Feiten & cijfers – Medische ethiek

Dit artikel bevat grafieken en tabellen. Lees het pdf om de tabellen te bekijken. Begin van het leven: Abortus Op 27 februari 1971 wordt in het Mildred Huis te Arnhem de eerste (publiek gemaakte) abortus provocatus gepleegd in Nederland. Dat eerste jaar worden er meteen 1,500 abortussen uitgevoerd, allemaal gedoogd door justitie. Tien jaar later, in 1981, wordt abortus gelegaliseerd door de Wet Afbreking Zwangerschap, welke in 1984 in werking treedt. Sindsdien laten ieder jaar zo’n 28,000 vrouwen hun zwangerschap afbreken in Nederland – een cijfer dat gedurende de afgelopen 40 jaar niet zo heel veel veranderd is. Ongeveer 80% van de vrouwen die een abortus laat plegen is minder dan acht weken zwanger – de absolute grens voor een abortus ligt op 24 weken. De leeftijdsgroep met het hoogste abortuspercentage ligt tussen de 20 en 24. De afgelopen jaren is het aantal abortussen onder tienermeisjes gedaald in Nederland, evenals het aantal geboorten – aantonend dat er minder tienerzwangerschappen voorkomen. De herkomst van de vrouwen maakt een groot verschil: zo ligt het abortuspercentage onder Antilliaanse of Arubaanse vrouwen (eerste of tweede generatie in Nederland) zeven maal zo hoog als bij autochtone Nederlandse vrouwen – tegenover een even hoog geboortecijfer. Begin van het leven: IVF  In-Vitro Fertilisatie (IVF) is de techniek waarbij bevruchting buiten de baarmoeder plaatsvindt, en de embryo’s vervolgens in de baarmoeder worden geplaatst. De bevruchting vindt plaats in een reageerbuisje, vandaar de term “reageerbuisbaby”. De eerste baby die via deze methode werd geboren was Louise Brown in 1978. Sindsdien zijn er wereldwijd meer dan vier miljoen kinderen via IVF geboren. In Nederland is ongeveer 2% van de baby’s verwekt via IVF. Bij meerlingen is dat bijna 25%. De reden hiervoor is dat er vaak meerdere embryo’s worden teruggeplaatst in de baarmoeder. De kans om zwanger te raken bij een afzonderlijke IVF-behandeling is zo’n 20%. Uiteindelijk is de kans op zwangerschap bij een IVF-traject (zo’n drie tot vjif behandelingen) 45%. IVF-baby’s worden gemiddeld vijf dagen vroeger en 90 gram lichter geboren dan ‘normale’ baby’s. De kans op aangeboren afwijkingen is even groot. Voordat een arts een IVF-behandeling toezegt, wordt gekeken naar de slagingskans door medische tests te doen. Zo kan een vrouw van 38 ‘te oud’ zijn, maar een vrouw van 41 (doorgaans de grens) nog niet. De verzekering dekt de kosten tot drie behandelingen – zo’n € 3000 per behandeling. Het nieuwe kabinet wil dit terugbrengen naar één behandeling. Midden van het leven: Orgaandonatie Maar liefst 1300 mensen stonden op 1 januari 2011 op de wachtlijst om een orgaan te ontvangen. In 2010 overleden 135 mensen terwijl ze op de wachtlijst stonden. In Nederland staan er 5,5 miljoen mensen in het donorregister, waarvan 3,1 miljoen hebben aangegeven donor te zijn en 2,4 miljoen willen het niet of laten het over aan nabestaanden. De criteria voor een orgaantransplantatie zijn een overeenkomende bloedgroep en weefseltype, grootte van het orgaan (bij hart, longen, en lever) en de medische urgentie. Orgaanhandel is in Nederland verboden – in tegenstelling tot een paar andere landen. In China zijn gevallen bekend waar bij geëxecuteerde gevangenen organen worden geoogst zonder toestemming van nabestaanden of de mensen zelf, en in de Filippijnen werd orgaanhandel pas in 2008 bij wet verboden. In Iran betaalt de overheid zo’n € 850 euro aan iemand die een nier afstaat, met een jaar lang ziektekostenverzekering erbij en soms zelfs een baan. Ook kunnen de ontvangers de donoren een bedrag betalen. Er is daar dan ook geen wachtlijst voor niertransplantaties.  Midden van het leven: Stamcelonderzoek Stamcelonderzoek en –transplantatie is een vrij nieuw terrein in de wetenschap waarbij wordt getracht gezonde cellen te kweken bij mensen via stamcellen. Deze stamcellen zijn in staat om zich te differentiëren; ofwel ze kunnen op zo’n manier groeien dat ze in een bepaald type cel veranderen. De stamcellen die worden gebruikt bij onderzoek zijn vaak afkomstig van de embryo’s die worden gekweekt tijdens IVF (met toestemming van de ouders). Voor sommige mensen is dit bezwaarlijk; het gebruiken van menselijke embryo’s en het kweken hiervan voor wetenschappelijk onderzoek. De EU steunt stamcelonderzoek met 250 miljoen euro van 2007 tot 2013 (met instemming van Nederland), maar wel met de kanttekening dat het geld niet direct mag worden gebruikt voor het “produceren van menselijke embryo’s”. Alle lidstaten waren het hiermee eens, maar binnen eigen landsgrenzen mag het alsnog verboden worden. Vooral Duitsland was een felle tegenstander. Uit onderzoek is gebleken dat maar 9% van alle EU-burgers in alle gevallen tegen stamcelonderzoek zijn, terwijl 59% het toelaatbaar vond mits het aan strenge eisen voldeed. Eind van het leven: Euthanasie en hulp bij zelfdoding Euthanasie en hulp bij zelfdoding zijn sinds 2002 niet meer strafbaar, mits aan een aantal strenge zorgvuldigheidseisen is voldaan. Na iedere euthanasie dient een zogeheten Regionale Toetsingscommissie Euthanasie te beoordelen of aan deze eisen is voldaan. In 2009 kregen deze commissies gezamenlijk 2636 meldingen, waarvan het in 156 gevallen hulp bij zelfdoding betrof in 37 gevallen een combinatie van zowel euthanasie als hulp bij zelfdoding. In 9 van de gevallen (0,3%) werd bevonden dat de arts niet aan de zorgvuldigheidseisen had voldaan. In Europa is, behalve in Luxemburg, Nederland, Zwitserland en België, euthanasie bij wet verboden. Uit een peiling van Maurice de Hond (in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde) geeft 71% van de ondervraagden aan dat zij van mening zijn dat elk mens recht heeft op zelfbeschikking, ook bij het beëindigen van zijn leven. In dezelfde peiling kwam ook naar voren dat van de geënquêteerde D66-stemmers 94% het zich voor kon stellen dat gezonde oude mensen hun leven als voltooid zouden kunnen beschouwen, tegenover 37% van de CDA-stemmers.   Heeft dit artikel uw interesse gewekt? Klik hier voor meer info en abonnementen. -- Dit artikel verscheen in idee nr. 2: Medische ethiek en is te vinden bij het onderwerp feiten en cijfers.