Ground Hog Day

Lees hier het pdf van dit artikel. Door Johan Fretz In de legendarische campagnespot uit 1967 loopt de jonge Hans van Mierlo door de straten. ‘We waren ongerust. Over de politieke situatie in ons land. Over de verwarring en de ondoorzichtigheid.’ 2014: we zijn nog altijd ongerust. Of: alweer ongerust. Maar dat we ongerust zijn, daarover bestaat nauwelijks twijfel. Over de politieke situatie in ons land, op ons continent. Over de verwarring en de ondoorzichtigheid. Hebben we ons dan nauwelijks bewogen of is het proces van vooruitgang nu eenmaal zoiets als de film Ground Hog Day, waarin Bil Murray eindeloos ontwaakt op dezelfde dag? ‘Als er vandaag verkiezingen zouden zijn, dan…’ hoor ik Maurice de Hond zeggen en ik denk alleen maar: hou alsjeblieft je mond Maurice, er zijn vandaag geen verkiezingen, ga weg met je peilingen! Maar aan de andere kant zit Maurice natuurlijk niet ver van de waarheid. Elke dag verkiezingsdag: het scheelt weinig meer. En natuurlijk, verkiezingen zijn het feest van de democratie, maar hoeveel feestjes kan een mens aan? Je bent amper bekomen van de kater, of je staat alweer rillend in het stemhok. Het laatste kabinet dat de rit uitzat was Paars I (1994-1998). Hoe had ik toen kunnen weten dat het zo bijzonder was dat regeringsleiders het vier jaar met elkaar uithouden? Ik was negen toen Kok, Van Mierlo en Dijkstal op het bordes stonden en dertien toen Paars II een feit werd. Het waren de booming nineties, de jaren negentig waarin de bomen nog tot aan de hemel groeiden. Dennis Bergkamp maakte die wonderschone 2-1 tegen Argentinië, Wim Kok zat op de iets met Tony Blair, de koffer van de staatskas puilde uit, Gerrit Zalm had jaar in jaar uit een chronische glimlach op zjn gezicht, Clarence Seedorf nam nog penalty’s en Henny Huisman liet elke zaterdagavond de woorden ‘Surprise, surprise’ rijmen op ‘de verrassing bracht u zomaar van de wise’. Nederland was gelukkig en welvarend en het zou allemaal alleen nog beter worden. Daarna gingen we vijf keer naar de stembus in tien jaar en dan heb ik het alleen nog maar over landelijke verkiezingen. Ook het ‘feest der democratie’ lijkt te zijn meegesleurd in de hypecultuur. Vandaag nog op het schild, morgen naar de slacht. En waar politici voornamelijk spreken over de noodzaak van vertrouwen, lijkt er ook nog een ander hoognodig element uit onze democratie verdwenen: geduld. Toch gloort er genoeg hoop, merk ik als ik generatiegenoten spreek. Al bijna twee jaar reis ik nu door de theaters met een cabaretvoorstelling die gaat over een premierschap in 2025 dat meer een droom is dan een plan, meer een theatraal pleidooi voor meer verbeeldingskracht dan een werkelijke ambitie. Het is een voorstelling over een zoektocht: ‘ik heb wel idealen, maar ik heb nog geen idee’, zeg ik aan het begin. Waar begin je? En hoe blijf je zuiver op de weg van droom tot daad? Ik spreek na afloop van de show altijd de mensen in de foyer en merk dat bij veel generatiegenoten wel degelijk de wil en bereidheid let om de komende decennia actief onderdeel te zijn van het proces van vooruitgang. Misschien niet verwonderlijk. Met ons rammelt er voor het eerst in decennia weer een generatie aan de poorten die weer werkelijk iets te verliezen heet. Een mooi vertrekpunt voor een nodige zoektocht. Ik ben gevraagd om hier het komende jaar, in navolging van mijn gewaardeerde collega Pieter Derks, mijn gedachten met jullie te delen. Dat zal ik met groot genoegen doen. Soms vanuit humor, soms vanuit verwondering, maar in elk geval vanuit die oprechte zoektocht.   Johan Fretz is schrijver en cabaretier.   Heeft dit artikel uw interesse gewekt? Klik hier voor meer info en abonnementen. – – Dit artikel verscheen in idee nr. 1 2014: Lang leve de democratie!, en is te vinden bij het onderwerp Nederlandse politiek.