Woord vooraf: De groei, voorbij

Vijftig jaar geleden bracht de Club van Rome haar rapport Grenzen aan de groei uit. Dit rapport beschreef hoe ongebreidelde groei al snel tegen de geologische en ecologische grenzen van onze planeet zou oplopen: grondstoffen zouden uitgeput raken en onze leefomgeving dodelijk vervuild.

Dit rapport sloeg destijds in als een bom, ook bij D66. Zoals u in het interview met Jan Terlouw en klimaatjournalist Jaap Tielbeke kunt lezen, vormde het rapport een belangrijke inspiratie voor de verkiezingsslogan van (toen nog) D’66: eerlijk delen in een schoon land, en vormde het een sterke beweegreden voor de progressieve samenwerking tussen D’66, PvdA en PPR, met het tussen die drie partijen gedeelde verkiezingsprogramma getiteld Keerpunt ’72.

Anno 2022 is de vraag: hebben we iets geleerd van dit rapport? De voortekenen zijn niet gunstig, zegt econometrist Gaya Herrington. In plaats van onze groei te beperken of te verduurzamen, lijkt het wel alsof de mensheid sinds de jaren zeventig de grenzen van de groei alleen maar verder is gaan oprekken.

De vraag dringt zich op: wat kúnnen we doen om binnen die grenzen van de groei te blijven? Veelgehoorde oplossingsrichtingen in het publieke debat nu zijn groene groei (waarbij de economie blijft groeien, maar nu duurzaam), postgroei (waarbij economische groei en grondstoffenverbruik ontkoppeld worden) en ontgroeien (het accepteren van krimp). Veel denkers in dit nummer, onder wie Joyeeta Gupta en Winne van Woerden samen met Sophie Bloemen, pleiten voor ontgroeien of postgroei, omdat ze niet zien hoe groei binnen het huidige systeem groen kan zijn. En de ethische kaders die Marc Davidson aanreikt, verduidelijken dat herverdelingsvraagstukken moeilijker worden, naarmate de metaforische koek van planetaire bronnen niet meer groter wordt, maar alleen maar kleiner.

Moeilijker, maar niet onmogelijk. Want er zijn ook sprankjes hoop. Zo berichtte onderzoeksinstituut The Global Carbon Budget in haar jaarlijkse rapport dat hoewel de wereldwijde uitstoot van CO₂ helaas nog stijgt, die stijging wel afneemt. The Economist liet met die data zien dat het met name EU-landen lukte om mínder CO₂ uit te stoten maar toch te groeien. Groene groei door technologische innovatie kán dus. Het gaat niet vanzelf, en het gaat vergezeld van belangrijke mitsen en maren, zoals die waar Laura de Vries voor waarschuwt. Maar het kán. Laten we nu dan, vijftig jaar na Grenzen aan de groei, eindelijk kiezen voor hoop en elke kans die er ligt, ook écht grijpen. Let’s go and do great things.

Tot slot iets over ons: de Mr. Hans van Mierlo Stichting (VMS) en Idee. Vijftig jaar geleden werd het wetenschappelijk bureau van D66 opgericht, en ter ere hiervan leest u een korte geschiedenis van het bureau. En sinds kort heeft de VMS een nieuwe directeur: uw voormalige hoofdredacteur Afke Groen. Allen die betrokken zijn bij Idee danken haar voor de diepgravende nummers die onder haar leiding het licht zagen, en wensen haar veel geluk en wijsheid in haar nieuwe opdracht. Go and do great things!