Het college heeft begin oktober de begroting gepresenteerd. Wethouder van Financiën Jeroen Klaasse van D66 heeft in de raad en in de krant uitgelegd dat Diemen er door het beleid van de afgelopen jaren financieel goed voorstaat. Maar dat het Rijk vanaf 2026 fors minder gaat betalen aan de gemeenten, maar nog geen duidelijkheid geeft over de precieze bedragen.

Eerder dit jaar stond de gemeente daarom al voor een moeilijke financiële beslissing: nu al besparen, of wachten op duidelijkheid van het Rijk. De gemeente heeft er, met steun van D66, voor gekozen om nu nog niet te gaan besparen om de tekorten in 2026 op te lossen. Als we nu ook in 2026 en 2027 een sluitende begroting willen zouden al veel van de voorzieningen in Diemen moeten wegbezuinigen. En dat terwijl we nog steeds de hoop hebben dat het Rijk ons in de komende twee jaar nog gaat compenseren.

D66 is blij dat we in Diemen de komende tijd blijven investeren in de ambities uit het coalitieakkoord, met name in:

Vandaag bespreken we de begroting 2024, waarin de doelen voor het jaar 2024 staan, wat we daarvoor gaan doen en hoe we dat gaan betalen. Mijn betoog is opgebouwd aan de hand van 4 thema’s die voor D66 belangrijk zijn bij deze begroting. Allereerst zal ik beginnen bij de financiële aspecten van deze begroting en het maken van keuzes, daarna zal ik het hebben over het investeren in de Diemense gemeenschap, vervolgens over kansengelijkheid en tenslotte wil ik stilstaan bij goed wonen in een fijne omgeving.

Ik begin bij financiën. Voor vrijwel alle gemeenten in Nederland geldt dat de financiële ruimte krap is. Desondanks constateren we dat de basis in Diemen stevig overeind blijft het komende jaar. Maar vooral vanaf het “ravijnjaar” 2026, het jaar waarin de Rijksbijdrage voor gemeenten vooralsnog sterk terugvalt, zien we grote tekorten. De toekomst is dus onzeker, maar de VNG is hard in onderhandeling met het Rijk. Wij vinden dat het Rijk over de brug moet komen met meer geld, en hopen dat een nieuw kabinet daar snel een duidelijk besluit over gaat nemen.

Als de vooruitzichten blijven zoals ze nu zijn, zullen we in de toekomst misschien ingewikkelde keuzes moeten maken. Als het zover komt, vindt D66 het belangrijk dat wij als raad ook daadwerkelijk in staat worden gesteld die keuzes te maken, volledig gebruik te kunnen maken van ons budgetrecht. Dat er niet per definitie een stop komt op nieuwe ontwikkelingen, maar dat we een goed overzicht hebben van eventuele besparingsmogelijkheden en de gevolgen daarvan. Zodat de raad de gelegenheid krijgt om huidig beleid af te wegen tegenover nieuwe ambities voor de toekomst.

Want voorzitter, ambities blijven wij als D66 houden. Dat brengt me bij ons tweede thema, het investeren in onze lokale gemeenschap. D66 streeft naar een aanbod van voorzieningen dat Diemenaren verbindt aan Diemen en aan elkaar. Dat doen wij vanuit de overtuiging dat juist die banden tussen mensen onderling je leven kunnen verrijken en de veerkracht van onze samenleving versterken. De coronapandemie heeft 3 jaar lang stevige gaten geslagen in die verbondenheid, maar Diemen bloeit weer. Dat komt onder andere door lange termijn investeringen waar D66 al 10 jaar lang vanuit de coalitie aan werkt. Sportvoorzieningen zijn uitgebreid, met onder meer een hockeyvereniging en een nieuwe sporthal. De uitbreiding en samenvoeging van Omval en bibliotheek zorgt voor een sterk cultureel aanbod. En de Diemense evenementenkalender is voller dan ooit. Dat is alleen maar gelukt omdat we met de lange adem, vasthoudend, hebben toegewerkt naar die stip op de horizon.

Een nieuw zwembad en een middelbare school zijn net zulke voorzieningen. Het Duranbad zit aan het einde van zijn levensduur, en lekt aan alle kanten warmte. Vernieuwing daarvan is geen overbodige luxe, maar een noodzaak die uiteindelijk resulteert in lagere energiekosten. En als onderwijspartij blijven wij natuurlijk de diepe wens houden voor een middelbare school in Diemen. Een plek waar we Diemense leerlingen onderwijs bieden in hun eigen woonplaats, en kunnen binden aan Diemen. Het zijn investeringen in sport, welzijn, onderwijs en onderlinge verbondenheid tussen Diemenaren, die voor D66 van enorme waarde zijn.

Ook in financieel ingewikkeldere tijden vindt D66 dat we moeten blijven vasthouden aan dit soort ambities voor de lange termijn. Wat ons betreft blijven daarom zowel het zwembad als de middelbare school hoog op de agenda staan.

Dat is ook de reden waarom wij komen met de motie “Een plan voor het Duran”. Met deze motie willen wij richting geven aan het haalbaarheidsonderzoek dat het college uitvoert naar een middelbare school en het zwembad, zodat de verschillende scenario’s die wij belangrijk vinden ook daadwerkelijk worden onderzocht. Dat we met creativiteit kijken naar meer onorthodoxe mogelijkheden, zoals een combinatie met woningen die mogelijk inkomsten kunnen genereren. Op die manier willen wij dat de raad goed in positie komt om de beste keuzes te maken voor de toekomst.

Dan ga ik verder met ons derde thema, kansengelijkheid. Kansengelijkheid is voor D66 een fundamenteel recht. Wij staan voor een samenleving waarin we iedereen de mogelijkheid geven zijn talenten te benutten. Onderwijs is daarvoor dé grote kansenmotor, maar gelijke kansen gaat over meer dan onderwijs: het gaat om een eerlijke kans op een woning. Het gaat erom dat je als vluchteling snel aan het werk mag in Nederland, zodat je mee kan doen in de samenleving. Om goede, toegankelijke zorg voor jong en oud. Gelijke kansen, zodat iedereen de mogelijkheid krijgt zijn leven vorm te geven op de manier die het beste bij die persoon past.

Die gelijke kansen beginnen bij een goede start. Het is daarom mooi om te zien dat we in Diemen breed inzetten op goed en inclusief onderwijs. Zo is dit voorjaar, samen met de bibliotheek en scholen, het leesoffensief gestart. Een meerjarig project waarbij we leesvaardigheid en leesplezier van Diemense kinderen bevorderen, onmisbaar voor een kansrijke toekomst. En voor leerkrachten faciliteren we een leergang inclusief onderwijs, zodat ook onbewuste vooroordelen geen belemmering vormen voor gelijke kansen.

Maar hoe veel kansen zich ook voordoen, soms loop je in het leven tegen pech aan. Daarom vinden wij dat bij kansengelijkheid ook een stevig vangnet hoort. Dat maakt de nieuwe plannen in deze begroting zo belangrijk: extra inzet op schuldhulp bij jongeren en ruimere mogelijkheden voor bijverdienen naast de bijstand. En uiteraard moeten we blijven inzetten op een groter gebruik van de armoederegelingen die we al hebben. De aanvragen zo makkelijk mogelijk maken, en automatisch toekennen wat kan.

Met het uitbreiden van de stadspas zijn al mooie resultaten neergezet. Onder andere het kindbudget is een mooie voorziening. Wel vinden we het een gemis dat het nog niet is gelukt om de Diemense sportclubs op te nemen in de stadspas. Dat was voor ons een belangrijk punt dat ons overtuigde om met de uitbreiding in te stemmen. Kan het college toezeggen hier nog mee aan de slag te gaan, en op welke termijn kunnen we resultaat verwachten?

Ik sluit af met ons vierde en laatste thema, goed wonen in een fijne omgeving. Wij vinden dat iedere Diemenaar recht heeft op een passende en betaalbare woning. Daarom zijn we blij dat we de afgelopen jaren een indrukwekkend aantal woningen hebben gerealiseerd in Diemen. Maar het is nog lang niet genoeg. Vanuit mijn werk voor een andere gemeente heb ik vaak contact met woningzoekenden. Mensen die al jarenlang op een wachtlijst staan, maar nog steeds nergens terecht kunnen. Een man van 35, die noodgedwongen nog steeds bij zijn ouders woont. Een leerkracht die, vanwege een tijdelijk huurcontract, op straat dreigt te belanden. Of een moeder met kinderen, die gescheiden is maar nergens terecht kan. Bij ieder van hen raakte mij de wanhoop en stress die ik in hun stem hoorde. Dat maakt het nog pijnlijker dat er voor veel van hen op dit moment geen oplossing is. In Diemen zijn de verhalen niet anders. Dit zijn de mensen voor wie wij moeten bijbouwen. Dit zijn de mensen, aan wie ik denk, als het hier in onze raad over wonen gaat.

Als gemeente zijn er veel zaken die op woongebied buiten onze macht liggen. Des te belangrijker om als gemeente en gemeenteraad – daar waar mogelijk – wèl het heft in eigen hand te nemen: bijvoorbeeld als we in 2024 onze nieuwe woonvisie gaan vaststellen. Juist op die momenten kunnen wij als raad kaders schetsen en onze invloed uitoefenen.

We hebben een grote woningbouwopgave om in te vullen. Meer bouwen, betaalbaar bouwen. Wij gaan ervan uit dat dat sowieso terugkomt in de woonvisie. Maar D66 wil op voorhand ook graag 3 accenten meegeven die wij in de woonvisie terug willen zien:

Kan het college toezeggen dat deze onderwerpen terugkomen in de woonvisie die in de loop van komend jaar aan ons wordt voorgelegd?
Goed wonen betekent ook dat je kan wonen in een prettige omgeving, nu en in de toekomst. Daarom moeten we anticiperen door onze omgeving klimaatadaptief in te richten. Zodat we beter voorbereid zijn op grotere regenbuien, en op langere, hetere hittegolven.

En voor een leefbare toekomst blijft het van cruciaal belang dat we doorgaan met Diemen verduurzamen. Dat we blijven inzetten op duurzame energieopwekking, dat we doorgaan met het verduurzamen van de woningvoorraad en dat we stap voor stap van het gas af gaan. Dat is een keiharde noodzaak om de klimaatcrisis te bestrijden. Ik blijf ervan overtuigd dat we dat samen waar kunnen maken.

Aan de hand van deze vier thema’s – financiën, voorzieningen, kansengelijkheid en goed wonen in een fijne omgeving – kijkt D66 naar deze begroting. Dan zien we een begroting waar we als geheel tevreden over zijn, een begroting die uitstraalt waar D66 voor staat in Diemen. En ook een begroting die uitstraalt waar Diemen als geheel voor staat. Een mooie gemeente met ambitie, met korte lijnen, een doe-mentaliteit. Een gemeente waar bestuur en inwoners wat willen bereiken met elkaar, en waar we ook niet te beroerd zijn om te erkennen als er iets niet goed gaat. Een gemeente waar we blijven werken om Diemen steeds weer wat mooier te maken. Dat is wat ik lees en voel in alle plannen die we hebben voor onze gemeente. Daar willen wij als D66 aan blijven werken.

D66 Diemen wil dat er goed onderzoek wordt gedaan naar de verschillende opties om een middelbare school en een zwembad in Diemen te bouwen. Daarom hebben we een motie ingediend die richting geeft aan het college om dat onderzoek te doen. Deze motie is met een ruime meerderheid aangenomen.

Andere partijen hadden ook goede ideeën. D66 heeft voor de volgende moties gestemd:

Al deze moties zijn aangenomen.