Het sociaal-liberalisme en de jeugd van tegenwoordig

Opgroeien en studeren tijdens een pandemie, de façade van sociale media, en een onzekere toekomst vanwege klimaatverandering en groeiende economische ongelijkheid. Wie de samenleving van morgen wil vormgeven, praat met de jongeren van vandaag.
Wat betekent het sociaal-liberalisme voor jongeren en toekomstige generaties? Hoe kunnen we samen met jongeren werken aan sociale verandering? En op welke manier kunnen we ervoor zorgen dat de democratie structureel de belangen van jongeren beter vertegenwoordigt? Daarover gingen we in gesprek tijdens het Academieweekend.

Programma

Johannes Visser is correspondent Onderwijs bij De Correspondent. Hij studeerde Nederlands aan de UvA, schreef voor het literair-satirische studentenblad Propria Cures en gaf Nederlands op een middelbare school in Zaandam. We spreken met hem andere over zijn nieuwe publicatie “Is het voor een cijfer?”.

Lonneke van den Berg is postdoctoraal onderzoeker aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). Ze verkent de weg naar volwassenheid en de rol van onzekere arbeidsposities voor het welzijn en de leefsituatie van jongvolwassenen. Op het Academieweekend spreekt ze samen met Mariëtte Lusse over ‘Kinderarmoede en economische ongelijkheid’. 
 
Sarah de Lange is hoogleraar Politiek Pluralisme aan de Universiteit van Amsterdam. In die functie bestudeert ze onder meer maatschappelijke tegenstellingen, politieke tegenstellingen en de impact van extremistische en populistische partijen op de democratie. Op het Academieweekend spreekt ze samen met Kimberley Snijders over jonge mensen en de democratie in de workshop ‘Democratie zonder jongeren?’.  
 
Afke Groen is directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Ze schrijft onder meer over het functioneren van politieke partijen in de democratie en over de toekomst van de Europese Unie. Op het academieweekend geeft ze een introductie in het sociaal-liberalisme.
 
Dion Huidekooper is voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging en lid van verschillende commissies bij de SER. Hij komt onder meer op voor de positie van jongeren en toekomstige generaties in besluitvorming over het klimaat. Op het Academieweekend gaat hij daarover in gesprek.
 
Mariëtte Lusse is lector Samenwerken met ouders en Kinderarmoede aan de Hogeschool Rotterdam. Vanuit die functie zet ze zich onder meer in voor een betere omgang met armoede voor kinderen in kwetsbare gezinnen. Ze geeft leiding aan een onderzoeksprogramma dat wetenschap, beleid en praktijk rond kinderarmoede verbindt. Op het Academieweekend spreekt ze samen met Lonneke van den Berg over ‘Kinderarmoede en economische ongelijkheid’. 
 
Stijn Sieckelink is lector Youth Spot aan de Hogeschool van Amsterdam. Vanuit die functie maakt hij zich hard voor het belang van sterk jongerenwerk in een vitale samenleving. Hij adviseert overheden in binnen- en buitenland. Op het Academiweekend spreekt hij met de deelnemers over het thema ‘Opgroeien in Nederland’. 
 
Kimberley Snijders is voorzitter van de Nationale Jeugdraad en van het SER Jongerenplatform. Ze vindt het belangrijker dan ooit dat jongeren meebeslissen over beleid en maakt zich hard voor jongerenparticipatie. Op het Academieweekend spreekt ze samen met Sarah de Lange over jonge mensen en de democratie in de workshop ‘Democratie zonder jongeren?’.  

Ook gaan we in gesprek met wetenschappers, experts en jongeren zelf over de jeugdzorg en het onderwijs. 

Sociaal-liberalisme en het kapitalisme
Toenemende inflatie, een overspannen arbeids- en woningmarkt, een gas- en klimaatcrisis: structurele economische problemen die vragen om nieuw economisch denken. Biedt het kapitalisme wel een oplossing voor de huidige crises? Hoe zou een nieuwe sociaal-liberale economie er uit zien? Tijdens het Academieweekend 2022 duiken we in het thema ‘Sociaal-liberalisme en het kapitalisme’.

Programma

Afke Groen is directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Eerder werkte ze als wetenschappelijk medewerker voor de Van Mierlo Stichting. Daarvoor was ze promovenda en docent aan de Universiteit Maastricht en het Duitsland Instituut Amsterdam, waar ze haar proefschrift over informele, transnationale contacten tussen nationale partijen in de EU afrondde. Op het academieweekend geeft ze een introductie in het sociaal-liberalisme.

Merijn Oudenampsen is socioloog en politicoloog en postdoctoraal onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel. Samen met Bram Mellink schreef hij het boek ‘Neoliberalisme. Een Nederlandse geschiedenis’. Tijdens het Academieweekend zal hij aan de hand van dit boek met deelnemers in gesprek gaan.

Bram Mellink is universitair docent Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Utrecht. Samen met Merijn Oudenampsen schreef hij het boek ‘Neoliberalisme. Een Nederlandse geschiedenis’. Tijdens het Academieweekend zal hij aan de hand van dit boek met deelnemers in gesprek gaan.

Anne Kingma is econoom en beleidsmedewerker bij het Ministerie van Financiën. Zij schrijft opiniestukken en papers over belastingtransparantie, de genderkloof op de arbeidsmarkt en onderwijs met als rode draad de positie van vrouwen. Zij schreef onder andere het stuk ‘Genderkloof schaadt de Nederlandse economie’ in het vakblad voor economen ESB.

Mark van Ostaijen is bestuurssocioloog en universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Daarnaast is hij directeur bij het Centre Governance of Migration and Diversity, en schrijft hij regelmatig over thema’s rondom emancipatie en de arbeidsmarkt, waaronder het stuk in de Groene Amsterdammer ‘Hoe emancipatie juist zorgt voor uitsluiting’.
 
Willem Schramade is Universitair Docent Corporate Finance bij de Erasmus School of Economics. Daarnaaast zit hij in de adviesraad van Triodos en is hij oprichter, adviseur en onderzoeker bij de Sustainable Finance Factory. Hij schreef het boek ‘Duurzaam Kapitalisme. Een andere kijk op waarde’.  Tijdens het Academieweekend neemt hij deel aan een panelgesprek over duurzaam kapitalisme.
 
Vera Vrijmoeth is onderzoeker bij de FNV naar de rol van kapitaal in de economie. Daarvoor was zij onderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam en het Duitsland Instituut. In juni 2022 schreef zij een opiniestuk in de Volkskrant getiteld ‘Zet de aandeelhouder in bedrijven op zijn plaats: eerst komt de samenleving’. Tijdens het Academieweekend neemt zij deel aan een panelgesprek over democratisering van het bedrijfsleven.
  
Yara al Salman is universitair docent in de ethiek en politieke filosofie aan de Universiteit Utrecht. Zij doet onderzoek naar de politieke filosofie van eigendom, de zogeheten ‘commons’, democratie en vrijheid en dominatie. In 2022 promoveerde zij op alternatieven voor staats- en privaat eigendom. Tijdens het Academieweekend neemt zij deel aan een panelgesprek over democratisering van het bedrijfsleven.
 
Caelesta Braun is hoogleraar Public Governance en Civil Society aan de Universiteit Leiden, en expert op het gebied van belangenbehartiging, publieke besluitvorming en toezicht. Tijdens het Academieweekend neemt zij deel aan een panelgesprek over geld en politieke macht.

Bart Frijns is hoogleraar Finance en decaan van de faculteit Managementwetenschappen aan de Open Universiteit. Als expert op het gebied van financiële geletterdheid zal hij deelnemen aan een panelgesprek over de toekomst van ons financiële systeem.

Willeke Slingerland is lector Weerbare Democratie bij de Hogeschool Saxion. Zij is expert op het vlak van netwerkcorruptie, en auteur van het boek ‘Network Corruption: When Social Capital Becomes Corrupted’. Tijdens het academieweekend zal zij deelnemen aan een panelgesprek over geld en politieke macht.

Het Academieweekend 2021 stond in het teken van sociaal-liberalisme en de democratische rechtsstaat. Academici en politici gingen met onze deelnemers in gesprek over de grote vragen: Waarom is de democratische rechtsstaat zo’n onlosmakelijk onderdeel van het sociaal-liberale gedachtegoed? Staat de democratische rechtsstaat inderdaad onder druk? Functioneren macht en tegenmacht nog naar behoren? Kan de burger er nog op vertrouwen dat diens rechten beschermd zijn?

Programma

Nienke Venema is directeur-bestuurder van Stichting Democratie en Media. Daarnaast is ze co-host bij de podcast Radio Rechtsstaat. Hierin probeert ze de luisteraar ervan te overtuigen dat de rechtsstaat iedereen aangaat. Op het academieweekend zal ze een introductie in de democratische rechtsstaat geven.

Prof. dr. Frank Hendriks is hoogleraar vergelijkende bestuurskunde en onderzoeksdirecteur aan Tilburg University. Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op de kwaliteit, het functioneren, en het transformeren van het democratisch bestuur. Op het academieweekend zal hij met Eva van Vugt in gesprek gaan over directe en representatieve democratie.

Dr. Eva van Vugt is universitair docent aan de Universiteit Utrecht. Onlangs promoveerde ze aan Tilburg University op de veranderingen in betekenis van artikel 50 Grondwet – het artikel over volksvertegenwoordiging – tussen 1813 en 1983. Op het academieweekend zal ze met Frank Hendriks in gesprek gaan over directe en representatieve democratie.

Dr. Afke Groen is directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Eerder werkte ze als promovenda en docent aan de Universiteit Maastricht en het Duitsland Instituut Amsterdam, waar ze haar proefschrift over informele, transnationale contacten tussen nationale partijen in de EU afrondde. Op het academieweekend geeft ze een workshop over de EU en de democratische rechtsstaat.

Mr. dr. Reijer Passchier is universitair docent Staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich onder andere op het effect van digitalisering op de rechtsstaat. Begin dit jaar kwam zijn boek Artificiële intelligentie en de rechtsstaat uit, over verschuivende overheidsmacht, Big Tech en de noodzaak van constitutioneel onderhoud. Zijn bijdrage op het academieweekend zal inzoomen op het spanningsveld tussen Big Tech en de democratische rechtsstaat.

Prof. dr. Sarah de Lange is hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Haar huidige onderzoek richt zich op generatieverschillen in determinanten van partijkeuze. Op het academieweekend zal ze het bestaansrecht van politieke partijen binnen de democratische rechtsstaat uitdiepen.

Joost Sneller is sinds oktober 2017 Tweede Kamerlid namens D66. Democratische vernieuwing is een van zijn portefeuilles in de Kamer. Op het academieweekend zal hij met de deelnemers in gesprek gaan over de toekomst van de democratische rechtsstaat.

Coen Brummer was directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Van zijn hand verscheen in 2019 het essay Wat is sociaal-liberalisme? Hij was onder meer mede-samensteller van de boeken De canon van het sociaal-liberalisme en Naar en nieuw kabinet van sociale rechtvaardigheid. Brummer is tevens verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij een proefschrift schrijft over minister van Binnenlandse Zaken en Tweede Kamerlid Samuel van Houten. Op het academieweekend verzorgt hij een cursus sociaal-liberalisme.

Op zaterdag 21 november organiseert de Mr. Hans van Mierlo Stichting de eerste virtuele Academiedag. Het thema van deze dag is ‘Sociaal-liberalisme in een tijdperk van Big Data’. Hierover gaan we praten, discussiëren en nadenken met als hoofdvraag: Wat is ons sociaal-liberale antwoord op de ontwikkelingen rondom ‘Big Data’?

Big Data en sociaal-liberalisme
We leven in een tijd van ‘Big Data’, profiling & algoritmes. Maar komen onze individuele vrijheden hierdoor niet onder druk te staan? Zijn we eigenlijk nog wel vrij als een computer kan berekenen wat wij willen? En wie is eigenlijk de baas over onze gegevens? Tijdens de Academiedag zullen er sessies worden georganiseerd. Deze zullen onder andere gaan over de verhouding tussen het individu en Big Data, over wat lokale overheden met Big Data moeten en kunnen doen en over wat Big Data kunnen betekenen in de gezondheidszorg.
Vanwege de recenste Corona-maatregelen is het uiteraard onmogelijk gebleken dit evenement in fysieke vorm door te laten gaan.

Om die reden houden we dit jaar ons Academieweekend gedurende 1 dag over Zoom. De Zoom-link is al naar de deelnemers gestuurd.

Programma
Peter-Paul Verbeek is universiteitshoogleraar Filosofie van Mens en Techniek aan Universiteit Twente. Zijn onderzoek richt zich onder andere op de relaties tussen mens, technologie en samenleving en op filosofische analyse en ethische reflectie met betrekking op technologische innovaties. Op de academiedag zal Verbeek dieper ingaan op de ethiek omtrent ‘Big Data’ en algoritmes.

Marlies van Eck is consultant op het gebied van Artificiële Intelligentie, digitalisering en bestuursrecht bij Hooghiemstra & Partners.  Hiernaast heeft ze aan Universiteit Tilburg onderzoek gedaan over de consequenties van computerbesluiten van de overheid op de rechtsbescherming van burgers. Op onze academiedag komt ze spreken over het gebruik van algoritmes door de overheid en de consequenties hiervan.

Mirko Schäfer is universitair hoofddocent voor nieuwe media en digitale cultuur en medeoprichter van de Utrecht Data School. Zijn onderzoek focust zich op de sociopolitieke impact van nieuwe (media) technologieën en de participatiecultuur.  Op de Academiedag spreekt Schäfer onder andere over de achterliggende waardes bij de inzet van algoritmes.

Moderator
Laura de Vries is Wetenschappelijk Medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting en heeft eerder Social and Organisational Psychology en Philosophy of Psychology gestudeerd aan de Universiteit Leiden. Voor de Van Mierlo Stichting doet zij onderzoek naar het gebruik van algoritmes door (lokale) overheden, en onlangs kwam haar publicatie Algoritmes en Lokale Overheden: Kansen voor Iedereen? uit.

Op zoek naar inhoudelijke verdieping en intellectuele uitdaging? Kom naar het Van Mierlo Academie Weekend van de Mr. Hans van Mierlo Stichting op zaterdag 24 en zondag 25 november 2018.

Dit najaar krijgen deelnemers de kans om zich twee dagen te verdiepen in het sociaal-liberalisme ,via inspirerende workshops en lezingen van onder andere Europa correspondent van The Economist Matthew Steinglass, hoogleraar Moderne Politieke Geschiedenis prof. dr. Annelien de Dijn, Filosoof Tim Meijers, Rechtsfilosoof en auteur van het bekroonde boek “Weerbare Democratie” Bastiaan Rijpkema en… een mystery guest.

In het prachtige Kontakt der Kontinenten-hotel in Soesterberg worden de deelnemers meegenomen langs de grondslagen en geschiedenis van het sociaal-liberalisme, en de toepassingen van dit gedachtegoed op actuele, internationale vraagstukken zoals migratie en internationale veiligheid.

Programma
Bastiaan Rijpkema is rechtsfilosoof aan de Universiteit van Leiden. Recentelijk schreef hij het boek Weerbare Democratie: De Grenzen van Tolerantie, dat werd bekroond met de prinsjesboekenprijs.Op het academie weekend zal Rijpkema de inzichten uit het boek delen tijdens een workshop.

Matt Steinglass is de Europa correspondent van The Economist. Met eerdere plaatsingen als redacteur in Centraal- en Oost-Europa, maar ook in Amerika en Zuid-Oost Azië is hij op de hoogte van Europese actualiteiten en pijnpunten, maar weet hij deze ook te linken aan bredere internationale politiek. Op 24 en 25 november zal hij de lezing Europa: open toekomst? geven.

Annelien de Dijn is professor moderne politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. In het verleden had ze aanstellingen bij onder meer Cambridge University en Columbia University. Haar primaire interesse ligt bij de geschiedenis van vrijheidsdenken en de Verlichting. Op het academie weekend deelt De Dijn haar kennis in het college Over Vrijheid. 

Tim Meijers geeft les aan het Institute for Philosophy, Universiteit Leiden. In 2016 verdedigde hij zijn doctoraal scriptie over egalitaire theorieën van rechtvaardigheid en hun betekenis voor demografisch beleid. In Soesterberg geeft hij een workshop over Persoonlijke verantwoordelijkheid, pech en liberale theorie van rechtvaardigheid.

Marthe Hesselmans is senior wetenschappelijk medewerker bij de Van Mierlo Stichting. Haar promotieonderzoek richtte zich op etnische diversiteit in het huidige Zuid-Afrika. Deze interesse in diversiteit heeft ze doorgezet in de publicatie Van Nieuwkomer naar Nederlander voor de VMS, waarover ze in Kontakt der Kontinenten een workshop zal geven.

Coen Brummer is directeur van de Van Mierlo Stichting. Hij studeerde politieke geschiedenis en filosofie van de natuurwetenschappen en schrijft op het moment zijn proefschrift over staatsman Samuel van Houten. Op de Van Mierlo Academie geeft hij een Crash Course Sociaal-Liberalisme.