De democratie is geen vaststaand gegeven. Juist de laatste tijd wordt steeds duidelijker dat zij aan verandering onderhevig is en geschaaf en gesleutel vereist, wil zij blijven voortbestaan. Uiteindelijk is de democratie afhankelijk van de overtuiging van haar inwoners, van een gedeeld geloof dat het bestel werkt en het algemeen belang wordt gediend.
2017 was voor de democratie een bewogen jaar, waarin belangrijke democratische waarden als een onafhankelijke pers, een op objectieve feiten gebaseerde besluitvorming en een scheiding van de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht zelfs binnen gevestigde democratieën onder druk kwamen. Maar ook minder drastische ontwikkelingen geven de indruk dat er werk aan de winkel is, willen we onze democratie gezond en weerbaar houden. Termen zoals
alternative facts, fake news en
filter-bubbles zijn algemeen gebruik geworden, een zorgwekkende indicator wat betreft de omvang van het probleem.
In dit nummer van
idee, tot stand gekomen in samenwerking met D66 Internationaal, zullen vooral de actuele uitdagingen voor de democratie in kaart worden gebracht, en wordt nagegaan hoe zij ervoor staat. UvA-docent Tjitske Akkerman buigt zich over de
relatie tussen populisme en democratie: wat verstaan we precies onder populisme en hoe verhoudt het populisme zich tot een democratie? Hoogleraar aan de Universiteit van Tel Aviv Carlo Strenger doet
een oproep om politieke correctheid af te schaffen, en het te vervangen met wat hij noemt ‘beschaafde minachting’ – juist ter verdediging van de democratische rechtsstaat zonder in de val van het nationalisme te trappen. Johan Christensen, Anchrit Wille en Mark Bovens
duiden de ‘diplomademocratie’ en opmars van experts, terwijl de nieuwe directeur van de Van Mierlo Stichting, Coen Brummer,
in gesprek is gegaan met Michael Ignatieff, huidig rector Central European University te Boedapest, over de rol van de intellectueel in een democratie onder druk.
Verder gooit Mark Sanders een
knuppel in het hoenderhok met een pleidooi voor het afschaffen van intellectueel eigendom, legt Tália Cliteur de kinderklassieker
Koning van Katoren onder de sociaal-liberale loep en duidt Hidde Boersma de fundamentele keuze die gemaakt moet worden ten aanzien van
duurzame landbouw.