Algemene Beschouwingen D66

Voorzitter, geachte aanwezigen,
Vanavond behandelen we als gemeenteraad de begroting voor 2026. Dit jaar is dat een stuk spannender dan in de afgelopen jaren. Vanwege de grote investeringen in de onderwijshuisvesting de komende jaren, zullen we keuzes moeten maken.
Laten we eerst even vanuit het grote perspectief kijken:

Bloemendaal staat er goed voor. We kunnen tegen een stootje en we kunnen een zeer ambitieus programma aan, ten behoeve van de grote opgave om de onderwijshuisvesting op orde te krijgen. 
Wij zijn optimistisch over de toekomst, maar kijken niet onverdeeld gelukkig terug naar de afgelopen maanden.

Het vertrek van wethouder Gamri en het vertrek van de PvdA uit de coalitie hebben wij, D66, als pijnlijk ervaren. We zijn dan ook erg blij dat het CDA bereid is gevonden om zitting te nemen in het college en dat onze collega Tine van Heerikhuize de uitdaging heeft aangenomen om de stoel van raadslid te verruilen voor die van een stoel in het college. Wij hebben er veel vertrouwen in dat het nu weer complete college, met veel elan en succes de lopende raadsperiode zal voltooien.

Onderwijshuisvesting
Behalve dat wij vinden dat met een solide coalitie de bestuurbaarheid van de gemeente in ieder geval gedurende deze raadsperiode geen gevaar loopt, zijn wij nog meer te spreken over het feit dat college en raad zich breed willen inzetten voor de onderwijshuisvesting. Natuurlijk zullen de discussies over het Integrale Huisvestingsplan voor het onderwijs (het IHP), die de komende maanden zullen worden gevoerd, nog wel het nodige stof doen opwaaien. Maar wij zijn ervan overtuigd dat de uitkomst van die discussies positief zal zijn en dat de scholen en de leerlingen in Bloemendaal kunnen rekenen op een moderne, duurzame en comfortabele huisvesting.
Behalve de bekende thema’s als wonen en de opvang van vluchtelingen is onderwijshuisvesting duidelijk het meest urgente terrein waarop we nu stappen moeten en gaan zetten. We hebben nog een paar maanden.

Dat brengt mij op de begroting die voorligt. Het is een goed uitgewerkt en overzichtelijk verhaal. Wij bedanken, meer nog dan in vorige jaren, het college en alle ambtenaren die daaraan hebben meegewerkt.

Keuzes maken
Waarom nog meer waardering dan de voorgaande jaren? Omdat het dit jaar echt gaat om keuzes maken en het college in onze ogen extra waardering geniet vanwege de wijze waarop het college en de ambtenaren erin zijn geslaagd om de raad in de voorbereiding daarop van de juiste informatie te voorzien. Ik denk daarbij vooral aan de Startnotitie en Analyse van Berenschot tijdens de fase van de Kadernota.

De begroting zelf: In helder Nederlands betekent het, kort en goed: we zullen moeten bezuinigen om de zware kapitaallasten voor de uitgaven aan de scholen te kunnen dragen. Soms is het niet erg om eens met een stofkam door alle uitgaven in zo’n begroting te gaan, die in de loop der jaren een beetje routine zijn geworden zonder dat de noodzaak daarvan echt doordringend genoeg is getoetst. De kussens opschudden en een ouderwetse grote schoonmaak kan op zich geen kwaad. (zei hij optimistisch!) Maar bij sommige andere posten doet het gewoon pijn. En dat zijn er best veel.

Maar we weten dat om een sluitende en evenwichtige begroting te bereiken, het college zijn toevlucht heeft moeten zoeken tot het schrappen van een groot pakket kostenposten. Kort gezegd, een selectie uit de Berenschotbezuinigingen. Tijdens de behandeling van de Kadernota zijn daarvan de contouren duidelijk geworden en heeft de raad ook door het aannemen van deze nota ingestemd met de richting.

Maar we hebben het vanavond niet alleen over bezuinigingen, maar ook over nieuwe uitgaven, die gedeeltelijk nog jarenlang terugkomen en de bezuinigingen groter maken dan zonder die extra uitgaven al nodig waren.
Met de meeste van de keuzes die het college heeft gemaakt met betrekking tot de Berenschotbezuinigingen, kunnen wij instemmen.

Maar er zijn er een paar waarmee wij grote moeite hebben.
Het CDA en D66 hebben daarom het initiatief genomen om in één pakket zowel een aantal van de door het college voorgestelde bezuinigingen te schrappen, alsook om daartegenover een streep te halen door een aantal voorgestelde uitgaven. Ze zijn genoemd in het te bespreken amendement B. We zijn blij dat we ook onze coalitiegenoot VVD bereid hebben gevonden om het amendement als mede-indiener te ondersteunen.

Laat ik beginnen met een kritische blik op de door het college voorgestelde uitgaven. Wij zijn van mening dat in het licht van de bezuinigingen, die op veel plaatsen erg pijnlijk zijn, een aantal van de voorgestelde uitgaven, weliswaar best verdedigbaar zijn, maar waarvoor er gezien de huidige budgettaire opgave, gewoon geen ruimte is.

€ 2.000 per week voor beantwoording raadsvragen
Ik loop er kort doorheen: Voorgesteld (voorstel 1) wordt om een bedrag van 88 k€ in 2026 oplopend naar 93 k€ in 2029 voor raadsvragen structureel in de begroting op te nemen. D66 vindt het niet uit te leggen dat er bijna € 2.000 per week zou moeten worden uitgegeven aan de beantwoording van raadsvragen, terwijl er op andere plaatsen pijnlijk bezuinigd moet worden. Wij vinden dat wij als gehele raad hierover eerst eens een goede discussie moeten hebben, en dat we de ambtelijke organisatie dit soort exorbitante inspanningen moeten besparen. Scheelt ook nog eens een boel geld!

Het voorstel (nr. 4) om een structurele uitbreiding van het team Boa’s te verhogen begrijpen we met het oog op de toekomst, waarbij we wellicht meer capaciteit nodig hebben. Desondanks vinden wij het nu nog te vroeg om het in de begroting op te nemen.
De wens (voorstel nr. 13) om een compacter en volledig elektrisch aangedreven voertuig t.b.v. de reinigingswerkzaamheden aan te schaffen vinden wij best wel begrijpelijk, maar om daarvoor het bestaande voertuig vervroegd te vervangen vinden wij geen goed idee.

Ook het beschikbaar stellen van € 47.000 voor een pilot ‘gezinsadvocaat’ (voorstel 15) is in onze ogen gezien de krapte op de begroting niet echt nodig. Wij hebben begrepen dat deze pilot in feite wordt uitgevoerd bij samenwerkende gemeenten en beschouwen het daarom als minder opportuun dat Bloemendaal daaraan meebetaalt.

Ten slotte zijn wij van mening dat herijking van de opgaven van het team OTH weliswaar verstandig kan zijn, maar dat de uitgave van € 102k per jaar voor de uitbreiding van de formatie, zonder te kijken of er wellicht door herijking van andere teams ruimte gevonden kan wordt, te voorbarig. Wij stellen dus voor de nieuwe uitgavepost vooralsnog te schrappen en het college te vragen om eerst de hele formatie eens te bekijken in plaats van telkens om uitbreiding te vragen.

Het schrappen van dit pakket uit de voorgestelde uitgaven levert voor de jaren 2026 en 2027 in zijn geheel meer dan 3 ton op en de jaren daarna meer dan twee ton. Dit met de bedoeling om een aantal scherpe kantjes van de voorgestelde bezuinigingen af te schaven.

In ons amendement stellen wij dus ook voor om de, in onze ogen meest pijnlijke bezuinigingsmaatregelen, te schrappen of te verminderen. We hebben daarbij gekeken naar evenwicht bij de taakvelden en ons niet geconcentreerd op bijvoorbeeld één taakveld.

Allereerst vinden wij in tijden waarin veiligheid vaker onze aandacht heeft, denk aan incidenten met jongeren op fatbikes, dat wij voorlichting op scholen in het kader van de activiteiten van de Stichting Halt juist niet moeten frustreren, door de relatief lage subsidie te schrappen. Wij rekenen, gezien hetgeen door de meeste partijen in deze raad wordt betoogd, als het gaat om de veiligheid van de burgers, op een brede steun in de raad daarvoor.
Op het gebied van Verkeer, Vervoer en Waterstaat, denken wij dat het erg moeilijk te rijmen is met de opvatting, die volgens ons in de raad breed heerst, om fietsen veiliger en comfortabeler in de gemeente te maken. De verlaging van het budget voor onderhoud fiets- en voetpaden lijkt ons dus een slecht idee.


Voor wat betreft Cultuur en Onderwijs horen wij ook de breed gedeelde mening dat onderwijs en ontwikkeling van onze jeugd een belangrijke prioriteit is. Daarom pleiten wij voor het schrappen van de bezuinigingen op de subsidie ten behoeve van de kunsteducatie op scholen. In dat verband kan ook het versoberen van de bibliotheek – de bibliotheek, waarvan alle leeftijden profiteren – bij de indieners van het amendement, geen genade vinden.

De voorgestelde bezuinigingen treffen ook de biodiversiteit en het onderhoud van bosparken hard. En dat terwijl bijna iedereen roept dat Bloemendaal zo’n mooie en groene gemeente is en dat dat ook zo moet blijven! Het liefst zouden de opstellers van het amendement deze bezuinigingen geheel willen schrappen, maar gezien de hoogte van de bedragen en het besef dat er een evenwichtige bijdrage wordt verwacht in de bezuinigingen, stellen wij voor om de bezuinigingen op deze posten te halveren.

Welzijn Bloemendaal
Ten slotte het Sociale domein. Wie bezuinigt daar graag op? Niemand, natuurlijk. Toch moet – zeker met het oog op de forse bedragen die daarin worden uitgegeven – ook daar gekeken moeten worden welke uitgaven minder nodig of minder effectief zijn. Na uitvoerige discussies (die niet makkelijk waren) zijn wij tot de overtuiging gekomen dat de beoogde bezuinigingen op het terrein ‘samenkracht en burgerparticipatie’, subsidies die gericht zijn op kwetsbare inwoners, ongemoeid kunnen worden gelaten, mits daarvoor de bezuiniging die is gericht op Welzijn Bloemendaal vervalt. Wij denken dat op de activiteiten van Welzijn Bloemendaal, die ook gericht zijn op ondersteuning van een brede groep kwetsbare en minder kwetsbare inwoners, niet geschrapt zouden moeten worden. Soms moet je keuzes maken. In dit geval speelt mee dat instanties zoals Kennemerzorg, Zorgbalans en dergelijke naar onze informatie, beter ingericht zijn op hulpbehoevenden met indicatie en dus beter vanuit de WMO gefinancierd kunnen worden.

In de categorie Sociaal Domein treffen we ook een bezuiniging aan die bij nadere beschouwing in onze ogen te ernstige gevolgen kan hebben. We hebben het over de verlaging met € 10k per jaar op de post “buurtgezinnen”, een subsidie die benut wordt ter voorkoming van uithuisplaatsing van jeugdigen. Wij, de opstellers en indieners van het amendement, zijn van mening beschouwen dat het een ongewenste bezuiniging betreft, die wellicht meer schade, financieel en sociaal, aanricht dan we ons op het eerste gezicht beseffen.

Pakket
Alles bij elkaar betekent dit dat we voor de jaren 2026 t/m 2028 4 tot 5 ton van de voorgestelde Berenschotbezuinigingen zouden willen schrappen.
Zoals hiervoor opgemerkt presenteren we dit als één pakket, dus zowel minder uitgaven als minder bezuinigingen. Alles bij elkaar kunnen we de te schrappen bezuinigingen niet helemaal dekken uit de te schrappen nieuwe uitgaven. Maar wel komen we er zo ver mee, dat wij menen dat deze uitdaging niet te groot is en een sluitende begroting voor 2026 garandeert en er in alle redelijkheid, voor de langere termijn, er genoeg fluctuaties in met name aan de inkomstenkant te verwachten zijn, dat we het voorziene relatief geringe tekort gemakkelijk kunnen opvangen. Wij liggen er niet wakker van en hopen dat het college eveneens met deze voorstellen goed slaapt.
Ik hoop dat mijn toehoorders nog wel wakker zijn na dit lange verhaal zodat ik ze kan bedanken voor de aandacht.
      
6 november 2025,
de fractie van D66