Blijf asielzoekers sneller aan het werk helpen

Momenteel vangen we als stad 550 asielzoekers op binnen een noodopvanglocatie aan het vliegveld. Dit in afwachting tot het AZC in november gereed is en we asielzoekers voor meerdere jaren daar onderdak kunnen bieden. Als raad hebben we hierbij gepleit dat de statushouders die in Enschede verblijven ook in de toekomst zoveel mogelijk kunnen doorstromen vanuit het AZC in Enschede waar zij al in verblijven. Het is wat de D66 fractie betreft van belang voor iedereen in onze stad dat asielzoekers in het AZC (en nu in de noodopvang) zo snel mogelijk kunnen integreren binnen onze stad. Werk (betaald of niet betaald) is een goede manier om integratie te stimuleren. Daarnaast helpt het ook de krappe arbeidsmarkt in bepaalde sectoren in onze stad vooruit. Het blijkt dat de arbeidsmarktdeelname van statushouders achterblijft bij de rest van de beroepsbevolking. Wanneer statushouders als asielzoekers al ervaring hebben opgedaan binnen de Enschedese arbeidsmarkt, is de verwachting dat ze waarschijnlijk sneller als statushouder zullen doorstomen in werk en minder snel in een uitkeringssituatie terecht zullen komen. Dit alles heeft ertoe geleid dat de D66 fractie op 4 december 2023 een motie heeft ingediend om te onderzoeken wat mogelijk is om asielzoekers sneller aan het werk te kunnen laten gaan. Deze motie is met meerderheid van stemmen aangenomen binnen de raad.

Ter uitvoering van de motie “ook asielzoekers sneller aan het werk” heeft de gemeente een inloopspreekuur in werking gesteld op de locatie van de noodopvang. Uit navraag blijkt dat in de eerste paar maanden van dit jaar 60 gesprekken gevoerd zijn met bewoners van de noodopvang. Hieruit zijn al 28 werkvergunningen verleend. Dit betekent dat momenteel 28 mensen aan het werk zijn. En dat binnen sectoren waar we als stad hard mensen nodig hebben, zoals in de horeca, schoonmaak, installatietechniek of logistiek. Voor de 32 van de 60 personen die nog geen werkvergunning hebben loopt nog een traject om te kijken waar en of ze in werk zouden kunnen instromen. Als D66 fractie zijn we erg blij met bovenstaande uitkomst.

Echter, het college heeft besloten om dit veelbelovende inloopspreekuur na slechts enkele maanden alweer op te schorten. Op 17 juli schrijft het college een brief aan de raad waarin staat dat de vergunning van het COA voor de noodopvanglocatie verloopt, en dat het college voornemens is een nieuwe vergunning niet af te geven. Zonder geldige vergunning is het COA in “ overtreding” voor het huisvesten van asielzoekers op de noodopvanglocatie. De D66 fractie heeft al vaker aangegeven dat dit een onwenselijke situatie betreft. We hebben begrip voor de afspraken met de noabers van het vliegveld over de duur van de noodopvang. Maar gezien het bouwen van het AZC aan de Parkweg enkele maanden vertraging oploopt en het COA geen enkele andere plek in het land heeft om deze 550 asielzoekers op te vangen vinden wij het niet meer dan redelijk en medemenselijk dat we die paar maanden overbruggen op de locatie waar de asielzoekers nu ook al worden opgevangen. Het college is het daarin niet met ons eens en geeft in de brief aan te gaan handhaven op de vergunning (die dus inmiddels verlopen is). En alsof de onrust van een juridisch handhavingstraject nog niet voldoende is, kiest het college er ook voor het inloopspreekuur op te schorten. In de brief aan de raad op 17 juli stelt het college het volgende: “Als we daadwerkelijk een overtreding constateren, schorten we het spreekuur op dat we hebben ingesteld voor uitvoering van de motie ‘Ook asielzoekers sneller aan het werk‘ van 4 december 2023. Op die manier geven we als gemeente een signaal af dat we geen diensten faciliteren op een locatie waar een overtreding op het omgevingsplan is geconstateerd.” Navraag binnen de ambtelijke organisatie leert ons dat dit handhavingstraject inmiddels gestart is, de overtreding daarmee geconstateerd is en het inloopspreekuur hiermee is opgeschort.

Wij zijn als fractie teleurgesteld door het besluit van het college om het inloopspreekuur stop te zetten. En we begrijpen het eerlijk gezegd ook niet. Niemand wint hier namelijk iets mee. Op de eerste plaats de asielzoekers niet, die door weer sneller aan het werk te kunnen vertrouwen en werkervaring kunnen opdoen in de Enschedese samenleving, een nuttige dagbesteding hebben waarin ze iets bijdragen aan de maatschappij en het hen een kans biedt om straks als statushouder al in een werkomgeving te zitten en daardoor minder snel van een uitkering gebruik te hoeven maken. Op de tweede plaats Enschedese werkgevers niet, die smachten naar goede arbeidskrachten binnen branches met grote tekorten waar de asielzoekers zeer van nut zijn. Op de derde plaats de gemeente Enschede niet, want als meer asielzoekers sneller aan het werk komen gaat dit ons veel werk en geld schelen in uitkeringen. En de gemeente Enschede zegt een plek te willen zijn waar iedereen zich thuis voelt en kan floreren. En tot slot de Enschedese samenleving niet, die er gebaat bij is dat asielzoekers (en statushouders) zo snel en goed mogelijk integreren binnen onze stad.

Naast dat niemand er iets mee wint, zijn wij ook teleurgesteld over het feit dat het college een wens van een meerderheid van de raad zo makkelijk naast haar neerlegt. En dat het college ervoor kiest niet naar andere creatieve oplossingen te kijken, zoals het inloopspreekuur te verplaatsen naar het stadhuis of stadskantoor als de locatie van de noodopvang het grote probleem is. Tot slot zijn wij teleurgesteld dat het college ervoor kiest deze keuze te delen op de dag ná de laatste raadsvergadering waardoor er gedurende het hele zomerreces geen mogelijkheid is als raadslid hier iets aan te veranderen.

Wij hopen ten zeerste dat het college zijn mening hierin wil veranderen en hebben de volgende vragen voor het college:

1) Waarom heeft het college ervoor gekozen om dit besluit, wat verstrekkende gevolgen heeft om asielzoekers aan werk te helpen, te delen met de raad op de dag ná de laatste raadsvergadering, in plaats van hier een mededeling over te doen tijdens de raadsvergadering waardoor raadsleden zichzelf nog in positie konden brengen hier iets aan te doen?

2) Wij vinden de reden van het college voor het stopzetten van het inloopspreekuur “een signaal afgeven aan het COA” onvoldoende opwegen tegen de kansen die asielzoekers hiermee hebben om aan werk te komen en sneller te integreren in onze stad. Hoe ziet het college dat?

3) Waarom heeft het college er niet voor gekozen om alternatieven aan te bieden aan asielzoekers, bijvoorbeeld door het inloopspreekuur te verplaatsen naar het stadhuis of stadskantoor?

4) Wat zijn volgens het college de alternatieven om momenteel nog wel op een bepaalde manier door te gaan met de begeleiding van asielzoekers om hen (sneller) aan het werk te krijgen?

5) Is het college bereid om het besluit terug te draaien en het inloopspreekuur opnieuw in werking te laten treden?
5a) Zo nee, gekeken naar alle argumenten in bovenstaande tekst, waarom niet?
5b) Zo nee, wat voor alternatieven (zie vraag 4) is het college bereid te bieden om asielzoekers alsnog (sneller) te begeleiden naar werk?