D66 debat

Lees hier het pdf van dit artikel. Vanaf haar oprichting pleit D66 consequent voor een krachtig democratisch bestuur, als waarborg voor onze individuele vrijheid. Als macht verschuift van nationaal niveau naar lokaal (en Europees) niveau, dan moet de democratische controle op die macht dus mee verschuiven. Maar in hoeverre gebeurt dit? Betekent deze machtsverschuiving een langzame uitholling van onze democratie? Door Mark Snijder

Verschuiving van de macht naar lokaal/Europees niveau gaat NIET ten koste van de democratie want juist op nationaal niveau werkt de democratie niet goed

Alle deelnemers aan de discussie menen dat verschuiving van de macht niet per definitie ten koste gaat van de democratie. “De combinatie van een kleine democratische unie (gemeente) en een grote (Europa) is het meest effectief ”, stelt een musicus. “Voorwaarden zijn wel dat de trias politica en de scheiding tussen kerk of ideologie en staat worden gehandhaafd.” Een copywriter vindt dat juist het lokale niveau is ingericht voor een goed werkende democratie: “Alle democratische structuren zijn aanwezig: vrije verkiezingen, transparantie en media. Dat er nu geen interesse is van de bevolking is niet erg; dat verandert wel als de belangen groter worden.” De meeste deelnemers zijn wel kritisch over de kwaliteit van de democratische controle op zowel lokaal als Europees niveau. “Een probleem is dat door het wegvallen van de lokale pers de informatievoorziening gebrekkig is”, stelt een oud-regiovoorzitter. “Een meer transparante informatievoorziening over wat het lokale bestuur doet en wat volksvertegenwoordigers besluiten, in de vorm van gestandaardiseerde open data, is hier gewenst. Het bestuur wordt dan meetbaar. Het is goed om die standaarden dan weer Europees vast te leggen. Zo wordt het lokale bestuur op Europees niveau vergelijkbaar, en kunnen burgers in heel Europa hun lokale situatie met elkaar vergelijken.” Een lokale Friese politicus weet uit ervaring dat het verdwijnen van lokale pers geen probleem hoeft te zijn. “Het gat dat ontstaat als de lokale pers wegvalt, wordt weer gevuld door nieuwe media, bijvoorbeeld in de vorm van lokale internetkranten.” Ook op Europees niveau moet de democratische controle volgens de meeste deelnemers verbeterd worden. Er wordt gesproken over een “directere band tussen Europese partijen en hun Europese kiezers”. Iemand anders vindt “de rol van de Raad van Ministers vreemd en ondoorzichtig”. Een ondernemer en lijsttrekker voor de Provinciale Statenverkiezingen noemt in dit verband de belastingheffing. “Als bij Europese en lokale instellingen meer taken en meer macht komen te liggen, zouden we dan ook meer belastingheffing op die niveaus moeten leggen? Daarmee groeit immers de betrokkenheid en zal verantwoording worden afgelegd over besteding van de middelen. Dat is logischer dan belastingheffing op een ‘tussenniveau’, dat zou fungeren als doorgeefluik met beduidend minder beslissingsbevoegdheden.” Een aantal deelnemers aan de discussie wees op de democratische tekortkomingen op nationaal niveau. Overheveling van macht naar andere niveaus kan de democratische controle daarom juist versterken. Zo vindt een onderzoeker dat het belang van de nationale politiek overschat wordt. “De stelling gaat er impliciet vanuit dat de nationale politiek meer democratische legitimiteit heeft dan de lokale en Europese politiek. Deze veronderstelling is problematisch.” Hij stelt dat de nationale politiek “de balk in het eigen oog niet ziet door te wijzen op de tekortkomingen van lokale en Europese politiek. Met democratie heeft de regeringsvorm in Nederland niet veel te maken.” Ook een lokale fractievoorzitter, en oud-kandidaat voor het Europees Parlement, wijst op de gebreken op nationaal niveau. “De overeenkomst tussen Europa en de gemeenteraad is dat het nog om de inhoud gaat. Hoe anders is het in Den Haag. Het samenspel tussen media en politiek heeft in Den Haag ongezonde vormen aangenomen. Het is daar waar de uitholling van de democratie plaatsvindt. Waar politici niet of nauwelijks verantwoordelijkheid willen nemen om moeilijke beslissingen te nemen. Waar mediapresentatie belangrijker is dan inhoud, en waar kiezers niet meer weten wat ze wel en niet kunnen geloven.” Hij richt zich daarom juist op het lokale niveau en het Europese niveau. “Daar laat ik de democratie volop haar werk doen.”   Mark Snijder is redacteur van idee.   Heeft dit artikel uw interesse gewekt? Klik hier voor meer info en abonnementen. - - Dit artikel verscheen in idee nr. 5 2014: Lokaal aan de macht, en is te vinden bij de onderwerpen debat, decentralisatie en democratie.