Financiën en bestuur

Nadat de gemeentelijke financiën al vele jaren grote onverwachte tegenvallers lieten zien, liepen deze in 2019 definitief aan de grond. Te weinig geld van de Rijksoverheid, onduidelijke doelen en beleid gecombineerd met een wijze van begroting die weinig oog had voor risicomanagement, leidden tot miljoenen bezuinigingen in Kampen. Er werd gesneden in de zorg, het sociale vangnet, cultuur en investeringen. En ook de belastingen werden verhoogd. Door deze bezuinigen, meer geld van het rijk maar ook omdat we door de coronapandemie veel uitgaven niet hebben kunnen doen, lijkt de Kamper begroting weer op orde.

Die vele magere jaren heeft veel gevergd van inwoners en ondernemers. Maar trekt ook z’n wissel op het bestuurlijk apparaat. Eerder waren er signalen dat we ambtelijk op ‘dun ijs schaatsen’. Dat is zorgelijk want er wachten grote en langjarige uitdagingen die we enkel kunnen oppakken met een goed gekwalificeerd bestuurlijk apparaat. Externe expertise en menskracht inhuren kan verstandig zijn voor unieke activiteiten, maar externe expertise is kostbaar en verdwijnt op termijn weer. 

Een belangrijke ontwikkeling is het raadsproject dat antwoord tracht te geven op de vraag wat voor gemeente wij willen zijn en worden in het komende decennium. Een vraag waar onze D66-fractie bij voortduring in het midden van de raad heeft gelegd. Een vraag die kaders moet gaan geven aan de politieke doelstellingen. 
Politiek zien we dat de raad de neiging heeft te vervallen in details. Dat zegt veel over de gedrevenheid van de lokale politici, maar daardoor zijn wij als raad minder in staat kaders te stellen voor het bestuur. Ook zagen we dat in afgelopen raadsperiode wethouders hun termijn niet afmaakten omdat ze persoonlijke kansen elders zien. Een ontwikkeling die zorgen baart voor de bestuurbaarheid van de gemeente en aanzien van de politiek.

Als sociaalliberalen gaan wij behoedzaam om met de financiële huishouding van de gemeente. Wij zijn zuinig met belastinggeld, omdat wij ons realiseren dat mensen daar hard voor gewerkt hebben. En dat voor elke euro die de overheid uitgeeft, geldt dat mensen niet zelf kunnen kiezen hoe ze die besteden. Om die reden vinden wij het ook belangrijk dat de gemeente zo transparant mogelijk is over inkomsten en uitgaven, en daar ook verantwoording over aflegt. Een sociaal liberale begroting is bovendien toekomstvast: wij willen geen schuld doorschuiven naar onze kinderen en kleinkinderen.

Bij tekorten op de begroting zoeken wij dan ook in eerste instantie naar bezuinigingen of naar mogelijkheden taken efficiënter en goedkoper uit te voeren, voordat een stijging van de lasten aan de orde komt. Eventuele bezuinigingen ontzien zoveel mogelijk de kerntaken van de gemeente. Voor de gemeentelijke belastingen vormt het landelijk gemiddelde onze leidraad. We zijn streng op budgetoverheveling. Als meerdere jaren begrote gelden niet besteed konden worden, vloeien deze terug naar de algemene middelen. We maken een langjarige agenda voor investeringsdoelen. Daar mogen reservering voor gemaakt worden.
De gemeente verstrekt subsidies om inwoners, verenigingen en stichtingen tijdelijk een duwtje in de rug te geven of startende initiatieven te ondersteunen. Daarna zou een initiatief op eigen kracht verder moeten kunnen. Subsidies zijn daarom bij voorkeur tijdelijk en worden periodiek geëvalueerd op het bereikte effect.

De controle van de gemeenteraad op besteding van belastinggeld is belangrijk. Dit begint met investeren in de kennis en kunde van raadsleden en hun ondersteuning door fractiemedewerkers en de griffie. Daarnaast hebben zij baat bij een actieve gemeentelijke rekenkamer, met name binnen gemeentelijke samenwerkingsverbanden. De verantwoording over zowel de besteding van geld als de hoogte en verdeling van risico’s binnen deze verbanden moet transparant, tijdig en volledig zijn.

Het is tijd dat we het debat in de raad en commissie zich richt op hoofdlijnen, het college zorgt voor uitvoering en de raad controleert. Dat is belangrijk ook om de politiek voor onze inwoners aantrekkelijk en begrijpelijk te maken. Wij staan open voor andere vergadervormen, vaker de wijk in, meer debat. Dat is niet enkel een verantwoordelijkheid van college, maar is iets waar raadsleden elkaar op moeten blijven aanspreken. Ook de onderlinge toon en gedragingen verdienen volgens ons meer aandacht.

Nu heeft enkel het college een persmoment met de lokale pers. Wij stellen een spreekuur in waar de lokale pers ook in gesprek kan met raadsfracties.

Vanuit diezelfde waarde erkennen we ook het belang van sommige publieke investeringen, bijvoorbeeld in goed onderwijs en schone energie, die juist op de lange termijn profijt opleveren. Daarom zijn lage lokale lasten voor ons belangrijk, maar niet het enige criterium bij het opstellen en beoordelen van een gemeentebegroting. 
‘Wat voor gemeente willen we zijn’ is een belangrijk gezamenlijke activiteit voor raad, bestuur en samenleving. Voor D66 is niet enkel de uitkomst belangrijk maar vooral de weg ernaartoe. D66 wil zo snel mogelijk onderzoeken wat er nodig is voor de ambtelijke organisatie om de belangrijke opdrachten voor Kampen met ambitie en voortvarendheid op te pakken. Als dat noodzakelijk is, zullen we investeren in meer ambtelijke kracht.

We zitten nog midden in de coronapandemie. We zien dat de bestrijding van de pandemie veel van ons allen vergt. De pandemie raakt inwoners soms hard: door ziekte of verlies van een dierbare maar ook door de overheidsmaatregelen. Ondernemers die gedwongen worden hun zaak te sluiten of kinderen die naar school kunnen. Daarnaast zien groter wordende tegenstellingen in de samenleving. In de rest van de coronapandemie en de periode erna zullen werk moet de lokale overheid en haar bestuur meer nog dan voorheen de nadruk leggen op samen.