Europa in een veranderende wereld
Zowel de Europese Unie zelf, als de context waarbinnen zij moet opereren, is de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Intern zien we nieuwe conflicten tussen noord en zuid over de economie; tussen oost en west over - onder meer - migratie, rechtsstaat en de positie ten opzichte van Rusland. Meerdere landen zien een opkomst van rechts-populistische regeringen die ook het debat binnen de Europese instituties doen veranderen. Extern zien we verschuivingen in het internationaal krachtenveld van China, Rusland en de Verenigde Staten. Ondertussen staat Europa voor enorme, wereldwijde kwesties, niet in de laatste plaats waar het gaat om klimaatverandering, migratie, sociale rechtvaardigheid en digitalisering.
Tegen deze achtergrond lijkt het niet meer dan logisch dat de nieuwe, ambitieuze Europese Commissie van Ursula von der Leyen een conferentie over de toekomst van Europa wil organiseren, met Duitsland en Frankrijk in de driver’s seat. Vanaf het voorjaar van 2020 zal het gaan over de toekomstige koers van de EU. Welke prioriteiten moet de Europese Unie nastreven? En hoe zien de democratische processes en instituties van de Europese Unie er in de toekomst uit?
Toch is het juist nu onduidelijk waar het liberale centrum in de Europese Unie eigenlijk staat. Voor de Europese verkiezingen van 2019 doopten de liberale fractie in het Europees Parlement en de Europese liberale partij zichzelf om tot Renew Europe, na een alliantie met de partij van de Franse president Macron. Maar een duidelijke, sociaal-liberale richting voor een inhoudelijk discussie over de Europese Unie bleef, vooralsnog, uit. En vooral tijdens Europese verkiezingen verzandt het debat over Europa en de Europese Unie zelfs in een bijna kinderlijk ‘welles / nietes’. Ben je niet voor ons, dan ben je tegen ons.
In het project ‘Europa in een veranderende wereld’ vatten we de koe bij de horens. Wat zou de visie van sociaal-liberalen op dit nieuwe Europa moeten zijn? En welke nieuwe ideeën voor de toekomst van de Europese Unie kunnen we putten uit de sociaal-liberale filosofie?
- In een eerste deel van het project zetten we een ‘probleemschets’ uiteen. Wat zijn de prangende vragen in de Europese Unie? We richten ons specifiek op het thema van democratische controle en inrichting;
- In een tweede deel doen we een drietal deelonderzoeken, waarin we inhoudelijke prioriteiten voor de Europese Unie verbinden met sociaal-liberale ideeën over de democratische invulling daarvan. Eén deelonderzoek zal gaan over het Europees defensiebeleid, op de twee andere deelonderzoeken zitten we nog te broeden.
- In een derde deel nemen we de stand van zaken op en maken we een vertaling naar de politiek. Welke visie kunnen sociaal-liberale partijen uitdragen over Europa? En hoe kunnen ze die zelf in de praktijk toepassen?