9. Een betrouwbaar en transparant gemeentebestuur

Beslissingen die genomen worden in gemeenschappelijke regelingen, bijvoorbeeld welke zorg wordt ingekocht, raken onze inwoners direct. Daarom maakt D66 zich hard voor meer democratische legitimiteit en controleerbaarheid van samenwerkingsverbanden en wil dat voortvarend stappen gezet worden met uitvoering geven aan de gewijzigde Wet op de gemeenschappelijke regelingen. D66 wil dat ieder samenwerkingsverband een duidelijk doel dient en wordt heroverwogen als dit doel uit zicht raakt. Het regelmatig heroverwegen van nut en noodzaak vergroot de effectiviteit van het bestuur en de legitimiteit van het samenwerkingsverband. Bovendien voorkomen we op deze manier wildgroei. Als onze gemeente meer samenwerkingsverbanden heeft dan raadsleden, gaat dit ten koste van de democratische controleerbaarheid.

D66 vindt dat het ambtelijk apparaat van Weert zich moet doorontwikkelen naar een klantgerichte organisatie. De houding moet altijd constructief meedenkend zijn. De focus moet minder op regels en regeltjes liggen, maar op de ruimte die regels bieden. Dit gaat niet vanzelf en heeft tijd en aandacht nodig. Een leven lang ontwikkelen en leren geldt ook voor het ambtelijk apparaat. Ondanks dat Weert de afgelopen periode behoorlijk heeft geïnvesteerd in klantvriendelijkheid, kan de gemeentelijke dienstverlening nog beter. Als het gaat om standaardzaken (afgifte paspoort, rijbewijs e.d.) heeft de gemeente haar zaken op orde. Bij de afhandeling van e-mails, brieven of vergunningaanvragen gaat het nog wel eens mis. D66 wil dat Weert hier een gedragsverandering bij zichzelf bewerkstelligt. D66 vindt het niet meer dan normaal dat brieven op tijd worden behandeld en dat de termijnen voor het verlenen van vergunningen worden gereduceerd. De informatie van de gemeente richt zich te veel op mondige, goed opgeleide volwassenen. D66 wil dat gemeentelijke stukken zijn geformuleerd in voor iedereen begrijpelijke taal (B1). D66 wil dat alle gemeentelijke plannen ruim op tijd worden aangekondigd en dat de ruimte die er is voor participatie en inspraak duidelijk wordt beschreven. Bij elke nieuwe gemeentelijke regeling of verordening geeft de gemeente vooraf inzicht in de gevolgen ervan voor de administratieve lasten van burgers en ondernemers.

Digitalisering bepaalt meer dan ooit onze samenleving. Door digitalisering kunnen we vrijer zijn in hoe we leven en werken, maar brengt ook schaduwkanten met zich mee. D66 is van mening dat de digitale transformatie onmisbaar is in het leveren van een belangrijke bijdrage aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Denk aan het doorgronden van de coronacrisis én andere complexe opgaven, zodat hier met het juiste beleid en aanpak op gereageerd kan worden. Dit betekent gebruik maken van de beschikbare data bij de gemeente en ketenpartners. D66 wil dat er meer aandacht komt voor dit onderwerp. Het is namelijk meer dan technologie. Het is nauw verweven met sociale en economische vraagstukken en kan enorme consequenties hebben voor een inwoners. Een recent landelijk voorbeeld is de toeslagenaffaire. Digitalisering komt ook de dienstverlening aan de inwoners ten goede. D66 vindt dat in de loop van de komende vier jaar moeten alle gangbare handelingen die een burger kan doen op het stadhuis ook digitaal worden aangeboden.

D66 wil blijven investeren. In onderwijs, cultuur, duurzaamheid, wonen, sport, infrastructuur en groen. In de economie van onze stad. Kortom, in alles wat in dit verkiezingsprogramma vermeld staat. Dat kost geld. D66 wil scherpe keuzes maken. D66 wil geen verdere lastenverhogingen voor inwoners en ondernemers. De OZB wordt alleen gecorrigeerd met de inflatiecorrectie. D66 wil kritisch kijken naar geld dat in zogeheten bestemmingsreserves op de plank blijft liggen. Door daar kritisch naar te kijken ontstaat ruimte voor nieuwe investeringen. Elke aanvraag voor nieuwe formatie wordt onderbouwd met een onderzoek naar doelmatigheid van deze functie.

De huidige begroting is zo opgesteld, dat het voor de gemeenteraad nog onvoldoende mogelijk is goed inzicht te krijgen in de gemaakte keuzes of hierin op tijd bij te sturen. Ook is niet duidelijk welke bedragen waarvoor beschikbaar gesteld zijn en welke resultaten er met het geld behaald worden. Dit moet anders. Eerste stappen zijn al gezet in het proces van het sturen op maatschappelijke effecten. Ook de verantwoording over zowel de besteding van geld als de hoogte en verdeling van risico’s binnen de samenwerkingsverbanden moet transparant, tijdig en volledig zijn. De gemeente moet ieder jaar een duurzame begroting inleveren. Dat betekent dat er op lange termijn niet meer wordt uitgegeven dan er binnen komt en tekorten dus niet structureel worden aangevuld vanuit de gemeentelijke reserves of door lastenverhoging.

De gemeente verstrekt subsidies om inwoners, verenigingen en stichtingen tijdelijk een duwtje in de rug te geven of startende initiatieven te ondersteunen. Daarna zou een initiatief op eigen kracht verder moeten kunnen. Subsidies zijn daarom bij voorkeur tijdelijk en worden periodiek geëvalueerd op het bereikte effect. Weert geeft tweejaarlijks inzicht aan wie, waarom en hoeveel subsidie er wordt verstrekt. Op deze manier wil D66 voorkomen dat organisaties en projecten eindeloos en zonder heroverweging subsidies blijven ontvangen.

D66 wil dat raadsleden de ruimte en ondersteuning krijgen om hun kader stellende, controlerende en volksvertegenwoordigende taken goed uit te voeren. Raadsleden moeten contacten onderhouden met inwoners en verbindingen leggen in de gemeente. Dat lukt niet als zij verdrinken in informatie en vergaderstromen. D66 is voorstander van gewone burgers (niet-raadsleden), die namens een partij deel uitmaken van commissies van de raad.

De lokale democratie staat onder druk. Gemeenten krijgen steeds meer taken, politieke partijen hebben moeite goede mensen te vinden, de lokale journalistiek heeft weinig middelen, publiekstribunes zijn vaak leeg en de gemiddelde werkdruk van een raadslid is opgelopen tot 16 uur of meer per week. Dat vraagt om verandering; een bestuur zonder tegenmacht is democratisch poreus. Daarom zet D66 zet in op een moderne overheid en op het herwinnen van het vertrouwen in de politiek. D66 vindt dat kinderen en jongeren meer bij de lokale overheid en politiek moeten worden betrokken. Het organiseren van bijeenkomsten op het Stadhuis, gast van de burgemeester en een Jongerentop kunnen hier zeker een bijdrage aan leveren. Daarnaast wil D66 de lokale democratie en de betrokkenheid van de burger bij het lokale bestuur versterken door het instellen van een burgerforum. Daartoe neemt D66 de komende periode het initiatief. Dat moet in de komende periode leiden tot een nieuwe houding van de gemeente en een nieuwe benadering door inwoners.

Niet meer alle taken zelf doen, maar inzetten op het vergroten van de eigen kracht van mensen en slim samenwerken met private partijen en andere gemeenten. Maar ook de bestuurlijke verhouding van gemeente en Rijksoverheid moet in balans worden gebracht. Dit is nodig om een bijdrage te leveren aan inhoudelijke dossiers zoals bij wonen, uitvoering van het Klimaatakkoord, regionale economie en digitalisering. D66 is van mening dat de gemeente een goede impuls kan geven aan de kwaliteit van de uitvoering. Een belangrijk aspect hierbij is het waarborgen van de menselijke maat.

De gemeente heeft als overheid verschillende rollen. De gemeente is faciliterend, stimulerend, verbindend of ondersteunend. Een voorbeeld hiervan zien we in de arbeidsmarktregio, om vraag en aanbod samen te brengen heeft de gemeente een stimulerende en faciliterende rol naar inwoners, ondernemers en onderwijs. De thema’s Integriteit en een weerbaar bestuur, mede in relatie tot criminele ondermijning, vragen de komende periode aandacht. Een aanpak om desinformatie tegen te gaan en de versterking van de gemeentelijke rekenkamer worden in het proces om te komen tot een moderne overheid meegenomen.