Pragmatisme in de praktijk

Historische canon (1977)Daarom D'66 (De Bezige Bij, Amsterdam 1967) was één van de eerste omvangrijkere publicaties van de partij. Het boekje bevatte vijf hoofdstukken over de uitgangspunten van D66 en het politiek programma voor de aankomende verkiezingen. Eén van die uitgangspunten is altijd het pragmatisme geweest. Door Daniël Boomsma Auteur Hans Gruijters (één van de partijoprichters en daarvoor VVD'er) beschreef wat hij daaronder verstond in het vijfde hoofdstuk: Doelmatigheid als grondslag, of het pragmatisme in de praktijk. De ideologische benadering van de politiek leidt tot verstarring, opent hij. De confessionele partijen, met name de KVP, waren bij uitstek een product van die benadering, maar ook PvdA en VVD konden (en kunnen) er wat van. Ideologie is politieke gemakzucht, zegt Gruijters. Het is een vraagstuk afdoen met een platgereden verwijzing naar een abstract ideaal. Bovendien zag Gruijters dat het vaak een dekmantel is voor een ander streven: macht. De ideologie houdt de aanhang in het gareel, en vergemakkelijkt (en misvormt) zo het politieke bedrijf. Natuurlijk, macht hoort bij de politiek. Maar het is een middel, en geen doel op zichzelf. Lood om oud ijzer Tegelijkertijd zegt Gruijters terecht dat het omgekeerde ook waar is: bij een partij zonder ideeën en principes, waar er ''niets overblijft dan de politieke organisatie zelf en de leiders van die organisatie met het programma 'alle kanten uit kunnen', ontstaat een politieke situatie, waarin hun alles 'lood om oud ijzer' is, behalve de macht''. Daarom kan een partij niet zonder principes en het pragmatisme was, en is, daar voor D66 één van. Pragmatisme betekent geen gefixeerd maatschappijbeeld hebben. Het betekent zaken complex maken, geen genoegen nemen met voorgekauwde antwoorden, maar de gegeven politieke realiteit en bestaande maatschappelijke ontwikkelingen en problemen als uitgangspunt nemen. Voor Gruijters was het ook een afrekenen met de schimmengevechten tussen politieke ideeën uit een ver verleden. Afrekenen met de schijnzekerheid van de oude politiek dus. Lees hier het hoofdstuk van Gruijters uit Daarom D'66.