Schaamte

Lees hier het pdf van dit artikel. Door Johan Fretz Ik schaam me wel eens. Wanneer ik de Marqt met een Q binnenloop bijvoorbeeld om voor een godsvermogen ‘puur’ en ‘eerlijk’ eten te kopen. Waarom ik me dan schaam? Ik vermoed omdat ik er stiekem liever niet mee geconfronteerd word dat ik, zoon van twee ouders met een uitkering, inmiddels onmiskenbaar tot een elite behoor. Want denk maar niet dat mijn ouders het vroeger in hun hoofd haalden om een pak melk te kopen van vier euro of twee slavinken van een tientje. Van veertien piek aten we soms een week. Maar misschien is het nog iets anders….. Misschien schaam ik me als ik daar rondloop tussen alle hipsters en Zomergasten-kijkende wereldverbeteraars, ook wel voor hoe wij daar als kinderen in de snoepwinkel ronddwalen in onze mooie kleren met onze idealen in duurzame linnen boodschappentassen. Dan zie ik twee jongens met van die ironische krulsnorren bij de kazen staan en zegt een van hen: “Dat is echt een mad sicke geitenkaas” en dan schaam ik me dus. Voor die gasten, maar ook voor mezelf. Als ik de teksten op de muur lees in de trant van: samen kunnen we het, kiezen voor echt eten. Dan denk ik: is dit nu onze strijd? We hebben onszelf met succes wijsgemaakt dat we al activisten zijn door de kwaadaardige mainstream de rug toe te keren. Weg met de bio-industrie, weg met de multinationals, dichtbij huis kiezen wij weer voor echt en puur. Maar ja, eigenlijk komt het er dan toch vooral op neer dat we van onze progressieve centjes hele lekkere linzensoep en worst staan te kopen voor ons eigen plezier. Dat we het met een beetje creatief beredeneren ‘hedendaags activisme’ kunnen noemen is mooi meegenomen. Maar meer ook niet. Tenminste niet als we eerlijk zijn. Dan lijkt hedendaags activisme net iets te veel op (als idealisme verpakt) hedonisme. Mijn ouders gingen in elk geval nog de straten op. En ja, we weten inmiddels ook wel dat dat ook niet alles oploste, maar er ging in elk geval een zekere onvoorwaardelijkheid vanuit. Soms heb ik wel eens heimwee naar die tijd, een tijd die ik zelf niet heb beleefd. Ik stel me veel voor bij die demonstraties waarbij een heel volk met grootse gebaren een daadwerkelijke stem vormde, een factor van macht, meeblerend met Bob Dylan: ‘the times they are a’changing’. Maar ik romantiseer die vervlogen dagen natuurlijk ook teveel. Want dat is wat ik doe. Met mijn romantische wereldblik, het liefst zou ik met mijn meisje als Lennon en Yoko in een hotelbed liggen vrijen, dagenlang, een liefdesmarathon, make love not war. En ik geloof ook niet dat geschreeuw en woede de oplossing bieden. Ik pleit vaak en graag genoeg voor een fluisterrevolte. Dat de hooivorken en fakkels worden ingeruild voor het nastreven van concrete verandering dichtbij huis. Mensen die in buurt en stad weer gemeenschappen smeden, kleine ondernemers die buiten het grootbedrijf om op een veel minder winst gedreven manier met hun producten bezig zijn. In de krant prees ik, na eerdere biologische-supermarkt-twijfels de Marqt met een Q al eens, alsmede de wereld van de Triodos-leus: klein is het nieuwe groot. Dat we weer eigenaarschap nemen over de wereld om ons heen, stapsgewijs vanaf de grond. En vaak genoeg denk ik ook: misschien zijn we zo wel veel effectiever dan onze ouders, met hun leuzen en protesten. Maar soms zie ik het opeens helemaal anders. Als een raket in MH17 vliegt of als het Midden-Oosten weer eens brandt, als ver weg en dichtbij dromen, haast terloops, uiteenspatten. Dan denk ik: er is toch echt veel meer voor nodig om de wereld te veranderen dan een dorpscommunity te beginnen of een biologische makreel te kopen. En dan schaam ik me opeens weer. Dat ik niet bozer ben. Dat ik blijkbaar liever tussen de Halloumi-kaas en het Speltbrood over een betere wereld dagdroom, dan de hooivorken en fakkels van zolder te pakken en de straat op te gaan voor een portie ouderwetse actie.   Johan Fretz is schrijver en cabaretier.   Heeft dit artikel uw interesse gewekt? Klik hier voor meer info en abonnementen. - - Dit artikel verscheen in idee nr. 4 2014: Hedendaags activisme, en is te vinden bij het onderwerp activisme.