Bijdrage Maurits aan begrotingsraad

Voorzitter, 
Vandaag staan we met elkaar stil bij de begroting voor 2025. Dat doe ik vandaag in drie delen; allereest sta ik stil bij het proces van afgelopen jaar en de begroting zelf. Daarna ga ik specifiek in op de voor ons belangrijke speerpunten voor  2025. Als laatste zal ik een korte reactie geven op een aantal voorliggende moties die wij mede hebben ingediend.  

Het debat en de aanstaande besluitvorming van vandaag is het sluitstuk van een jaar waarin we vaak met elkaar hebben gesproken over het enorme tekort, oplopend in de komende jaren als we geen maatregelen zouden nemen. 

Als raad zijn we meer dan ooit betrokken geweest bij dit proces. De intensieve gesprekken en de daarbij horende keuzes hebben geresulteerd in een begroting, die een positief resultaat laat zien in 2025 en een sluitend meerjarig perspectief in 2028. Hoewel het op onderdelen pijn doet, mogen we daar best trots op zijn. Vooral over de wijze waarop we dit traject met elkaar hebben doorlopen. Constructief en met respect voor elkaars ideeën. 

Tijdens de bespreking van de kadernota hebben we aangegeven dat daar een volledige lijst met mogelijke maatregelen is gepresenteerd om richting te geven aan het begrotingsproces. En hebben wij de wens uitgesproken om, als tekorten toch blijken mee te vallen, we aanvullende keuzes met elkaar willen maken. Dit is inderdaad het geval gebleken en eind september heeft een ruime meerderheid van de raad zich geschaard achter ‘scenario 2’. Dit scenario bevat een lijst met maatregelen die verzachtend zijn voor de samenleving. 

Met het vaststellen van deze begroting leggen we onszelf en het college een grote verantwoordelijkheid op. Het inboeken van een bezuiniging is één ding, het realiseren van de bezuiniging is een tweede. Veel is afhankelijk van het maken van plannen, zoals bij het realiseren van de opgaves in de preventiebundel en de Wmo, maar ook in de opgave die we de ambtelijke organisatie meegeven. Daarbij kijken wij als D66 naar of plannen uitvoerbaar en haalbaar zijn, maar ook of we geen activiteiten dubbel doen of dat de middelen efficiënt worden ingezet. De plannen en de communicatie daarover moeten zorgvuldig en voorspelbaar te zijn, in overleg met de samenleving.
Daarom zijn wij mede-indiener van de motie over de herinstallatie van de raadswerkgroep sociaal domein. Op die manier blijven we als raad in positie en goed geïnformeerd. 

Het college dient actief te monitoren op realisatie van de plannen, zodat er tijdige bijsturing kan plaatsvinden. Op welke manier gaat het college dit doen? De huidige cyclus lijkt daarin beperkt, aangezien voorjaars- en najaarsrapportages altijd net te vroeg of te laat komen en we tegelijkertijd vanaf begin volgend jaar gaan toewerken naar de begroting voor het ravijnjaar 2026. 

Bij het bespreken van de kadernota zei ik het al. De enorme bezuinigingsopgave gaat op alle fronten pijn doen. Maar bij de keuzes die we maken hanteren wij twee principes: we beperken de directe gevolgen voor onze inwoners en houden de basisvoorzieningen op orde. Voorzitter, graag sta ik met u stil bij onze belangrijkste speerpunten. Bestaanszekerheid, participatie en duurzaamheid. 

Bestaanszekerheid
Voorzitter, het zal niemand verrassen, maar we zijn blij dat het realiseren van de AlphenPas toch weer is opgenomen in de uit te voeren plannen. Wij geloven er in dat deze pas van toegevoegde waarde gaat zijn in onze samenleving en inwoners in contact brengt met sport, cultuur en entertainment. Kijk alleen al inspirerende voorbeelden als de Ooievaarspas, de RotterdamPas en de DordtPas. Vanaf januari 2025 is er ook de Groene Hart-pas voor inwoners uit onder andere Woerden, Bodegraven en Reeuwijk. Wat ons betreft is het een gemiste kans dat we dit jaar niet zijn aangehaakt op dit traject, aangezien het zoveel mogelijkheden biedt voor onze inwoners en ondernemers. 

Daarnaast ben ik blij met de stappen die wethouder Noordermeer zet met het minimabeleid. Het afgelopen jaar hebben onze regelingen meer mensen bereikt dan in 2022. Ook hebben ambtenaren inwoners de folder gestuurd met minimaregelingen binnen onze gemeente. Uit de brief van de wethouder blijkt dat de dienstverlenende gesprekken een positief effect hebben op de aanvragen van de minima-voorzieningen. We hopen dat het servicelevel op minimaal gelijk niveau blijft in 2025 om op die manier een zo’n hoog mogelijke impact te hebben met onze voorzieningen. Wij zijn benieuwd naar de voorgestelde vereenvoudiging van het minimabeleid en vragen de wethouder ons hier actief over te informeren, en niet op de wijze waarop we dat de afgelopen twee jaar hebben gedaan, via de technische vragen bij de kadernota. Misschien wel via de raadswerkgroep sociaal domein. 

Participatie
De belangrijkste manier voor inwoners om hun stem te laten horen is door te stemmen tijdens verkiezingen. Dit zorgt voor ons mandaat waarop wij aan de slag  gaan. Het voornemen van het college om het aantal stembureaus te beperken doet ons dan ook pijn, omdat dit ten koste gaat van bereikbaarheid en toegankelijkheid en uiteindelijk de kwaliteit van het democratische proces. Wij roepen via een motie het college dan ook op om dit besluit te heroverwegen en met een plan te komen om de gelijke spreiding van het aantal stembureaus door de gehele gemeente in stand te houden, dan wel te realiseren.
Een andere manier om het geluid van onze inwoners te horen is door actief in gesprek te gaan. Wij kijken dan ook uit naar de nieuwe inwonersavonden in alle wijken en dorpen, met de aftrap aanstaande maandag in Zwammerdam. 
 
Duurzaamheid
Duurzaamheid is en blijft een belangrijk onderwerp voor ons. We blijven inzetten op initiatieven die directe impact hebben op onze inwoners. Initiatieven die van invloed zijn op energie besparen en duurzame energie opwekken. Zoals de uitvoering van het isolatieprogramma door de inzet van energiecoaches. Maar ook in te zetten op andere klimaat-adaptieve inwonersgerichte maatregelen door het vergroenen van daken en tuinen. 

We hebben vragen aan het college over de zero-emissie en de doelstelling op afvalscheiding. Het verlagen van het budget voor zero-emissie heeft impact op de laadinfrastructuur en netcongestie, maar dit zijn toch twee voorwaarden om het een succes te maken? 
Daarnaast hebben we nog steeds zorgen over de afvalscheiding in onze gemeente. Passen de plannen van dit college wel bij het huidige ambitieniveau? Welke bewustwordingscampagnes gaan er uitgevoerd worden nu we ook zien dat de PMD-scheiding niet goed genoeg verloopt.  

Verder blijft het belangrijk dat we actief de samenwerking opzoeken met partners om bijvoorbeeld klimaatadaptieve maatregelen tegelijkertijd uit te voeren met reconstructies in de openbare ruimte. Op die manier zetten we het beschikbare budget slim in.

Ik zei het al eerder. We hebben plannen nodig om de voorgestelde bezuinigingen te realiseren, maar we dienen ook scherp te kijken naar de impact van de bezuinigingen. Dat is goed te zien in de preventiemotie.

Daar waar we investeren moeten we ook goed kijken naar de plannen. We vragen namelijk nogal wat van de samenleving en dat vraagt ook scherpte in dat wat we zelf doen. Die scherpte zoeken we op in de uitwerking van de motie over de dienstbare organisatiestructuur en de kaderstelling die de organisatie heeft gekregen.  
Verder dienen we de motie over de financiering van medebewindstaken mede in. Over de andere moties en amendementen wachten wij graag de toelichting van de collega’s en het advies van het college af. 
 
Voorzitter, afsluitend: met de besluitvorming vandaag ronden we een intensief traject af. Maar we zijn er dan niet. Het is tegelijkertijd de aftrap van de volgende intensieve periode richting volgend jaar, aangezien we actief betrokken willen zijn bij diverse inhoudelijke trajecten. Dat vraagt wederom een open houding van het college en van ons als raad, met de bereidheid om over onze schaduw heen te stappen en niet te blijven hangen in het eigen gelijk. Dank u wel.