De stap naar een Europa dat financieel haar broek op kan houden is één van de belangrijkste stappen naar een sterker continent dat de grote uitdagingen van deze tijd aankan. D66 wil een Europese Unie die de economische, sociale en fysieke veiligheid van mensen goed kan borgen. Grote crises zoals op het vlak van gezondheid, klimaat en veiligheid kunnen we veel beter aan op Europees niveau. Sinds de energiecrisis en toenemende geopolitieke spanningen begint Europa achter te lopen in concurrentievermogen en economische groei. Om ervoor te zorgen dat de Unie in 2030 een groene en sterke economie is en haar sociale gezicht verder heeft ontwikkeld, is zeggenschap en slagkracht nodig. De randvoorwaarde daarvoor is een ambitieuze begroting.
Tijdens de coronacrisis is de Europese begroting flink gegroeid. Met het coronaherstelfonds – een Europees fonds van €750 miljard – heeft de Europese Commissie alle Europese economieën gesteund om sterker uit de crisis te komen. D66 zet in op een hervorming van de EU-begroting, zodat we structureel kunnen werken aan een groene, rechtvaardige en veilige toekomst. Op dit moment besteden we ruim een derde van de begroting – zo’n €300 miljard – aan het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Dit geld zetten we in voor een houdbaar landbouwsysteem en voedselvoorziening en voor een groene toekomst waarin Europa vooroploopt in digitalisering en innovatie en waarin we investeren in mens en natuur. De Europese begroting zetten we in waar samenwerking tussen lidstaten nodig is, zoals voor geneesmiddelen, infrastructuur en de klimaattransitie.
We versterken de Europese begroting door grensoverschrijdende activiteiten gezamenlijk te belasten. Dat betekent een gezamenlijk heffing op multinationals en digitale techbedrijven, die het meest profiteren van de interne markt. Met een Europese miljonairsbelasting en het aanpakken van mogelijkheden tot belastingontwijking zorgen we dat ook de meest vermogenden in Europa hun steentje bijdragen. We maken de prijs voor vliegen eerlijker met een Europese belasting op vliegtickets en accijns op kerosine. Tot slot werken we samen aan een CO2-heffing aan de grens en andere heffingen om de klimaattransitie mogelijk te maken: maatregelen die zonder Europese samenwerking lastig zijn te implementeren.
In het verleden waren de Europese regels voor nationale begrotingen te strikt en de inzet van Europees geld te nauw gericht. Lidstaten moeten de ruimte krijgen om noodzakelijke investeringen te doen voor de klimaattransitie en om de leefomgeving gezond te maken en te houden. En de ruimte om sociale voorzieningen goed te regelen, te investeren in onderwijs en innovatie en om de beroepsbevolking op te leiden voor de digitale revolutie. Als we deze gezamenlijke investeringen niet doen, zal dat tot een nog grotere ‘schuld’ in de toekomst leiden.
Ook in slechte tijden helpen we elkaar in Europa. De ingreep van de Europese Commissie tijdens de coronacrisis heeft laten zien hoe belangrijk het is om economieën te ondersteunen en onzekerheid voor mensen te verminderen. Tegelijkertijd heeft de reactie van overheden op de bankencrisis een decennium geleden ons geleerd dat hard bezuinigen op sociale en economische infrastructuur in tijden van economische neergang desastreuse gevolgen heeft voor het leven van mensen en het herstelvermogen van de economie. De reactie van overheden in de coronacrisis heeft laten zien hoe het beter kan. D66 stelt voor een vorm van SURE permanent te maken: Europese leningen aan lidstaten om ook in uitzonderlijk slechte tijden sociale zekerheid te kunnen garanderen, zodat de economie niet nog harder geraakt wordt. Zo beschermen we mensen tegen ernstige economische en maatschappelijke gevolgen van een economische crisis.
Een toekomstbestendige begroting
De EU-begroting moet zich richten op de grote uitdagingen van deze tijd. Op sociale, economische en fysieke veiligheid. Op de klimaattransitie, een houdbaar landbouw- en voedselsysteem, strategische autonomie en investeringen in de digitale vaardigheden van mensen. Niet nationale deelbelangen en de economie van gisteren, maar deze gezamenlijke economische uitdagingen staan voor ons centraal. Met een sterke groene economie in 2030 voor ogen is het zaak om te kijken naar wat ons nu en de komende jaren te doen staat. Zo bereiden we ons voor op een toekomstbestendig en weerbaar Europa.
• We moderniseren de Europese begroting door in het Meerjarig Financieel Kader (MFK) meer middelen uit te trekken voor een duurzame, veilige en rechtvaardige toekomst. Dit betalen we onder meer door een groot deel van de €300 miljard die nu wordt uitgegeven aan landbouw anders te besteden. We balanceren het budget bovendien beter tussen de verschillende programma’s. Hierbij benutten we succesvolle samenwerking tussen programma’s, zodat ze elkaar kunnen versterken. Zoals het programma voor het Europese milieu-, energie- en klimaatbeleid met de cohesiefondsen.
• De EU-begroting breiden we uit op de punten die beantwoorden aan de uitdagingen van deze tijd. Voor D66 staan duurzaamheid, innovatie, sociaal beleid en strategische autonomie hierin voorop. Zo houden we regie op ons eigen lot. We brengen de zeven jaar van het MFK terug naar vijf jaar zodat deze beter aansluit bij de verkiezingen van het Europees Parlement en de Europese Commissie. Eigen middelen geven de Europese Commissie, gecontroleerd door het Europees Parlement, de slagkracht om te reageren op tussentijdse crises en ontwikkelingen.
• We introduceren een jaarlijkse behandeling van wijzigingen in de begroting waarbij expliciet aandacht wordt besteed aan de eigen middelen.
• Uitbreiding van eigen middelen vergroot de democratische legitimering, de stabiliteit van inkomsten en daarmee de slagkracht van de Europese Unie. Om de EU-begroting toekomstbestendig te maken, kunnen we sommige grensoverschrijdende heffingen het best Europees aanpakken en die als eigen EU-middelen aanmerken. Denk aan de invoering van een Europese miljonairsbelasting, een Europese belasting op grote financiële transacties (FTT) gericht op flitstransacties, een percentage van de overwinsten van multinationals en binnen het groene domein een grensheffing die de import van goederen eerlijk belast naar CO2 (CBAM). Ook kijken we naar mogelijkheden om de belasting op verpakkingsafval verder uit te breiden naar andere vervuilende grondstoffen.
• D66 wil met de ervaring van het coronaherstelfonds vaker ruimte te bieden aan zogeheten Eurobonds. Gezamenlijke Europese schulden gaan we alleen aan wanneer dit nodig is en als dit past bij de bestemming van het geld, zoals investeringen voor de lange termijn. Hetzij, omdat een dergelijke investering het beste gezamenlijk kan worden gedaan, hetzij als noodmaatregel in tijden van crisis. Het aangaan van Europese schulden moet gedekt zijn door eigen middelen en mag niet interen op het MFK. Ook wil D66 dat aan meer EU-fondsen voorwaarden worden verbonden op het gebied van verduurzaming, innovatie en hervormingen. Daarvoor kunnen we kijken naar het voorbeeld van het coronaherstelfonds.
• We benutten de hervorming van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) om de financiële begrotingsregels meer te verbinden met brede welvaart en daarmee met de indicatoren van het Europees Semester. Met maatwerk per lidstaat voorkomen we dat het SGP crises versterkt, en komt er meer grip op de bredere definitie van welvaart en het verdienvermogen in de verschillende lidstaten. D66 ziet het terugdringen van een begrotingstekort niet als enige route om te zorgen dat overheidsfinanciën houdbaar zijn. Veel investeringen zijn juist nodig om op lange termijn een gezonde economie te houden, zoals bij verduurzaming, klimaat, onderwijs en innovatie.
• D66 wil binnen de Europese Unie nationale socialezekerheidsstelsels gezamenlijk herverzekeren, zoals ook gebeurde tijdens de coronacrisis met het tijdelijke instrument SURE. Met dit instrument kon werkgelegenheid binnen lidstaten worden behouden, gefinancierd door gezamenlijke leningen. D66 wil Europese leningen aan lidstaten mogelijk maken om ook in uitzonderlijk slechte tijden sociale zekerheid (werkloosheidsuitkeringen en pensioenen) te kunnen garanderen, zodat de economie niet nog harder geraakt wordt. Zo beschermen we mensen tegen ernstige economische en maatschappelijke gevolgen van een economische crisis. Dit betekent wel dat in goede tijden de Europese begrotingsregels beter zullen moeten worden nageleefd, om ook in mindere tijden solidair te kunnen zijn.
• We maken het bestuur van de Eurozone democratisch en transparant. De Eurogroep, bestaand uit de ministers van Financiën van de lidstaten van de Eurozone, wordt een formeel orgaan met vastgelegde procedures en een vaste voorzitter. De verantwoordelijke Eurocommissaris(sen) en de vaste voorzitter van de Eurogroep leggen verantwoording af aan het Europees Parlement. Ook met betere samenwerking tussen nationale parlementen en het Europees Parlement kunnen we het parlementair toezicht op het Europese economische bestuur verbeteren, bijvoorbeeld door nationale parlementen uit te nodigen bij de Economische Dialoog van het Europees Parlement met de belangrijkste Europese economische bestuurders. D66 is en blijft groot voorstander van de euro.
Een gelijk fiscaal speelveld
Als grootste markt ter wereld heeft de interne markt van de Europese Unie de verantwoordelijkheid om een voorbeeld te zijn van groen ondernemerschap en een gelijk speelveld voor bedrijven die hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Geen race to the bottom waarin één lidstaat in eigen belang de Unie kan gijzelen met een veto, maar een opwaartse spiraal, die de gezamenlijke Europese belangen behartigt. Ook in Europees verband pleit D66 voor de verschuiving van belasting op arbeid naar belasting op vervuiling en vermogen.
• De Raad van de Europese Unie moet met gekwalificeerde meerderheid besluiten over fiscaliteit, in ieder geval over het groene, vermogens- en bedrijfswinstendomein.
• Vermogende inwoners van Europa hebben de mogelijkheid om makkelijk hun vermogen te verplaatsen en daarmee belasting te ontwijken. Opdat ook zij hun steentje bijdragen, zet D66 in op een Europese miljonairsbelasting.
• Om bedrijven en vooral multinationals eerlijk te kunnen belasten, pleit D66 voor een Europees minimumtarief voor de winstbelasting. Daarnaast trekken we de grondslag voor deze belasting tussen lidstaten gelijk.
• Fossiele subsidies schaffen we af, ook in de vorm van belastingvoordelen. Denk hierbij aan voordelen voor de landbouw, scheepvaart en de luchtvaart. We pleiten voor het uitbreiden van ETS naar sectoren die nu niet onder het ETS vallen, zodat in de gehele economie wordt gestuurd op minder emissie. Invoerheffingen aan de buitengrenzen van de Europese Unie zijn hard en uniform, om de ontwikkeling van duurzame producten te stimuleren.
• Belastingontwijking en -ontduiking pakken we Europees aan door regelgeving te harmoniseren, te investeren in handhaving en internationale afspraken te maken. Met de komst van Europese belastingen richten we ook een Europese belastingautoriteit op die toeziet op een rechtvaardige inning van Europese belastingen.
• Het Europees btw-stelsel voeren we definitief in om de interne markt verder te voltooien en btw-fraude te voorkomen. Bedrijven die in meerdere lidstaten opereren, maken gebruik van realtime invoicing: transacties waarop btw van toepassing is, worden direct automatisch gemeld bij de relevante nationale belastingdienst.
• We bundelen de krachten om de markmacht van grote techbedrijven tegen te gaan. Om de belastingontwijking van internetbedrijven in de Europese Unie tegen te gaan, introduceren we een Europese digitaks op de opbrengsten van digitale technologieën.
