Schuyer – Worden we steeds dommer?

Lees hier het pdf van dit artikel. Toen ik begin jaren zestig een colloquium doctum in het vak Latijn moest doen, was de vermeende schrikbarende achteruitgang van het onderwijs in Nederland evenals nu een actueel thema. De docent had er aardigheid in om zijn studenten eenvoudige Latijnse teksten voor te leggen die de achteruitgang van het onderwijs tijdens de Romeinse tijd als thema hadden. Als dat op waarheid berustte, zo betoogde hij, was het een wonder dat wij nu nog geen analfabeet waren. Het was een les die je voor je hele leven oplettend maakte voor betogen die de achteruitgang van wat dan ook tot onderwerp hadden. Maar al te vaak wordt iets een crisis genoemd omdat het anders gaat dan hoe het vroeger ging. Het is echter objectief te meten dat de taalvaardigheid in de moedertaal tenminste schriftelijk zienderogen achteruit gaat. En dat is ernstig omdat denken en communiceren via de taal verloopt. Over minister-president Gerbrandy gaat het verhaal dat hij bij zijn eerste ontmoeting tijdens de Tweede Wereldoorlog met Churchill diens kamer binnenliep en met uitgestoken hand zei: ‘Goodbye, mister Churchill!’, waarop Churchill antwoordde dat hij nog nooit zo’n korte ontmoeting had meegemaakt. Dat zal onze huidige minister-president niet gauw gebeuren. Blijft het onderwijs inderdaad in gebreke? En worden we steeds dommer met zijn allen? Bij de discussie over de economische crises wordt gesteld dat we teruggaan naar een welvaartspeil van 1997. Als dit al waar is, illustreert het slechts dat de weg vooruit altijd hortend en stotend verloopt. De wording van de Europese Unie is als de Processie van Echternach, drie stappen naar voren, twee naar achteren, voorwaarts mars. Het ontwikkelingspeil van de gehele Europese bevolking is enorm toegenomen sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat stemt hoopvol en geeft mogelijkheden tot verdergaande democratisering, ook al zal dat proces niet vanzelf gaan en gemakkelijk zijn. De mensen die nu gepensioneerd zijn, leerden op school dat er drie of maximaal vier miljard mensen op deze aarde woonden. Dit jaar is de zeven miljard bereikt en binnen twintig jaar is te verwachten dat er negen miljard mensen op deze aardbol rondlopen. Het is die verandering tezamen met de geweldige technologische ontwikkeling die iedereen laat kennisnemen van het gehele wereldgebeuren dat werkelijk tot ingrijpende veranderingen leidt. Daarmee leren omgaan, is de uitdaging van deze tijd. Ook de politiek zal daar een antwoord op moeten vinden. Onlangs stond de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland stil bij het gegeven dat het eerste e-mailverkeer in Nederland pas 25 jaar oud is en de registratie van .nl-domeinnamen slechts 15 jaar bestaat. Bij die gelegenheid memoreerde prof. Herman Pleij dat op de markt in Brussel in 1453 plotseling onrust ontstond toen bekend werd dat Constantinopel gevallen was en veroverd door Mohammed II. Die val was inderdaad een realiteit maar het gebeurde al in 1451! Nu heeft iedereen met een smartphone en internet al kennis van de voorbereiding die tot zo’n val zou leiden. En iedereen die zich op de digitale snelweg begeeft is in staat die kennis tot zich te nemen. Met dank aan het onderwijs en met dank aan de toegenomen geletterdheid van ons allen.   Eddy Schuyer   Heeft dit artikel uw interesse gewekt? Klik hier voor meer info en abonnementen. -- Dit artikel verscheen in idee nr. 1 2012: Crisis, en is te vinden bij de onderwerpen vooruitgang en onderwijs.