Algemene beschouwingen Programmabegroting 2023

Lieve mensen, thuis en hier in deze raadszaal aanwezig,

Je hebt een baan, je krijgt netjes je geld elke maand op je rekening gestort. Je hebt het niet breed, maar met de aanvullende regelingen red je het net. Althans, tot aan het begin van het jaar was dat het geval. En toen….toen viel Rusland Oekraïne binnen en liep alles ineens helemaal anders. 
Opnieuw hebben we een bewogen jaar achter de rug. Nadat we Corona redelijk onder controle hebben gekregen, heeft zich een nieuwe crisis aangediend. Door de oorlog in Oekraïne, het is al eerder gememoreerd, staat de wereld letterlijk op zijn kop. Problemen stapelen zich op en de samenleving kraakt in haar voegen. Toenemende faillissementen, mega hoge energietarieven, hoge brandstofkosten en daardoor hoge prijzen voor onze dagelijkse boodschappen. Voor veel inwoners is het allemaal niet meer te vatten en ook niet meer te dragen. Eenzaamheid ligt op de loer. Nog nooit was het D66 uitgangspunt “we laten iedereen vrij, maar niemand vallen” zo actueel. 

D66 Maasgouw wil extra inzet op armoedebestrijding.  Dat hebben we al laten zien in de vorige raadsvergadering, waar we vier moties hebben ingediend met maatregelen die het leed voor inwoners enigszins kunnen verzachten. We zijn blij dat onze ideeën en intenties vandaag terug te lezen zijn in een aantal door andere partijen ingediende moties en amendementen. Deze moties en amendementen dienen wij dan ook van harte mede in. Wij laten niemand vallen. 
We laten ook niemand in de kou staan. Daarvoor willen wij dat deze winter in elke kern een warm onthaal wordt ingericht waar inwoners de warmte kunnen opzoeken, andere mensen kunnen ontmoeten, gratis een kop koffie kunnen drinken en tegen geringe kosten een warme maaltijd kunnen nuttigen. Dit hebben wij verwoord in de motie “Een warm onthaal”. Hiermee bevorderen we de saamhorigheid en bestrijden we eenzaamheid. 
Daarnaast willen wij dat inwoners die volgend jaar in aanmerking komen voor de 1300 euro energiecompensatie, dit jaar nog voor de feestdagen alvast 400 euro daarvan ontvangen, juist om hen in de dure decembermaand wat meer lucht te geven. Hiervoor hebben we een motie “Tegemoetkoming energiekosten” ingediend. Een amendement van NLM om deze tegemoetkoming ook te verstrekken aan inwoners die op 130%  van het sociaal minimum zitten, dienen we mede in.
Aan de groep inwoners met een inkomen t/m 150% van het sociaal minimum willen wij een Gouwpas verstrekken waarmee zij korting krijgen op lokale producten en diensten. Voor bijvoorbeeld de aanschaf van een winterjas, nieuwe schoenen, of de contributie van de sportvereniging. Hiervoor hebben wij de motie “Gouwpas” ingediend, waarin wij het college vragen te gaan verkennen op welke wijze dit in Maasgouw vorm kan worden gegeven. Andere gemeenten doen het ook, ieder op hun eigen manier, dus waarom zouden we het in Maasgouw dan niet kunnen. De Gouwpas zou ook verbreed kunnen worden naar bijvoorbeeld het toerismebeleid of het verwelkomen van nieuwe inwoners. We mogen best trots zijn op wat Maasgouw te bieden heeft!


We zien echter dat ook inwoners met een inkomen boven de 150% van het sociaal minimum in financiële nood kunnen komen. Ook voor deze groep willen wij er zijn. Een motie van de VVD voor een steunfonds voor maatwerk ondersteuning voor alle inwoners dienen wij dan ook samen in.

Door de crisis komen een aantal zaken bij elkaar samen. Door de crisis ontstaat er energiearmoede en om die te bestrijden moeten we vol inzetten op verduurzamingsmaatregelen en de energietransitie in zijn geheel. En daarvoor hebben we goede voorlichting, communicatie, voorzieningen en capaciteit nodig om mensen en ondernemers te bereiken. In de programmabegroting en actieplan Energietransitie is voor Communicatie ca één fte opgenomen. D66 Maasgouw is van mening dat dit te weinig is. In het actieplan Energietransitie wordt de urgentie van verduurzamen erkend en staan goede plannen vermeld, maar is te weinig capaciteit begroot om dit uit te voeren. Er leven bij inwoners veel verschillende vragen, over het brede terrein van verduurzaming en deze vragen raken vaak verschillende domeinen. Door alle aandacht voor verduurzaming zal de komende jaren het gevoel van urgentie om te haan handelen groeien en tot nog meer vragen gaan leiden. In het actieplan energietransitie staan goede initiatieven en worden  meerdere loketten c.q. informatiebronnen genoemd. En hier schuilt een gevaar.
Wij vinden dat inwoners voor deze vragen niet van het kastje naar de muur mogen worden gestuurd en willen dat er één loket komt waar inwoners voor alle vragen op gebied van duurzaamheid terecht kunnen, van laadpaal in de voortuin tot isolatie en warmtepompen of zonnepanelen op het dak van je monumentale woning. Hier hebben we een amendement voor 1 fte extra capaciteit ingediend en bovendien niet voor één jaar, maar voor 2 jaar. Zodat er voldoende capaciteit is voor ondersteuning van inwoners bij het verduurzamen. Want naast de 1-loket functie kan deze capaciteit ook besteed worden aan bijvoorbeeld een extra bespaarcoach. 
Om verduurzaming te versnellen dienen wij samen met de VVD een amendement in voor de nadere regels erfgoedverordening. Zodat mensen die in een beschermd dorpsgezicht woning wonen en zich geconfronteerd zien met een maandelijkse energierekening van meer dan 1000 euro ook kunnen verduurzamen. Daarnaast willen wij een haalbaarheidsstudie starten om te onderzoeken of het mogelijk is om de parkeerplaatsen te overdekken met zonnepanelen. 
Maar de energietransitie bestaat uit meer dan alleen verduurzamen van woningen en met de auto elektrisch gaan rijden. Bedrijven moeten hun hele energiehuishouding gaan aanpassen, evenals de bedrijfsvoering en infrastructuur. En hier zien we dat de energietransitie ook kansen biedt voor de regio en ondernemers, inwoners, jongeren nieuw perspectief kan bieden. 
Om de energietransitie te versnellen zijn innovatieve projecten nodig. En er moet haast gemaakt worden. D66 Maasgouw verwacht van de gemeente een proactieve rol om de benodigde activiteiten te versnellen. Dit kan gedaan worden door onder meer partijen bij elkaar te brengen, initiatieven in de regio met elkaar te verbinden en zo elkaar te versterken.


Deze aanjagersrol kan niet zonder extra capaciteit. We dienen dan ook een amendement in om de energietransitie een prominentere rol binnen het economisch uitvoeringsprogramma te geven en hiervoor een extra fte voor twee jaar in te zetten. 

Inwoners goed informeren en betrekken bij de ontwikkelingen binnen de gemeente Maasgouw zien wij als heel belangrijk om te zorgen voor draagvlak en vertrouwen in de overheid. Mensen haken af. De opkomst bij de lokale verkiezingen was in lange tijd niet zo laag. In de programmabegroting zien we in verschillende hoofdstukken diverse activiteiten opgenomen die allemaal te maken hebben met communiceren. Veel ook langs digitale kanalen. Maar er is alle reden tot twijfel of dit voor alles voldoende gaat werken. We willen burgerparticipatie bevorderen, maar dan moeten ze eerst weer kunnen aanhaken, en ook kunnen volgen waarom bepaalde keuzes gemaakt worden. Natuurlijk, we hebben ook ons mooie Waekblad, maar toch bereikt de informatie lang niet altijd onze inwoners. De inwonersgroepen zijn ook heel divers: laaggeletterden, mensen die digitaal niet vaardig zijn of simpelweg de middelen niet hebben, tot mensen die zijn afgehaakt omdat ze zich niet gehoord voelen. 
Deze mensen mogen niet vergeten worden. Het is van belang dat iedereen op de hoogte blijft van ontwikkelingen zoals een genomen besluit voor de voorbereiding van een reconstructie of de aanleg van een groot distributiecentrum. D66 Maasgouw vindt het van belang dat we de politiek weer naar de burgers toe brengen. We roepen daarom in een motie op om een onderzoek te doen naar de verschillende manieren waarop over projecten, besluiten of beleid gecommuniceerd wordt en hoeveel inwoners we hier nu mee bereiken. En op basis van de bevindingen met concrete verbetervoorstellen te komen. In de tussentijd willen we dat de dorpscontactpersonen ook uitleg geven over beleid, en dat ook de wethouders en raadsleden regelmatig in de Keet aanwezig zijn. We hebben hiervoor de motie “Alle inwoners bereiken” ingediend.
Naast het belang van goede communicatie en voorlichting door de gemeente, is het ook belangrijk dat initiatiefnemers van nieuwe projecten zelf ook zorgen voor goede communicatie en draagvlak. Er zijn nog geen eenduidige regels waar een initiatiefnemer bij het betrekken van de omgeving zich aan moet houden. Wij hebben daarom een motie ingediend die het college verzoekt om voor het zomerreces van 2023 een handreiking omgevingsdialoog op te stellen en voor te leggen aan de raad. We vragen het college om bij het opstellen van de handreiking voorbeelden van andere gemeenten mee te nemen en initiatiefnemers alsmede bewoners en de werkgroep wonen te laten participeren. We hebben hiertoe de motie “Heldere kaders voor betrekken omgeving bij initiatieven” ingediend. Deze motie wordt mede ingediend door LB, VVD en CDA.
Openbare ruimte
De gemeente Maasgouw ligt in een mooie Groen-Blauwe omgeving. Dit groene karakter moeten we goed borgen. Hiervoor is een mooi document, de “Groenvisie” opgesteld. Voor ontwikkelingen in het buitengebied is er een kwaliteitsmenu. Voor ontwikkelingen in de kernen zegt de Groenvisie vooral iets over de kwaliteit van het groen en niet over de kwantiteit. En juist hiervoor zouden we normen 

willen opstellen, zoals er bijvoorbeeld ook parkeernormen zijn bij de ontwikkeling van nieuwe appartementen. Hiervoor hebben we de motie ingediend “Groen in relatie tot andere inrichtingselementen”. Deze motie wordt mede ingediend door alle andere fracties. 
Naast veel groen heeft de gemeente Maasgouw een prachtige ligging met veel oppervlakte grenzend aan de Maas. Er is de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in toerisme en recreatie. Dit heeft onder andere geleid tot de aanleg van mooie attractieve dagstranden. Echter, er zijn nu geen dagstranden  waar inwoners zonder entreegeld kunnen recreëren. Hierdoor is het voor veel inwoners, jong en oud, niet meer mogelijk om in de eigen gemeente aan de Maas te kunnen recreëren. Het op zijn tijd kunnen recreëren en je kunnen ontspannen is in deze slechte en onzekere economische tijden extra belangrijk. Daarom dienen wij de motie in “Gratis Recreatie aan de Maas”, waarin wij het college verzoeken om één à twee locaties te zoeken waar het realiseren van een gratis dagstrand mogelijk is. Wij danken alle fracties voor de unanieme steun en zijn blij dat de motie door de gehele Raad wordt ingediend. 
Een ander knelpunt dat wij zien in de openbare ruimte is de verkeersproblematiek die ontstaat door de ontwikkelingen van toerisme, recreatie en bedrijvigheden. Dit vraagt om een overkoepelend plan. Hiervoor zijn wij mede indiener van de motie van LB voor een integraal plan voor de verkeers-, parkeer-, en waterproblematiek.  

De crisisjaren gaan nog lange tijd impact hebben. Dat vraagt van onze inwoners veel veerkracht. En vooral ook van onze jongere inwoners. We hebben allemaal kunnen lezen dat depressiviteit onder jongeren meer en meer toeneemt. Het is daarom van belang om te investeren in de vitaliteit en talentontwikkeling van deze jongeren. En dit is cross sectoraal. Van leerkrachten tot jongerenwerkers en van cultuurmakers tot sportcoaches. In het tijdschrift van de VNG staat een artikel over de “Gelijke kansen Community”, de aanpak die in Den Bosch nu een aantal jaren met succes wordt gehanteerd. Is de portefeuillehouder bereid om naar deze aanpak te kijken en te bezien hoe in Maasgouw ook een dergelijk concept zou kunnen werken? 

Vanuit het licht om de weerbaarheid te vergroten en te werken aan een gezond en vitaal Maasgouw dienen we mede in de motie over energieleveringen aan verenigingen van LB en het amendement Cruyff Court van de VVD. 

Een weerbaar Maasgouw is ook een inclusief Maasgouw. Een lokaal beleid op gebied van inclusie ontbreekt nog steeds. Kom op college! Om dit kracht bij te zetten dienen samen met LB de motie Lokale Inclusie agenda in.

Aan het eind van deze beschouwingen wil D66 Maasgouw aandacht vragen voor nog twee belangrijke thema’s: de personele bezetting en de woningbouw. In de programmabegroting wordt op meerdere plekken uitbreiding van capaciteit gevraagd, evenals in amendementen. De aanpak van de energietransitie en verduurzaming mag niet worden opgehouden, maar cruciaal daarbij is de 

beschikbare capaciteit.  Het invullen van alle vacatures zal een lastige klus zijn. Er is gesproken is over het werven van junior beleidsmedewerkers die binnen de gemeente op verschillende dossiers kunnen worden ingezet. Maar wat als het met de werving niet wil vlotten? Ten koste van welke onderdelen van het programma gaat het dan? Om de controlerende en kaderstellende rol van de raad goed te kunnen invullen zou D66 graag willen dat één keer per kwartaal een rapportage in de raad komt van de stand van zaken met betrekking tot het invullen van de vacatures en eventuele herprioriteringen. Is de portefeuillehouder daartoe bereid?
In de programmabegroting wordt ook gesproken over duurzame inzetbaarheid van medewerkers. D66 onderschrijft het belang van een goed vitaliteitsbeleid en dient daarom mede in de motie van het CDA over personeelsbeleid.

Dan de woningbouw. Een heikel punt in veel gemeenten. Maar voor alle ontwikkelingen en de leefbaarheid is het van groot belang dat er voldoende betaalbare woningen zijn voor starters en ouderen. Kan de portefeuillehouder aangeven welke concrete acties op dit moment lopen om in Maasgouw de woningbouw vlot te trekken en wat de concrete impact voor Maasgouw is van de uitspraak van de Raad van State ten aanzien van de bouwvrijstelling stikstof? Kan hij de volgende raadsvergadering hierover de raad informeren?  

Ik wil graag positief afsluiten. Ondanks dat we in moeilijke tijden leven, heb ik er alle vertrouwen in dat we ons als inwoners van Maasgouw samen door de crisis heen kunnen slaan. We staan voor grote uitdagingen, maar deze bieden tegelijkertijd ook kansen. Er is gelukkig een goede financiële uitgangspositie en ook het Rijk doet een flinke duit in het zakje. Er staat een gedegen programma. Dat is een groot compliment waard aan het college en alle ambtenaren die hier aan gewerkt hebben. In het programma zien we dat de basis op het gebied van armoedebestrijding, de energietransitie en de lokale democratie solide is. Daarom gaan wij er van uit dat de Raad en college onze moties en amendementen ziet als een aanscherping van het beleid zodat onze inwoners nog beter geholpen worden.
 
Hiermee kom ik aan het einde van mijn eerste algemene beschouwing. Het was voor mij persoonlijk een hectisch, maar zeer leerzaam jaar en ik voel mij nog steeds vereerd dat ik hier als volksvertegenwoordiger mag staan. Ik dank de griffie voor alle hulp en ondersteuning en alle anderen in de raad en het college voor de samenwerking en het mij op weg helpen in deze voor mij nieuwe rol.

Op naar een duurzaam, vitaal en sociaal Maasgouw waarin iedereen mee telt!

Namens de fractie van D66Maasgouw
Caroline van Velzen, fractievoorzitter