Op eigen kracht
in Oisterwijk

Dit artikel is eerder verschenen in Democraat
Tekst: Frans Dijkstra

D66 heeft zichzelf hervonden in het Brabantse Oisterwijk. Jarenlang moesten D66-kiezers bij gemeentelijke verkiezingen genoegen nemen met PRO, een samenklontering van D66, PvdA en GroenLinks. Nu een gemeentelijke herindeling nieuwe verkiezingen nodig maakt, gaat D66 weer op eigen kracht de strijd aan.

Ook de campagne moet opnieuw worden uitgevonden. In coronatijd is lijfelijke aanprijzing van de partij langs deuren en op markten uitgesloten. “We zetten vooral in op sociale media, op Facebook en Instagram. We hebben ook een pand dichtbij het centrum als campagnewinkel ingericht, waar we maximaal drie kiezers tegelijkertijd kunnen ontvangen”, vertelt Jan van Ginneken (28), een van de lijsttrekkers van D66 in Oisterwijk. De student bestuurskunde is al sinds 2014 raadslid in Haaren, de gemeente die nu is gevierendeeld: het dorp Haaren gaat naar de gemeente Oisterwijk; Helvoirt naar Vught; Esch naar Boxtel en Biezenmortel komt bij Tilburg. Van Ginneken is daardoor inwoner van Oisterwijk geworden. Dat hij daar niet voor D66 zou kunnen uitkomen, stoorde hem. Ook zijn collega-lijsttrekker Sharon Kroon-Peters (45), teammanager personeel en organisatie bij de gemeente Tilburg, miste het sociaal-liberale geluid in de raad van Oisterwijk. “Ik herkende D66 niet in de samenwerking met PvdA en GroenLinks. D66 zat sinds 2006 niet meer in de raad.”

Het voorstel om na vijftien jaar uit de linkse samenwerking te stappen, begin dit jaar, was omstreden. Enkele D66-leden waren er mordicus op tegen. De afdeling beleeft er nog altijd de naweeën van. Uiteindelijk stemden 13 leden vóór en 6 tegen. Bij de vaststelling van de kandidatenlijst moesten die de zaal verlaten, ook al hebben ze bij landelijke beslissingen nog altijd stemrecht. Een krachtige voorvechter van een zelfstandig D66 op het stembiljet is Toon van Mierlo (82), de jongere broer van D66-oprichter en partijleider Hans van Mierlo. In Oisterwijk is hij een invloedrijk lid, met bovendien politieke ervaring in een andere gemeenteraad en in D66-besturen. “Ik ben dolgelukkig met een herboren D66”, zegt hij. “Voor Oisterwijk kan een onafhankelijk opererend D66 belangrijk zijn. Met één telefoontje hebben we contact met onze fractie in Brussel, Den Bosch of Den Haag. En kunnen we dingen regelen. Laat dat al die lokale partijen maar eens proberen.”

Want Oisterwijk kampt met problemen die alleen met hulp van de provincie, de regering en de Europese Unie kunnen worden opgelost. Het grote tekort aan woningen voor starters bijvoorbeeld, een probleem dat nauw samenhangt met het grote aantal varkensboeren in de omgeving. Die produceren een overmaat aan stikstof schaden de rijke natuurgebieden in de omgeving. “Lokale partijen kunnen dat ook erg vinden, maar ze zitten met hun handen in het haar doordat ze geen contacten hebben met andere bestuurslagen”, zegt Van Mierlo. De lokale boeren zullen wellicht minder enthousiast zijn over D66. Maar lijsttrekker Van Ginneken denkt dat dat zal meevallen. “Ik verwacht veel van een volwassen gesprek. Zij weten ook wel dat hun stikstof een groot probleem is, maar ze zitten klem. Ze moeten meer produceren omdat ze worden afgeknepen door de supermarkten. Als we het hele probleem kunnen bespreken, komen we verder.”

Het zware treinverkeer bij Oisterwijk is een ander probleem dat een grensoverschrijdende oplossing behoeft. Een brand in de locomotief van een giftrein in september heeft de gemeente weer wakker gemaakt. “Er is twee jaar geleden een raadsbreed akkoord gesloten. Iedereen behalve de VVD heeft dat ondertekend. Het verlamt de democratie, want democratie is de macht van de meerderheid met inachtneming van de minderheid”, zegt Van Ginneken. “Macht en tegenmacht zijn belangrijke zaken in onze democratie. Daarnaast zie je dat de onduidelijkheid voor de inwoners alleen maar groter wordt. Binnen het Oisterwijks stelsel moeten wethouders op zoek naar meerderheden. Dit werkt vertragend en is ook uiterst onduidelijk, want wie maakt nu welke beslissing? Inwoners moeten nu van standpunt tot standpunt nagaan wie er voor en wie er tegen was.” Daarnaast zorgt een raadsbreed akkoord voor afgevlakte principes; het is een beetje van alles wat, vindt Van Ginneken. “We zijn het er toch allemaal wel over eens dat het gat in de weg gemaakt moet worden, dat de WMO goed geregeld moet zijn en dat de financiën niet de pan uit mogen rijzen. Maar de echt vooruitstrevende standpunten worden weggemoffeld. Bijvoorbeeld onze inzet om de regelingen rondom de participatiewet te veranderen of voor een natuurbeschermingszone rondom de natuurgebieden. Wij als D66 willen vooral weer luisteren naar de ervaringen van de inwoners.”

Electoraal lijkt de eigen koers van D66 aan te slaan in Oisterwijk. Het ledental is gestegen van dertig naar bijna vijftig. “Daar kunnen ons voordeel mee doen in de campagne via sociale media”, zegt Van Ginneken. “Bij landelijke verkiezingen scoort D66 zo’n tien procent van de stemmen. Als we dat nu weer halen, dan krijgen we twee tot drie zetels in een raad van 23 leden – wat we sinds de jaren negentig niet meer hebben gehad.” De groei van het ledental is volgens Kroon-Peters nu al een ‘Kaag-effect’. “Mijn tandarts wordt ook lid”, zegt ze. Dat succes is opmerkelijk, want de enige tegenkandidaat van Sigrid Kaag als landelijk lijsttrekker was Ton Visser, afkomstig uit Oisterwijk. Hij is nu nummer 6 op de kandidatenlijst van D66 Oisterwijk.