Onze Algemene Beschouwingen op de voorjaarsnota 2023-2027

Voorzitter, 
Bij elke Kadernota in het voorjaar is er deze avond, waar wij als fracties ons licht laten schijnen over waar wij het wel of niet mee eens zijn, waar we extra geld aan willen uitgeven of juist minder. Alle fracties hebben zo hun eigen stokpaardjes, die kunnen we van tevoren wel bedenken. Wij hebben ze ook.. Maar laten we nu eens een stapje terug doen, en kijken naar onze mooie gemeente Zaanstad. Een gemeente met een bruisend hart, maar ook met mooie dorpsgezichten. Een stad waar de hele wereld samenkomt: 180 nationaliteiten zijn hier vertegenwoordigd, maar waar ook buurtfeesten zijn waar je je buren kent en ontmoet. Een gemeente met een snel groeiend aantal inwoners, maar ook met een levendige industrie tussen die woonwijken. Een agrarische gemeente ook met een aantal intensieve maar ook extensieve agrarische bedrijven. Een gemeente die binnen- en buitenland van voedsel voorziet, maar ook een gemeente van creatieve startups. Een gemeente waar de gebouwde omgeving nieuw, mooi, oud, lelijk in alle denkbare combinaties laat zien. En we stegen dit jaar op de lijst van woonaantrekkelijke grote gemeenten, van plaats 21 naar plaats 14.

Voorzitter,
Als je de kracht van Zaanstad schetst, schets je meteen ook de uitdagingen. Grotere gemeenten in Nederland zien in 2026 de opschalingskorting van het rijk opdoemen, die wordt lastig te verteren, Als het Rijk niet met meer geld over de brug komt richting de gemeente zijn de financiële vooruitzichten somber. Wat D66 betreft zijn wij het als raad dan ook verplicht om nu in actie te komen. Voor D66 Zaanstad zijn lastenverzwaringen in deze uitdagende tijden echter een no-go. Zaanstad is niet alleen afhankelijk van Den Haag, we hebben nog weinig ervaring met het binnenhalen van directe Europese subsidies. Wij vragen hier aandacht voor. 

Voorzitter,
Zaanstad moet met een groeiend aantal inwoners niet alleen zorgen dat er voor iedereen een woning beschikbaar is, maar ook dat er de voorzieningen zijn die van een woning een thuis maken. Wij zien nog te vaak dat woonwijken niet goed ontsloten zijn en dat de druk op brede welvaart toeneemt door een tegenvallend aanbod in maatschappelijke voorzieningen. Dat het college hier nog een slag te slaan heeft blijkt maar weer uit deze voorjaarsnota waar de gelden voor de aanpak van de rondweg Westerkoog steeds verder naar achter worden geschoven. 

De stikstofproblematiek verlamt de bouw, daarom pakt D66 landelijk door op de aanpak van stikstof. Tegelijkertijd blijft de uitdaging om de groeiende stad ook te vergroenen, klimaatbestendig te maken, en er ook voldoende duurzame energie op te wekken. In de Omgevingsvisie willen wij hier duidelijke antwoorden op zien.

Voorzitter,
Het blijft een aandachtspunt om de verschillende dorpskernen die met elkaar Zaanstad vormen te blijven verbinden en te voorzien van een rijk aanbod aan voorzieningen, cultuur, horeca en een bruisend nachtleven. Om dit aanbod verder te ontwikkelen overwegen wij een motie om de huidige horecavisie uit te breiden met een visie op nachtleven in Zaanstad. 

Voorzitter,
In Zaanstad zijn nieuwkomers welkom. De laatste jaren hebben wij ons dan ook altijd constructief en welwillend opgesteld tegenover de opvang van asielzoekers en vluchtelingen. D66 is van mening dat wij deze houding de komende jaren moeten doorzetten en wij zijn dan ook blij dat dit college ons voorstel om statushouders sneller aan een baan te helpen heeft omarmd. Wij vinden ook dat kansrijke asielzoekers vanaf dag 1 de mogelijkheid moeten hebben om aan het werk te gaan, zodat het voor iedereen die dat wil mogelijk wordt om zijn steentje bij te dragen aan onze mooie Gemeente. 

Voorzitter,
Over het participatiebeleid is al veel gesproken. Veel participatietrajecten zijn in het verleden niet goed verlopen. We leren hier gelukkig veel van. Er lopen heel veel mooie initiatieven om de inwoners beter bij het beleid te betrekken, maar het is nog te vaak hap-snap, onsamenhangend, en soms te vrijblijvend. Deze raadsperiode willen wij met alle andere fracties komen tot duidelijke kaders voor participatie. Met instrumenten die bewezen werken, Met inwoners die langzamerhand het vertrouwen in de gemeente terugkrijgen, omdat deze gemeente hun inwoners weer vertrouwt.

Voorzitter,
Ook in onze dienstverlening zijn er slagen te maken. D66 is van mening dat we aanvragen voor minimavoorzieningen drastisch moeten vereenvoudigen. Wij moeten als gemeente de inwoners pro-actief informeren over voorzieningen waar men recht op heeft, en deze waar mogelijk automatisch toe te kennen. We kunnen hierdoor de druk op het ambtelijk apparaat verminderen en tegelijk het vertrouwen in de inwoners terugwinnen.

Voorzitter,
Wij blijven aandacht vragen voor goede triage aan de voorkant bij de jeugdzorg. Dit voorkomt kosten, omdat alleen zij die echt professionele zorg nodig hebben worden doorverwezen, en omdat de wachtlijsten worden ingekort. Niet alle problemen van onze jeugd zijn namelijk op te lossen door de gespecialiseerde jeugd-GGZ. Preventie is goed, maar zorg er ook voor dat je niet te laat bent met inschakelen van specialistische zorg als dit wél nodig is, dit voorkomt grote problemen en hoge kosten.

Voorzitter, we hebben verder nog wat kleinere op- en aanmerkingen die we bewaren voor het debat volgende week. We zullen initiatieven van andere partijen kritisch maar constructief benaderen.