Fort Kudelstaart

Op 28 december 2022 deed de Raad van State (‘RvS’) een uitspraak in verband met de ontwikkeling van het Fort Kudelstaart. De Werkgroep Fort Kudelstaart (de ‘Werkgroep’) en enkele omwonenden (die tegelijkertijd de drijvende kracht achter de Werkgroep vormen) waren in beroep gegaan tegen het bestemmingsplan dat de ontwikkeling van het Fort mogelijk moet maken.

Een beknopte geschiedenis van dit plan is in verkorte vorm terug te lezen in onze bijdrage van 4 december 2020. Overigens is het wel van belang te weten dat deze procedure wordt gevoerd door de Werkgroep tegen de gemeenteraad van Aalsmeer. De gemeenteraad is immers degene die alle beslissingen neemt. De ontwikkelaar van het Fort heeft dus geen rol binnen deze procedure.

De Werkgroep is tegen de huidige plannen voor het Fort Kudelstaart. De Werkgroep en de ontwikkelaar staan daarom al langere tijd tegenover elkaar. Zoals in dit soort gevallen gebruikelijk is er door de gemeenteraad van Aalsmeer een bestemmingsplan opgesteld om de ontwikkeling van het Fort mogelijk te maken. Vervolgens (en volgens verwachting) zijn er door de Werkgroep een groot aantal bezwaren tegen het bestemmingsplan ingediend. In de uitspraak worden er verschillende genoemd:

Op alle bovenstaande punten wordt de Werkgroep in het ongelijk gesteld. Behalve dat de RvS het wel eens is met een deel van het bezwaar onder het eerste punt.

Wanneer het gaat over de bescherming van het Fort binnen het UNESCO werelderfgoed ‘De Stelling van Amsterdam’ heeft de gemeenteraad wel voldoende onderbouwd waarom de ontwikkeling van het Fort kan plaatsvinden. Maar de gemeenteraad heeft nagelaten dit voldoende te zekeren binnen de uitvoeringsregels.

De uitvoeringsregels geven aan waar een ontwikkelaar zich aan moet houden bij de uitvoering van de plannen. In dit geval gaf het bestemmingsplan wel aan dat er met de status van Werelderfgoed rekening gehouden diende te worden, maar ‘vertaalde’ die instructie vervolgens niet goed in de uitvoeringsregels. De RvS vond dat deze regels niet voldoende waren om te verzekeren dat er geen inbreuk gemaakt zou worden op de eisen die aan het Werelderfgoed gesteld worden.

Het resultaat van dit gebrek is dat het bestemmingsplan formeel niet is vastgesteld en dat de gemeenteraad opnieuw een bestemmingsplan moet opstellen dat wel voldoet aan de voorwaarden.

Er zijn al snel berichten in de lokale en regionale pers verschenen waaruit men zou kunnen opmaken dat de plannen voor het Fort nu niet door kunnen gaan. Waar de diverse koppen deze indruk wekken, valt er uit de begeleidende teksten wel te bespeuren dat de soep niet zo heet gegeten zal worden.

Zoals hierboven beschreven is er slechts sprake van een relatief klein gebrek en ligt dat met name op een technisch-juridisch aspect in de plannen die de gemeenteraad heeft goedgekeurd. Niet op de plannen van de ontwikkelaar van het Fort zelf.

Dit leidt wat D66 Aalsmeer betreft tot de conclusie dat we relatief snel met een aanpassing op het bestemmingsplan kunnen komen om de ontwikkeling tot een zeilfort wel door te kunnen laten gaan.

Weliswaar moet er, volgens de formaliteiten, opnieuw een volledig ‘nieuw’ bestemmingsplan worden aangenomen waarbij alle procedures vanaf het begin af aan zullen moeten worden doorlopen. Maar wanneer er dit keer wel voldoende wordt geborgd dat de ‘kernwaarde’ van het UNESCO werelderfgoed beschermd wordt (en dat is een relatief kleine toevoeging) zouden de plannen van de ontwikkelaar eindelijk in praktijk kunnen worden gebracht.

Afgeleid uit de voorgaande geschiedenis zal de Werkgroep ongetwijfeld opnieuw iedere gelegenheid te baat nemen om de plannen van de ontwikkelaar tegen te gaan.

De geschiedenis en de uitingen in ogenschouw nemend lijken er in de verhouding tussen de Werkgroep en de individuele deelnemers binnen die groep, en de ontwikkelaar veel meer zaken te spelen dan puur zakelijke overwegingen. Dat betekent dat wanneer de gemeenteraad straks een plan zal aannemen dat aan alle voorwaarde voldoet, de Werkgroep opnieuw een beroep bij de RvS zal indienen.

Wat D66 Aalsmeer betreft moeten we dit laatste maar positief bekijken; als aanmoediging om en kwalitatief goede beslissing te nemen.

Wij blijven bij ons standpunt dat de huidige plannen die de ontwikkelaar met het Fort Kudelstaart heeft een geweldige kans voor de gemeente Aalsmeer biedt. D66 spreekt zich al jaren uit voor een verbetering en uitbreiding van de mogelijkheden voor de zeilsport op de Aalsmeerse plassen. De plannen voor het Zeilfort Kudelstaart passen naadloos binnen die doelstelling en zijn een aanwinst voor de gehele gemeente Aalsmeer. Gezien de plannen zullen er -bij voorbeeld- niet alleen meer (inter)nationale zeilwedstrijden worden georganiseerd, maar er zal ook sprake zijn van een grotere verscheidenheid in wedstrijden per zeilklasse.

Wij geloven dat de huidige plannen passen binnen de voorwaarden die UNESCO normaal gesproken stelt. Dit volgt mede uit de voortdurende samenwerking met de ‘uitvoeringsinstantie’ binnen UNESCO; de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Daarbij komt dat wanneer er naar eerdere ontwikkelingen van de Forten binnen de Stelling van Amsterdam wordt gekeken, de plannen voor Fort Kudelstaart veel minder ingrijpend zijn. Het ligt daarom niet voor de hand om bij dit plan plotseling andere voorwaarden te stellen dan bij de andere projecten binnen hetzelfde werelderfgoed.

Er is destijds gekozen voor ‘behoud door ontwikkeling’, een inmiddels gebruikelijke manier om cultureel erfgoed in stand te houden. Afgezet tegen vergelijkbare projecten zien de plannen voor het Fort Kudelstaart er zeer goed uit.

Wanneer dit soort goed uitgewerkte en onderbouwde plannen en initiatieven niet meer mogelijk zijn binnen de gemeente Aalsmeer kan dit niet alleen schade toebrengen aan de reputatie van Aalsmeer als ‘ondernemende gemeente’, maar zal het ook andere ondernemers afschrikken die eventueel alternatieve plannen voor het Fort Kudelstaart zouden hebben.

Het Fort zal in dat geval of volledig verruïneren, of de gemeente zal het volledige herstel, onderhoud en een groot deel van de exploitatie op zich moeten nemen. Dat was destijds niet de keuze van de gemeenteraad, en dat is niet de keuze van D66 Aalsmeer.

Er moet altijd sprake zijn van een goede afweging tussen het ondernemen en de omgeving en de samenleving waarin deze plaats vindt. Daarin passen eisen die gesteld worden aan de ondernemer. Maar daarin past ook het begrip voor verandering binnen een samenleving, materieel en immaterieel.

Dit is wat ons betreft een initiatief dat voldoet aan alle randvoorwaarden die de samenleving normaal gesproken stelt en daarbij van maatschappelijk nut is. Deze plannen blijven daarom onze ondersteuning verdienen.