Column Salima Belhaj

Power and cake to the people!

Ik wil het met u hebben over taart. Nee, ik ga hier geen recepten uitwisselen. Maar net als bij baksels gaat het in de politiek na verkiezingen, onderhandelingen en formeren – zeg maar het wegen en kneden van de ingrediënten en het daadwerkelijke bakken in de oven – vooral over verdelen. In dit geval, over de verdeling van de macht: de vraag wat macht is en aan wie deze toebehoort. 

We hebben te maken met grote versplintering van politieke partijen in combinatie met veel maatschappelijke opgaven. Het is goed om de politiek-ideologische aardverschuiving juist te gebruiken voor nieuwe inzichten over en reflecties op het eigen handelen. Ik beschouw deze tijd dan ook als positief.

De recente (her)verdeling van de zetels in de Tweede Kamer roept de vraag op wat de gevolgen hiervan zijn voor de verdeling van de macht. Aan ons kiezers is immers beloofd dat de Tweede Kamer meer macht en invloed krijgt. Belangrijk is dan wel dat dit niet betekent ‘meer macht voor de meerderheid’, maar juist meer macht voor mensen die een minderheid vormen. Dus niet de taart anders verdelen, kleiner maken en in meer porties snijden, maar zorgen dat er genoeg is voor iedereen. Meer bakken dus. 

Dat zou mooi zijn: meer taart voor meer mensen! Als dat zou lukken, dan wacht ons een interessante, politiek turbulente tijd die in potentie een voedingsbodem biedt voor discussies over macht en nieuwe radicale ideeën.

Om die discussie af te trappen: we zijn participatie als het wondermiddel gaan zien voor meer betrokkenheid. En toch is dit vaak slechts een instrument om besluiten te legitimeren die al genomen zijn, in plaats van een vorm van inspraak die ruimte biedt aan ideeën en meningen die nooit ergens een plek krijgen – en daarmee meer mensen macht en invloed geeft. Ook het zogeheten Right to Challenge is een prachtig idee: de mogelijkheid voor een groep mensen om taken van gemeenten over te nemen als ze denken dat het anders, beter en slimmer kan. Over herverdeling van macht gesproken. Maar dit vraagt van politici en ambtenaren om mensen daarin te ondersteunen met middelen en menskracht zodat ze hun ideeen tot uitvoering kunnen brengen. En niet: eigen ideeën voorleggen aan burgers tijdens een participatiebijeenkomst die in wezen vooral voor de vorm dient. 

Deze turbulente tijd kan een belangrijke revival vormen voor vooral politieke partijen die zich vanaf dag één bezighielden met de vraag aan wie de macht toekomt. Het idee dat er alleen bij verkiezingen iets te verdelen valt voor politieke partijen en hun vertegenwoordigers, is immers achterhaald. 

Daarnaast moeten we de kansen voor herverdeling van macht dichtbij zoeken. Waar kunt u iets afstaan van uw macht aan mensen die nog nooit taart hebben gegeten? Zit u in een bestuur, heeft u een besluitvormende positie in een bedrijf? Vraagt u zich dan eens af: kan ik besluitvorming elders in het bedrijf neerleggen, in plaats van medewerkers alleen te raadplegen? 
Als het ons lukt om in deze tijd overal de verdeling van macht te bevragen, dan beloof ik dat ik op een volgend partijcongres taarten zal bakken voor u allen.