Waarom legt het Rijk onveilige zoutwinning niet stil, totdat Nouryon een adequate veiligheidscultuur heeft?

Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft op 27 augustus 2019 een brief van 24 juli aan Nouryon Salt gepubliceerd. D66 Enschede is enorm geschrokken van deze brief. SodM kan geen adequate veiligheidscultuur ontdekken bij de zoutwinning van Nouryon in Hengelo, Enschede en elders. [1] Dit kan nadelige gevolgen hebben voor mens & milieu in Enschede. Daarom vraagt D66-raadslid Vic van Dijk aan het college van burgemeester en wethouders van Enschede:

1. Waarom legt het Rijk de onveilige zoutwinning van Nouryon niet stil, totdat Nouryon een adequate veiligheidscultuur heeft?

De Rijksoverheid stopt andere bedrijven wel

Wanneer een elektrische bolderkar onveilig blijkt, haalt de Rijksoverheid deze van de weg. Wanneer je onveilig autorijdt, maakt de Rijksoverheid je rijbewijs ongeldig. Wanneer eieren onveilig blijken, haalt de Rijksoverheid de vervuilde eieren uit de schappen. Nu overtreedt Nouryon volgens SodM artikel 33 van de Mijnbouwwet. Dan is het stilleggen van deze mijnbouw toch een logische reactie?

Nouryon zegt zelf niet te werken als dit niet veilig kan

Voorafgaand aan een bezoek aan de zoutproductielocatie van Nouryon (destijds nog AkzoNobel) in Hengelo bekeek raadslid Van Dijk de verplichte veiligheidsinstructievideo. De boodschap van de zoutwinner aan alle medewerkers en bezoekers was heel ferm en duidelijk: je werkt veilig, of je werkt niet. D66 Enschede is het hier volmondig mee eens. Nouryon moet veilig werken, en nu dit volgens SodM niet het geval is, werkt Nouryon maar even niet.

2. Is het college dit met D66 eens en is het college bereid dit te bespreken met de Rijksoverheid, lokale overheden en Nouryon Salt? En wil het college dit formeel onderstrepen met een handhavingsverzoek aan SodM?

Is het college nog wel positief over Nouryon?

In eerdere brieven aan de raad (van 7-11-2018, 4-3-201928-3-2019, 9-7-2019 en 2-9-2019) was het college positief over de ontwikkelingen bij Nouryon ten aanzien van de veiligheid voor mens & milieu.

3. Hoe kijkt het college nu, met dit snoeiharde oordeel van SodM in de hand, naar de ontwikkelingen? Wanneer had het college kennis van dit oordeel van de toezichthouder en heeft het college de beschikking over de onderliggende inspectierapporten van SodM?

Een veiliger alternatief voor diesel

Nouryon gebruikt diesel als hulpstof bij de zoutwinning. Diesel is schadelijk voor het milieu wanneer het vrijkomt. Dit is gebeurd bij lekkages. Daarom zoekt Nouryon naar een alternatief voor diesel als mijnbouwhulpstof.

4. Nouryon zegt in “de nabije toekomst” een toepasbaar alternatief voor diesel te kunnen aangeven. Hoeveel maanden bedoelt Nouryon en vindt het college dit snel genoeg? Temeer daar een alternatief voor diesel — mits dat voor de totale toepassing in de zoutwinning veiliger is — kan bijdragen aan een veiligere zoutwinning.

REACH speelt toch een rol bij de gasolieopslag Marssteden

Het college heeft in een memo van 28 maart 2019 op vragen van raadslid Van Dijk aangegeven dat de discussie omtrent REACH en diesel geen rol zou spelen in de opslag van gasolie (zeg maar diesel). In augustus heeft onderzoeksjournalist Mira Sys voor Follow the Money vakkundig alle aspecten van de gasolieopslag onder de Marssteden opgeschreven. Volgens Follow the Money kijken SodM en RIVM nu toch wel samen of de dieselopslag voldoet aan de REACH-wetgeving.

5. Komt het college nu terug op genoemde memo uit maart? Wanneer verwacht het college uitsluitsel over de wettigheid van de gasolieopslag onder de Marssteden?

Ziet het college nu wel onaanvaardbare risico’s bij gasolieopslag?

Net als de gemeente vindt D66 Enschede tot nog toe de risico’s van de gasolieopslag in zoutcavernes onder de Marssteden aanvaardbaar. Maar zowel hoogleraar Civiele Techniek en Geowetenschappen Timo Heimovaara van de TU Delft als negen auteurs van een wetenschappelijk artikel die werkzaam waren bij Deltares, TNO en AkzoNobel geven aan dat het effect van menselijk handelen op de veiligheid heel groot is.

6. Verandert voor het college de risico-inschatting van de gasolieopslag door het gebrek aan veiligheidscultuur dat SodM nu bij Nouryon constateert?

Nota bene: D66 Enschede gaat er vanuit dat SodM in de brief met het woord “Hengelo” in feite de vestiging van Nouryon in Hengelo bedoelt. Daaronder vallen dan ook de werken zoals leidingen en boorputten van Nouryon in omliggende gemeenten zoals Enschede.

Vic van Dijk
Gemeenteraadslid Enschede (D66)

[1] De geconstateerde tekortkomingen zijn samengevat [in de brief van SodM, VD]:

  • Onvoldoende voortgang en transparantie in de aanpak van het abandonneren van cavernes in Heiligerlee en Hengelo.
  • Nog te vaak een reactieve, soms zelfs calculerende houding ten opzichte van het borgen van de veiligheid.
  • Nog onvoldoende beheersing van de veiligheids- en milieurisico’s door een gebrek aan adequate zorg- en beheerssystemen bij de aanleg, onderhoud en afsluiting van putten.
  • Te reactieve houding en te weinig aandacht voor de integriteit van de actieve, niet-actieve en verlaten putten.