Iedereen thuis in West Betuwe: wat daar nog meer voor nodig is

Zowel inwoners als de eigen ambtenaren moeten zich ‘thuis’ voelen bij de gemeentelijke organisatie. Belangrijk is dat iedereen binnen de ambtelijke organisatie achter de uitgangspunten staat dat iedereen dienstverlener is en dat er gewerkt wordt vanuit de bedoeling: het nieuwe West Betuwse werken. Regels moeten vooral mogelijk maken, niet belemmeren.

Een goed gemeentebestuur weet wat in de samenleving leeft en houdt daar rekening mee. D66 staat voor open gesprekken waarbij raadsleden en wethouders in gesprek gaan met (groepen van) inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen. Oftewel: het in 2021 vastgestelde participatiebeleid ook daadwerkelijk in de praktijk brengen. Belanghebbenden moeten in een vroeg stadium worden uitgenodigd om mee te denken over beleid. Het is bij complexe veranderingen de taak van de lokale overheid dat mensen zich gehoord voelen, dat bezwaren serieus genomen worden en ook schade voldoende gecompenseerd wordt. Zeker bij projecten ‘van buiten’ ziet D66 het als een belangrijke taak van het gemeentebestuur om op te komen voor de belangen van haar inwoners zowel voorafgaand aan de projecten als ook tijdens en na de uitvoering ervan. Ruimte geven aan de samenleving vraagt ook om open te staan voor initiatieven vanuit die samenleving. D66 pleit daarom voor dorpsgesprekken in alle kernen, waarmee de gemeente overlegt over beleid, wensen en maatregelen die voor dorpen of wijken van belang zijn. Dus niet alleen met ‘sleutelpersonen’ en/of dorpsraden spreken maar breed het contact zoeken. Voor inwoners moet het belang van dit gesprek wel duidelijk zijn. Zij moeten daarvoor actief uitgenodigd worden en goed geïnformeerd zijn over de inhoud en de plaats van het gesprek in het proces van beleidsvorming en uitvoering. Voor inwoners neemt het belang om mee te doen in die gesprekken verder toe als de gemeenteraad de inwoners transparant verslag doet van wat ze met de inhoud van het gesprek heeft gedaan, inclusief de afwegingen die zij daarbij heeft moeten maken.

Een andere manier om inhoud te geven aan het geven van ruimte aan de samenleving is de mogelijkheid voor gemeentebesturen om advies van niet-gekozen burgers te krijgen via onafhankelijke (deskundige) adviescommissies. D66 is groot voorstander van het instellen van commissies, zoals de adviesraad sociaal domein, die het recht hebben zich gevraagd en ongevraagd uit te spreken over voorzien en wenselijk gemeentelijk beleid en die daarvoor ook de noodzakelijke ambtelijke ondersteuning te geven. Krachtige inspraak en tegenspraak komt de democratische besluitvorming ten goede.

Voor het vertrouwen in de lokale democratie en de lokale politiek is een sterke positie van de gemeenteraad als direct gekozen vertegenwoordigers van inwoners essentieel. De gemeenteraad van West Betuwe moet haar rol in het maatschappelijk debat en de besluitvorming nog beter laten zien. Ondersteuning van de raad en raadsfracties door een goed uitgeruste griffie en rekenkamercommissie zijn voor een sterke en zichtbare gemeenteraad een belangrijke basisvoorwaarde. Net als een goed werkend raadsinformatiesysteem met duidelijke zoekfunctie en het via video kunnen volgen van de raadsbijeenkomsten. Belangrijk voor de (lokale) democratie is dat bij besluitvorming de meerderheid beslist maar dat daarbij wel met minderheden rekening wordt gehouden en die minderheid zich ook gehoord voelt. D66 wil geen dichtgetimmerde akkoorden waarbij oppositiepartijen en hun achterban zich niet of amper gehoord voelen.

Dat West Betuwe met ruim 50.000 inwoners de grootste gemeente in Rivierenland is, wil niet zeggen dat we in West Betuwe alles zelf kunnen regelen en beslissen. West Betuwe is voor bepaalde taken verbonden aan zogenaamde samenwerkingsverbanden met andere gemeenten in de regio. Hoewel ervaring leert dat invloed en controle op besluiten van samenwerkingsverbanden voor de gemeenteraad lastig zijn, zijn er ook goede ervaringen. Het uitrollen van glasvezel in de buitengebieden is een goed voorbeeld van succesvolle regionale samenwerking. D66 wil grotere invloed van de gemeenteraad op besluitvorming van samenwerkingsverbanden, zodat het democratisch gehalte gewaarborgd is. D66 wil voorkomen dat gemeenten tegen elkaar uitgespeeld worden. Samenwerking moet voor iedereen ‘lonen’ maar het democratische gehalte van besluiten baart zorgen. De besluitvorming over dit soort samenwerkingsonderwerpen moet volgens D66 veel transparanter dan nu het geval is, voor de inwoners, maar ook voor de gemeenteraad zelf. De voorzichtig ingezette regionale samenwerking tussen de Rivierenlandse gemeenteraden, met de ondersteuning van de griffiers kring, is een stap in de goede richting.

De plannen van D66 in dit programma zijn van invloed op de financiën van de gemeente. Denk daarbij aan een proactief beleid voor de energietransitie, een proactief (flankerend) beleid op het terrein van (hoog)waterveiligheid en een streven naar een voor de inwoners toegankelijk bestuursbeleid, gebaseerd op nieuwe IT-toepassingen. Voor de wegen- en het groenbeheerplannen zijn echter al vele miljoenen uit de algemene reserves gehaald. Ook de jeugdzorg en in iets mindere mate de WMO doen een aanslag op de gemeentelijke financiën. Onduidelijk is nog in hoeverre het Rijk dit in de toekomst gaat compenseren. Versobering op het sociaal domein en op belangrijke voorzieningen willen we echt zien te voorkomen.
D66 wil dat we verantwoord omgaan met de publieke middelen, die mede door de inwoners worden opgebracht. Dat vraag om een gedegen en financieel evenwichtig financieel beleid. Dat vraagt ook om een goede bewaking van de financiën, zeker ook bij risicovolle onderwerpen en projecten. De noodzaak van een rekenkamer die de organisatie scherp houdt is voor ons overduidelijk en dient zo spoedig mogelijk te worden gerealiseerd. Een proactief geïnformeerde gemeenteraad is daar bij een basisvoorwaarde: beter te vaak dan niet of te laat geïnformeerd. Een tijdige bijsturing vanuit de gemeenteraad moet mogelijk zijn.