Visie, durf en systeemverandering

Voorzitter,

Ik begin graag met een gedicht, van het duo Strijkplankpoezie, Alex Panhuizen en Bjorn Blom:

In mijn bovenkamer.
Ik vaar al zo
lang op deze koers
dat het voelt als thuis.
Het is helemaal
prima zo, het hoeft niet anders.

Anders hoeft het niet.

Bjorn en Alex schrijven dit voor en over mannen die niet praten over hun gevoel. Maar het is voor mij ook van toepassing op onze gemeente. Luisterend naar inwoners – voor en tegen plannen, luidkeelse onvrede versus stille ambitie – zien wij ook die botsing, tussen het bekende en het nieuwe, tussen hoop en vrees.
 
Deze zomer is dat door ons samengevat:
Wie wil dat het goede blijft,
moet durven te veranderen.
 
Met die missie hebben wij nu meer leden dan ooit. En een enthousiast team dat de komende jaren actief en enthousiast een echt D66-geluid laat horen in onze dorpen en deze raadzaal.

Het is niet alleen toekomstmuziek. De afgelopen 3,5 jaar stapelen de resultaten zich op. We behouden het goede, door het net anders te doen.

Zo staat in drie dorpen een bibliotheek; openen we binnenkort een Sportcomplex met uniek kindcentrum; heel veel woningen erbij, ook voor jongeren; heeft de gemeente een stevige recreatievisie. Zijn bomen over een week voor het eerst in het bestaan van onze gemeente goed beschermd; worden overal groenstroken aangelegd met ruimte voor vogels, vlinders en bijen; staan hier de eerste deelfietsen; is er meer aandacht voor veilige fietsroutes naar school; doen we jeugdzorg weer deels zelf om kinderen vroeg, snel en goed te kunnen helpen; zijn mentaal welzijn en jezelf kunnen zijn centraal onderdeel geworden van ons beleid en de Maatschappelijke Agenda; geven de participatiewijzer en het Denk Mee-platform inwoners een stem; en zijn grote stappen gezet in de transparantie van ons werk in de raad, zodat politiek meer en meer voor en door inwoners kan worden.
 
Het zijn resultaten waar wij trots zijn. En het is echt teamwork: van bevlogen ambtenaren en maatschappelijk partners, een raad die ergens voor durft te staan, ondernemers die dromen, verenigingen die opkomen voor voorzieningen in hun dorp, en vrijwilligers die above and beyond gaan. Aan allen dus een groot compliment.

Die gemeenschapszin, dat onderdeel zijn van een groter geheel
en het gezamenlijk verhaal, maakt Kaag en Braassem, Kaag en Braassem.
 
Laten we daar zuinig op zijn. De samenleving verhardt de afgelopen jaren. Social media en populisten zien in maatschappelijke zorgen en onvrede dankbare voedingsbodem voor het ophitsen van inwoners. Zij leven van strijd. Zij voeden gevaarlijk wij-zij denken. Aan feiten, wetenschap en rede wordt getornd; alles ten dienste van de hoogmis van emotie. Slaagt dat, dan kost dat ons onze democratie, ons goed bestuur en ons oog voor elkaar.
 
Onze gemeente is daar niet immuun voor. Dat moeten we voor zijn. Laten we dat op 2 manieren doen.

Allereerst door glashelder te normeren wat een acceptabel meningsverschil is- en wat ondermijning is.
 
Dus geen rapporten feitenvrij aanvallen, Geen feitenvrije claims, ook niet over willekeur en corruptie. Het vraagt ook van ons, college en het communicatieteam van de gemeente om actief weerwoord te bieden aan haat, uitsluiting en tegenstelling. In woord en daad. Met de juiste feiten en een overtuigend verhaal. Fysiek en online.
 
Zo leveren we onze eigen kleine bijdrage aan het behoud van maatschappelijke ruimte.

Om zichtbaar jezelf te kunnen zijn.
Om je thuis te voelen waar je thuis bent.
Om je uit te spreken over wat goed voelt.

En ten tweede, we moeten doorbraken leveren op al die onderwerpen waar terecht grote maatschappelijke zorgen zijn. Als een probleem onoverkomelijk lijkt, de oplossing eindeloos complex of ver weg lijkt, dan snappen we dat je vatbaar bent voor algoritmes en populisten die je vatten in een radicaliseringsfuik. Door te luisteren en te leveren nemen we dat weg, en nog mooier: we bouwen aan een toekomst waarin we fijn samenleven.
 
Betaalbaar wonen in eigen dorp?
Het kan wel.
 
Voorzieningen als winkels, dorpshuizen, zorg en OV in de buurt?
Het kan wel.
 
Een duurzame toekomst?
Het kan wel.
 
Een gemeente die in alles helpt gezond te zijn?
Het kan wel.
 
Het enige wat dat vraagt is visie, durf en een flinke portie systeemverandering.
 
En ja, deels zijn dat vergezichten, voor een nieuwe raad, en voor verenigingen, ondernemers en inwoners om mee aan te slag te gaan. Maar ook wij 21, hier in deze zaal, kunnen er een stap voor zetten. Door richting te geven aan hoe het college het komende jaar haar werk afrondt en plannen klaarzet voor haar en onze opvolgers.

Ik begin bij Wonen. De aangepaste plannen voor Braassemerland laten zien dat het ondenkbare soms opeens denkbaar wordt. Weinigen hadden 2 jaar geleden durven dromen dat we van villawijk naar groen en betaalbaar wonen zouden gaan met maatschappelijke voorzieningen.
 
Dat was mede mogelijk omdat de gemeente zelf aan tafel zit. Het roept bij ons de vraag op: moet ons grondbeleid niet nog actiever? Nu onze woningbouwcorporaties al fuserend de gemeente ontstijgen, en particuliere initiatieven toch vooral villa’s, dure appartementen of net te kleine studio’s bouwen. Dan komt de vraag op: Moeten wij niet in dat gat springen met een gemeentelijk woningbouwbedrijf? Er zijn enkele gemeenten die dat nog hebben. Zo haal je minstens 1 commerciële schakel uit de keten. Dat kan kosten schelen.
Typisch iets om nu te onderzoeken, en een nieuw college een goede start te gunnen.

Dan kom ik bij onze Omgeving. De lucht die we elke dag inademen. Veel minder schoon dan je zou willen. De straten en paden waar we wandelen, fietsen, rijden. Daar missen we groen en gemak. Niet alleen wij, ook bijen en vlinders. Het water in onze dorpen. Dat mooi glinstert, maar vol ongewenste stoffen zit. Het klimaat. Dat ons steeds extremer weer oplevert. Onze bodem Met op menig plek verontreiniging en uitputting. Onze afvalstromen.Deels landend op straat. Deels verbrand in plaats van gerecycled tot grondstof.
 
Inwoners verwachten een oplossing. Voor zichzelf, voor een kwetsbare naaste, voor de toekomst van hun kinderen.
 
We toetsen tegenwoordig plannen op duurzaamheid. En zetten stappen op klimaatadaptatie. Maar we zetten planetaire grenzen nog niet op 1. Dat moet wel gaan gebeuren. De kosten en gevolgen van nu boven onze stand leven komen later namelijk dubbel en dwars terug. In geld – maar zeker ook in gezondheidsverlies.
 
Een eerste goede stap is een toekomsttoets op elk voorstel. Levert dit later negatieve effecten op? En zo ja, zijn er alternatieven die wel perspectief bieden?

Als derde: preventie, zorg en welzijn. Jongeren in jeugdzorg. Mentale problemen. Onveilige thuissituaties. Obesitas. Anorexia. Verslaving. Ik noem maar wat thema’s waarvan het direct duidelijk is: Het moet anders. Gelukkig kan het ook anders.
 
Door als gemeente te waarderen wat van waarde is. Niet verbieden, wel een gezonde keuze makkelijker maken. Dat vraagt wel om gemeentelijk normeren van wat we ruimtelijk en beleidsmatig toestaan. Dat mag niet altijd van landelijke regels, maar soms wel. Zo mogen we geen tabakswinkels verbieden, maar wel voorkomen dat geitenhouderijen zich hier vestigen. We kunnen niet de ratrace van het kapitalisme en social media stoppen, wel met een rijke schooldag, IKC’s en goede speeltuinen van jongs af aan sporten en bewegen motiveren. We kunnen niet op elke keuze toezien, wel emotieregulatie aanleren en prestatiedruk verminderen
 
Laten we de resterende collegeperiode dus gebruiken om in beeld te brengen waar de ambitie van preventieve gezondheid nog niet ondersteund wordt door beleid, regel en uitvoering. Dan hebben we een schitterende actielijst om de komende jaren stap voor stap te werken aan een gezond en sociaal-liberaal Kaag en Braassem.

Voorzitter,

Daarmee rond ik mijn bijdrage af. De oproep van D66 moge duidelijk zijn: toon visie en durf het anders te doen. Behoud vraagt om verandering. Het kan wel.