Over de raadsvergadering van 21 januari 2021.

Ten eerste het nieuwbouwplan van de moskee Essalam aan Madagaskar in Zaandam Zuid. De moskee staat er al lang. Het huidige gebouw voldoet niet meer en het moskeebestuur wil op dezelfde plek een groter gebouw neerzetten. Complicerende factor daarbij is dat er in 2005 een nieuwbouwwijk is gebouwd rondom de moskee. Door deze bouw is de bewoning een stuk dichterbij gekomen. De buurt klaagt over parkeeroverlast, zeker op speciale feestdagen zoals het Suikerfeest.

Het moskeebestuur heeft met zeer veel geduld en volharding geprobeerd om een akkoord te bereiken met de omwonenden over de plannen, er zijn aanpassingen en concessies gedaan, maar uiteindelijk is het niet gelukt om de bewoners mee te krijgen. De dichtstbijzijnde woningen krijgen overlast door meer schaduwwerking, omdat het nieuwe gebouw iets hoger zou worden. Uiteindelijk is het college van B&W akkoord gegaan met een wijziging van het bestemmingsplan om de bouw mogelijk te maken, en aan de raad is gevraagd een verklaring van geen bedenkingen af te geven.

Hier stonden we als raad gisteravond. Als we een verklaring van geen bedenkingen afgaven zouden de omwonenden naar de Raad van State gaan om bezwaar te maken, dat was al aangekondigd. De raad kon ook niet zomaar geen verklaring afgeven, omdat elk raadsbesluit in dit soort zaken ruimtelijk onderbouwd moet worden, zo is de wet. Gebrek aan draagvlak in de buurt is dus geen argument om de vergunning te weigeren. Er is daarom een alternatief raadsbesluit gemaakt om op ruimtelijke argumenten de verklaring van geen bedenkingen te weigeren, een novum in de gemeentepolitiek voor zover we weten.

In de fractie hebben we lang en intensief gediscussieerd over dit dilemma. Aan de ene kant staat het moskeebestuur volledig in zijn recht om nieuwbouw te plannen op eigen grond, en het valt hun niet aan te rekenen dat de nieuwe woonwijk zo dichtbij is gebouwd. Aan de andere kant is draagvlak in de buurt wel cruciaal voor rust in de wijk. Het moskeebestuur heeft jarenlang geprobeerd om draagvlak in de wijk te krijgen. Het moskeebestuur wil nu geen verdere concessies meer doen aan de buurt, en wil ook niet meewerken aan een onderzoek naar een andere locatie. Naast de moskee bevindt zich nog een tafeltennis- en een handboogschietvereniging, waarvan de gebouwen binnenkort vervangen moeten worden.
De beste oplossing zou een integraal plan zijn, waarbij alle gebouwen worden aangepakt, zodat er ook wat geschoven of verkaveld zou kunnen worden. Om die redenen heeft de fractie van D66 zich uiteindelijk aangesloten bij de fracties die geen verklaring van geen bedenkingen willen afgeven op dit moment. Het alternatieve raadsbesluit is aangenomen.

Het is nu aan het moskeebestuur om bezwaar aan te tekenen tot bij de Raad van State, in feite is de uitkomst dus hetzelfde. De RvS moet oordelen of de ruimtelijke onderbouwing die we hebben gegeven standhoudt. Ondertussen heeft wethouder Breunesse ons toegezegd met het moskeebestuur en de andere verenigingen in gesprek te blijven om te kijken of er beweging kan komen in deze impasse…

Het andere dossier loopt nog langer, de Zaanse Schans. Ooit bedoeld als nieuw buurtje in de polder waar plaats was om authentieke Zaanse huizen en gebouwen naar toe te verplaatsen die bij nieuwbouwplannen in de weg stonden, een soort historisch reservaat dus. Inmiddels is de Schans een van de grootste toeristische attracties in Nederland met meer dan 2 miljoen bezoekers voor de coronacrisis. De gemeente zoekt al heel lang naar een manier om de toeristen te laten bijdragen aan de kosten die we maken voor onderhoud van de openbare ruimte. Omdat het openbare ruimte is wordt er alleen parkeergeld geheven op de Zaanse Schans.

Touroperators verdienen veel geld met pakketreizen, maar Zaanstad ziet daar bijna niets van terug. Al jaren praten de verschillende belangengroepen op de Schans, de Stichting Zaanse Schans, de bedrijven, de bewoners, de musea en andere erfgoedpartijen, over een nieuwe manier om de toeristenstroom goed te organiseren, maar er is eigenlijk alleen maar strijd. De verschillende partijen hebben zeer uiteenlopende belangen op de Schans. Zelfs mediator Johan Remkes, oud-Commissaris van de Koning, heeft geen overeenstemming kunnen bereiken tussen deze partijen. Het is dus nu aan de gemeente om hier beweging in te krijgen.

Een hek om de Schans is geen optie, het is openbaar gebied, en de Schans is een doorgaande fietsroute tussen Zaandijk en Wormer. De enige optie die de gemeente heeft om inkomsten te genereren is een “vermakelijkhedenretributie” (VMR), een soort gemeentebelasting op entreekaartjes. Het voorstel is om een kwartje te heffen op elk entreekaartje voor een museum of een molen. Het grote probleem is dat niet alle attracties op de Schans entree heffen, waardoor de lasten ongelijk verdeeld zouden worden.

Een goede alternatieve optie zou een all-in Zaanse Schans kaart zijn voor toeristen. Met deze kaart krijgen zij toegang tot alle musea en andere attracties, vergelijkbaar met een duinkaart. Bewoners kunnen hiervoor uiteraard een ontheffing krijgen. De partijen overleggen hier al lang over maar kunnen het niet eens worden over de uitvoering. Ondertussen is de invoering van de VMR door de gemeenteraad al enkele keren uitgesteld, in de hoop dat de partijen op de Schans er zelf uit zouden komen.

Gisteravond in de raad is de knoop doorgehakt, en de VMR wordt per 01–02-2021 ingevoerd. Uiteraard levert dit de eerste tijd nog niets op, omdat er nu geen toeristen komen. Ook de fractie van D66 heeft hiermee ingestemd. Op het moment dat de partijen op de Schans overeenstemming bereiken over een alternatief kan de VMR weer worden ingetrokken. Ons voorstel om de geheven VMR weer terug te betalen op het moment dat er een alternatief is heeft helaas geen meerderheid gekregen.

Het is niet altijd leuk om lastige en impopulaire besluiten te nemen, maar soms is het nodig om verder te komen met onze mooie stad.

Flip Hoedemaeker