenhang tussen de gezondheid van mens, dier en milieu: duurzaamheid, een gezonde leefomgeving, welzijn en gezondheid zijn immers sterk met elkaar verbonden. In het Europees Parlement komt een nieuwe, eigen commissie voor gezondheid en de nationale ministers van volksgezondheid komen vaker en regulier samen.
• De Europese Gezondheidsunie geeft de Europese Unie de mogelijkheid om een medische noodtoestand uit te roepen. Zo kan Europa gezamenlijk maatregelen nemen en medische voorraden inkopen. D66 pleit voor goede afspraken over wanneer er sprake is van een medische noodtoestand: wanneer een grensoverschrijdende gezondheidscrisis acuut levens in gevaar brengt en de samenleving ontwricht. Lidstaten houden autonomie over beslissingen die betrekking hebben op inperking van de rechten en vrijheden van burgers.
• D66 wil investeren in de Europese hulpmiddelen- en geneesmiddelenindustrie en hogere eisen stellen aan de import van hulpmiddelen en geneesmiddelen, zoals waar het gaat om leveringszekerheid. We werken toe naar een eigen Europese productie en basisvoorraad. Op Europees niveau worden draaiboeken voor grensoverschrijdende gezondheidscrises regelmatig geüpdatet, waarbij ook in kaart wordt gebracht welke hulpmiddelen van fundamenteel belang zijn.
• Tijdens pandemieën zet Europa bij de Wereldhandelsorganisatie in op een tijdelijke opschorting van patenten op vaccins. Zo zijn levensreddende vaccins ook toegankelijk voor de rest van de wereld en voornamelijk het mondiale Zuiden.
• We steunen de ambitie om de Europese farmaceutische industrie minder afhankelijk te maken van onder andere grondstoffen uit het buitenland. Veel Europese landen kampen nu al met medicijntekorten, onder meer door kwetsbare productieketens.
We maken medicijnen goedkoper en toegankelijker
• Door Europees op te treden, kunnen we de macht van de farmaceutische industrie inperken. Europese wet- en regelgeving is nodig om medicijnen goedkoper en toegankelijker maken, bijvoorbeeld door patenten minder lang te beschermen en door te eisen dat medicijnen in alle lidstaten op de markt worden gebracht. Bedrijven moeten inzicht geven in de kosten die zij daadwerkelijk maken voor het onderzoek, de ontwikkeling en de productie van hun geneesmiddelen. De mededingingstak van de Europese Commissie moet woekerende marktmacht op bijvoorbeeld farmaceutische markten, markten voor digitale patiëntendossiers en ziekenhuizen nadrukkelijker monitoren, aanpakken en voorkomen.
• We bundelen de krachten in Europa om gezamenlijk te onderhandelen met farmaceuten. We scherpen het patentrecht aan door kritischer te toetsen of een middel wel echt ‘nieuw’ is en of een medicijn geen weesgeneesmiddel is. Bij een indicatie voor uitbreiding of verbetering van een product of van de toediening daarvan, start geen nieuwe beschermingsperiode, maar blijft de initiële patentduur van kracht. Exorbitante prijsverhogingen worden aan banden gelegd.
• De Europese zorgstrategie is een aanmoediging voor nationaal beleid om hoogwaardige, betaalbare en toegankelijke zorgdiensten te waarborgen en de situatie voor zowel zorgontvangers als verzorgers te verbeteren. D66 steunt de wens om hierbij breed in te zetten: onderwijs, goede arbeidsomstandigheden en kansengelijkheid, bijvoorbeeld met een betere balans tussen ouders in zorgtaken, zijn randvoorwaarden voor goede gezondheid.
Europees onderzoek voor betere zorg
• D66 zet in op betere Europese uitwisseling van informatie over gezondheid en betere verzameling en uitwisseling van gegevens voor onderzoek. We zetten in op een sterkere Europese Ruimte voor Gezondheidsgegevens, vooral waar het gaat om een uniform kader voor lidstaten en eenduidige spelregels voor private en publieke spelers. Zo krijgen we meer inzicht in de gezondheidsverschillen tussen mensen in Europa en kunnen we ook meer doen om deze terug te dringen. Daarbij pleiten we ook voor meer zeggenschap over onze persoonlijke gezondheidsgegevens en inachtneming van de juiste privacywaarborgen voor het primair en secundair gebruik van gezondheidsdata.
• De Europese Unie maakt meer subsidie vrij voor onderzoek naar gender-gerelateerde gezondheidsklachten, want onderzoek naar het vrouwelijk lichaam loopt nog altijd achter op onderzoek naar het mannelijk lichaam. D66 wil bijzondere aandacht voor de intersectionele dimensie van gender-gerelateerde gezondheidsklachten, zoals etniciteit. • D66 zet zich onverminderd in voor onderzoek en erkenning van longcovid. We zetten de Europese en internationale samenwerking op onderzoek naar longcovid door en betrekken deze lessen ook bij andere infectieziektes.
Gezonde voeding in de Europese Unie
• Omdat vrijblijvende afspraken met producenten over de maximale hoeveelheid zout, suiker en vet in producten de afgelopen jaren te weinig hebben opgeleverd, komen we met Europese wettelijke verplichtingen. Bedrijven die deze verplichtingen niet nakomen, krijgen een Europese boete opgelegd.
• Obesitas en diabetes zorgen voor een steeds grotere gezondheidscrisis. Om deze crisis te bestrijden, hebben een aantal lidstaten van de Europese Unie al een belasting op suikerhoudende dranken ingevoerd. D66 is voorstander van een Europese suikertaks, geheven op het niveau van productie, waarbij we zorgen dat we dezelfde belasting op ongezonde, suikerrijke producten heffen die voor rekening van de voedselindustrie komt. Alleen op deze manier kunnen we zorgen dat multinationals niet de regels omzeilen en we voor de volksgezondheid van iedereen opkomen.
• D66 wil dat de Europese Commissie zich in Europa en daarbuiten inzet voor een realistisch, effectief en menselijk drugsbeleid, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Hierbij staat het voorkomen van gezondheidsschade voorop.
